Weet u iets meer over dit bordje (21 cm diameter)?

Ook al is het flink gehavend, toch blijft dit een interessant verzamelobject. Op het eerste gezicht denk je bij zo’n fijn gepenseeld bloemendecor aan Straatsburg, in de 18de eeuw een van de toonaangevendste centra van de faience-industrie in Europa. Het decor is geïnspireerd op een Straatsburgs voorbeeld, maar komt uit een andere manufactuur.

Laten we toch even stilstaan bij Straatsburg. Daar kwam zich in 1709 ene Charles-François Hannong vestigen, afkomstig uit Maastricht. Vooral met Duitse ambachtslui baatte hij er een bloeiende faiencefabriek uit die onder het beheer van zijn zoon Paul veel succes had. Paul trok onder meer porseleinschilders aan uit Meissen, zoals de gebroeders Löwenfinck. Tussen 1745 en 1775 produceerde het bedrijf Hannong prachtig serviesgoed met Duitse bloemendecors. Hannong runde ook de fabriek van Haguenau waar identieke faience werd gemaakt. Tussen beide bedrijven groeide er een intense wisselwerking, wat precieze toeschrijvingen bemoeilijkt. De Franse kunstgeschiedenis neemt Straatsburg natuurlijk helemaal voor haar rekening, terwijl de manufactuur eigenlijk bij de Duitse ceramiek hoort. Met een zeer hoogstaande porseleinproductie was het Duitstalige deel van Europa in de 18de eeuw, zeker vóór 1775, toonaangevend voor West- en Oost-Europa. De technieken van de porseleinbeschilderingen werden in Duitsland overgedragen op de faiencefabricatie. Straatsburg is daarvan een goed voorbeeld. Deze decors met rozen kenden een onwaarschijnlijke bijval en werden overal nagebootst, maar lang niet altijd even verfijnd. In ons land was de belangrijkste faiencemanufactuur gevestigd in Doornik. Centra als Brussel, Kortrijk en Brugge produceerden deze ceramieksoort ook, maar technisch veel minder verfijnd dan in Doornik.

In de 18de eeuw was Doornik veruit de belangrijkste porseleinstad van de Lage Landen. Dus bestond er een wisselwerking tussen de productie van porselein en faience. In Doornik werden de Straatsburgse decors prachtig nagebootst. Dit bord is een uitstekend voorbeeld. De beschildering is ragfijn, maar het bord zelf nogal lomp: de scherf is vrij dik en de rand helemaal effen. Van Straatsburgse borden golft ook de rand en is het witte tinglazuur veel blanker. Dit doet geen afbreuk aan de fijne kwaliteit van dit bord dat rond 1760 werd vervaardigd. Ondanks de slechte staat schatten we het nog op 2500 fr. Intact is zo’n bord het tienvoudige waard.

Piet Swimberghe