Is dit een Frans bordje (22 cm diameter)?

Het is boeiend om dit schoteltje te vergelijken met het vorige vaasje. Dit bordje stamt uit het derde kwart van de 18de eeuw. Het is niet enkel perfect van proportie, maar ook fraai geschilderd, 18de-eeuws serviesgoed is meestal kleiner dan 19de-eeuws. Aan de zwierige manier waarop de bloemen zijn geschilderd, merk je dat de schilder opgegroeid is met de rococostijl: de elegante bloementak volgt de lijn van een rocaillemotief.

Het bordje komt uit Doornik, destijds het belangrijkste ceramiekcentrum van ons land. In deze stad werd niet enkel faience gemaakt, maar ook porselein van zeer hoge kwaliteit. Dat heeft verschillende redenen. Vooreerst werd er in Doornik uitstekende klei gedolven voor de productie van majolica of faience. Deze klei werd al in de 16de eeuw gebruikt door Antwerpse majolicabakkers. Zelfs veel Delfts aardewerk werd vervaardigd van Doornikse klei.

Al in de 17de eeuw werd er in Doornik faience gebakken, maar jammer genoeg weten we daar weinig over. Het zou wel eens kunnen, dat er veel aardewerk in Delftse stijl in die stad is gemaakt. We wachten op grondig archeologisch onderzoek om dat al dan niet te bevestigen.

Er bestond ook een nauwe band met naburige centra, zoals Rijsel en Saint-Amand. Trouwens: de belangrijkste producent van de 18de eeuw, François Joseph Peterinck kwam uit Rijsel. In 1751 verkreeg hij van Maria-Theresia een octrooi om gedurende 30 jaar faience te produceren. Daarnaast liet hij ook porselein en creamware bakken. Dat zijn drie verschillende producten. De faience – dit bord is een voorbeeld – is van beige klei, overtrokken met een laag wit tinglazuur waarop werd geschilderd: hetzelfde materiaal als majolica of Delfts aardewerk. Porselein is veel harder gebakken en heeft een bijna verglaasde klei. Creamware is zachter en bestaat uit pijpaarde, overtrokken met doorzichtig loogglazuur.

De Doornikse ateliers waren blijkbaar niet enkel veelzijdig, maar ze leverden ook topkwaliteit af. Het moet wel worden gezegd dat er veel werd nagebootst van andere belangrijke centra. In het porselein herkennen we zowel invloeden van Saksische ateliers als van Sèvres. De faience stond onder invloed van Straatsburg en Niderville. Beide Franse centra hebben ook bordjes als dit exemplaar gemaakt. De Doornikse producten uit de 18de eeuw zijn in de handel vrij zeldzaam, omdat er zoveel vastzitten in collecties en musea. De meeste ceramiek uit Doornik die in de handel is, stamt uit de 19de eeuw. We stellen ook een hernieuwde belangstelling vast bij de verzamelaars. Daarom schatten we de waarde van dit fraaie schoteltje toch op 12.000 fr. Dat is nog altijd veel minder dan de hoge prijzen die worden neergeteld voor bijvoorbeeld faience uit Straatsburg.

Piet Swimberghe