DOE DE BOMMA

De cursussen pottenbakken en bloemschikken kunnen de inschrijvingen nauwelijks bijhouden. Trends uit de seventies zijn terug, maar waarom?

Cactussen, rotanmeubels, een kurken vloer, langharige wandtapijten : veertig jaar na datum lijken we opnieuw beland in de jaren zeventig. We kweken massaal onze eigen groenten – de vraag naar volkstuintjes explodeert – en we zetten onze huizen vol met kamerplanten. Inderdaad : botanisch wonen à la de jaren zeventig, inclusief macraméplantenhanger. De olijk geknoopte mandjes waarin je bloempotten voor het raam kunt hangen, duiken tegenwoordig op in elke hipsterbar. In de jaren zeventig bracht Vogue de Guide to Macramé uit. Nu staat het internet vol DIY-beschrijvingen om zelf zo’n mandje in elkaar te knopen.

Macramé is niet de enige handwerkdiscipline die op enthousiasme mag rekenen. Het begon een paar jaar geleden met zelf kleren naaien en daarna breien, bakken en tuinieren. Stilaan breidt dit uit naar andere bommahobby’s zoals borduren, haken, quilten, vilten, weven en (droog)bloemschikken.

Dat bewijzen ook de talloze (doe-het-zelf-)boeken die hierover op de markt komen. De trend bereikt zelfs de musea. Zowel in Rotterdam als Leeuwarden loopt er een expo over breien. Maar ook de hashtags op de sociale media zijn goede thermometers. Handwerken deed je vroeger alleen, thuis in je zetel. Nu is het een groepsgebeuren. Jongeren troepen samen in clubjes om, voorzien van lattes, aan het haken te slaan. Natuurlijk sharen ze massaal hun resultaat op Instagram en Pinterest. Kijk maar naar het aantal hits op #wovenwallhanging, #macrameplanthanger of #contemporaryembroidery en je ziet wat we bedoelen. Ook het succes van Etsy – eBay voor zelfgemaakte spullen – wijst in dezelfde richting. De site heeft momenteel 24 miljoen leden waarvan 1,6 miljoen actieve verkopers. In 2014 verkochten zij voor 1,7 miljard euro aan spullen. Dat Ikea in 2012 begon met de verkoop van naaimachines is ook geen toeval. In Noorwegen komt breien zelfs op tv. In een programma tonen ze gewoon iemand die een trui breit. Pure slow tv.

Massaproductie beu

Kneuterigheid is dus weer helemaal terug. Maar waaróm slaan we met zijn allen aan het fröbelen ? De financiële crisis, opperen sommigen. Mensen houden de hand op de knip en gaan zelf aan de slag. Er is ook moeheid wat betreft massaproductie. Mensen zoeken unieke en authentieke spullen die met aandacht vervaardigd zijn. Iets zelfgemaakts heeft dat allemaal. Wellicht is er ook een onderbewuste drang om zelfvoorzienend en zelfredzaam te willen zijn. We dromen ervan minder afhankelijk te zijn van grote, machtige bedrijven, zoals supermarkten en kledingketens. Denk aan de trend om zelf groenten te kweken en ze voor de winter op te leggen in weckpotten. Bovendien past het in de recyclagegedachte: van een suffe bloempot en een half bolletje touw maak je plots iets leuks.

Trendwatcher Herman Konings ziet het als een reactie op de digitalisering van de maatschappij. “Jongeren willen hun smartphone even aan de kant leggen en bezig zijn met een ‘oerhobby'”, aldus Konings. De Britse auteur Olivier Dupon ziet een beweging onder ontwerpers. In zijn nieuwste boek Encore ! The New Artisans noemt hij handwerken ‘slow design‘. Verder beweert hij dat “handwerk niet langer een trend (is). Het is verankerd geraakt in het moderne leven”. Alle knutselaars, kunstenaars en designers in zijn boek slagen erin traditionele technieken opnieuw uit te vinden en het huisvlijtgevoel te overstijgen.

Beter dan yoga

Handwerken heeft nog een andere troef : het is niet extreem moeilijk of tijdrovend. Surf op YouTube naar een tutorial en volg stap voor stap. Op een namiddag knoop je een plantenhanger. Anders dan na een paar uur tv-kijken of gsm’en heb je dan een tastbaar resultaat. “Zelf iets maken, geeft mensen voldoening. Het is een vorm van zingeving”, zegt gedragspsychologe Pieternel Dijkstra. “Handwerken vraagt concentratie. Als je even niet oplet, laat je letterlijk een steek vallen. Juist door die concentratie vergeet je even alles om je heen. Je bent in het hier en nu.” Pure mindfulness dus. De repetitieve handelingen van handwerken zijn rustgevend en ontspannend. Ofwel : meditatief. Véronique Leysen – van breilabel Maurice Knits – noemt breien “beter dan yoga”. Vorig jaar verscheen er zelfs een boek over dit effect : Knit for health and wellness : how to knit a flexible mind & more.

Confituurpot

In de slipstream van deze handenarbeid komen ook andere kneuterigheden de huiskamers weer binnen. Zoals glazen weckpotten of de grijsblauwe, keramieken Keulse potten. Ooit bedoeld om groenten in op te leggen, nu populair als decoratie of servies. Een gemiddeld trendy café heeft geen schroom zijn huisgemaakte limonade te serveren in een confituurpot. En het nieuwe bedrijf Jarheads verkoopt gezonde meeneemslaatjes voor op kantoor in herbruikbare weckpotten. Ook de bekende amberkleurige glazen kopjes en borden duiken terug op. Net als het geëmailleerde metalen servies. Verder heroveren de jarenlang verguisde begonia’s stilaan hun plek naast de, ook al kneuterige, sanseveria’s. Wie een gedroomd voorbeeld van deze nieuwe kneuterigheid wil zien, sturen we graag richting Ganzerik, een pas geopend café in de Gentse Druifstraat. Naast bovengenoemde accessoires – van macraméplantenhangers tot geëmailleerde kandelaars en glazen koffieservies – spotten we er zelfs fotobehang van een bos. Veel dichter bij de gezellige jaren zeventig komen we niet.

Tekst Iris De Feijter & Illustratie Leen Van Hulst

Plantenhangers duiken op voor het raam van hipsterbars