Dirk Roofthooft
Dirk Roofthooft, tekstzegger, en Henry Threadgill, jazzcomponist, hebben met gedichten van Nobelprijswinnaar Derek Walcott “Walcott Songs” gemaakt. Dirk Roofthooft over het genot van woorden en de bescheidenheid van tubaspelers.
Als voorbereiding op een voorstelling zit ik soms de hele namiddag met mijn voeten op de keukentafel naar Neil Young of Elvis Costello of iets klassieks te luisteren. En als ik cd-tekstboekjes lees, lees ik die lijn per lijn mee met de zanger.” Lijn per lijn, beginnen en stoppen met de muziek, zo zegt Dirk Roofthooft gedichten op van de Caraïbische Derek Walcott op muziek van en door Henry Threadgill, een eigenzinnige Amerikaanse jazzcomponist die in vaak bizarre instrumentencombinaties schijnbaar geïmproviseerde muziek schrijft. “Ik kende Henry van Philoktetes-variaties, een stuk waarvoor hij ook de muziek maakte. Later zag ik een voorstelling van zijn groep met zijn vrouw Sentiela Toy, je had die prachtige zang, en van de twee tubaspelers zag je alleen maar de voeten achter hun instrument. De bescheidenheid van die muzikanten heeft me toen echt aangegrepen. In het theater kom je dat bijna nooit tegen en ik ben daar altijd naar op zoek geweest. Ik vind dat veel theaterregisseurs en -acteurs veel te weinig vertrouwen op de schoonheid van een tekst. Die muzikanten hun dienstbaarheid aan de partituur was zo groot dat ik dacht: die kunnen me drie, vier stappen verder brengen in mijn ontwikkeling als tekstzegger.”
“Muzikanten luisteren ook onwaarschijnlijk scherp, nog meer dan ikzelf. Ik ben naar het schijnt nogal irritant als ik naar televisie zit te kijken en te luisteren: ik zit ja te knikken of neen te schudden bij elke zin. Ik hoor heel goed – ook bij mezelf – wat waar is en wat niet waar is, en ik zou dat percentage niet waar willen verkleinen.”
We zitten in een van de vele ruimten in Kunstencentrum Vooruit in Gent. Op de grond, stevig op zijn beker rustend, staat een bastuba. Wat verder: een elektrische viool op een statiefje, pupiters met partituren, een bordeauxrode piano. Af en toe flikkeren de wandlichten aan, en dan weer uit, “niemand weet hoe het komt en hoe je het stopt”. Er zit een spannende schoonheid in dit soort opstelling van muzikantenalaam, een combinatie van koper en verlangen en het licht dat een eigen leven leidt.
Roofthooft trekt zijn onafscheidelijke muts in twee flappen omhoog en overschouwt de lege scène: “Ik laat me meer dan anders onderdompelen. Zij zijn met vijf topmuzikanten en een fantastische zangeres, ik ben maar alleen.”
En dat is moeilijker? “Ik heb graag dat het me moeilijk gemaakt wordt. Dat ik in een nauw korset kan kruipen en me ook heel vrij kan blijven voelen om er iets aan toe te voegen. Ik moet in dit project sterk de muziekpartituur volgen, ik ben gebonden aan een toonhoogte, maar toch is er ruimte om daar genoeg Dirk Roofthooft in te steken, ondanks dat strakke kostuum…”
You will love again the stranger who was yourself… (je zult weer van de vreemdeling houden die je zelf was) (Derek Walcott)
“Je vindt bij Walcott het genot van een mooi woord, een trage zin, een diep beeld over de hitte en schoonheid van de benedenwindse eilanden… Maar er zit ook veel wanhoop verborgen in zijn teksten. Hij is van die eilanden weggegaan om een beroemd schrijver te worden, een man die naar Venetië en Oxford reist. Maar toch is er dat gemis. Ik ken dat gevoel. Als tiener had ik naar het schijnt al heimwee naar de tijd dat ik geen tien was. Op vakantie was ik steeds bang voor de tijd wanneer dat allemaal voorbij zou zijn. Het doet mij op een heel andere manier denken aan Terug naar Oosterdonk: je jeugd, het dorp waar je vandaan komt, alles ontglipt je. De eerste seksuele ervaring bijvoorbeeld, zoals je hét nu doet is toch in geen velden te vergelijken met vroeger. Al die verhalen over de rijpe man, dat is toch flauwekul. Ik wil veel geld geven om het nog eens de eerste keer te kunnen doen. Met een vrouw die ook van niks weet. Dat soort ervaringen zijn wij allemaal kwijt. Ik ben zoveel bezig met wat ik nu doe dat ik heel veel verlies en vergeet van wat ik vroeger heb meegemaakt. Ik voel heel erg dat ik het als acteur over essentiële dingen wil hebben, maar dat het me ontglipt. Die gedichten gaan dus ook over wat je kwijt speelt – en er gebeurt niets anders dan dat de dingen je ontglippen – en dat sprak me erg aan.
Walcott is ook al wat ouder. Ik ben nog maar 38, maar ik voel me soms echt heel oud. Ik heb een dochter van 12 jaar en dat maakt me nog veel ouder, door de bezorgdheid. Als ik een meisje zie van twee jaar, dan kan ik me mijn dochter niet meer voorstellen toen ze twee was. Misschien dat daarom schrijvers dat gaan opschrijven. Maar mijn manier van uitdrukken, het theater is veel te vluchtig.”
And this season lasted one moment… (Derek Walcott)
“Dat ene moment van hááááááááááá”, zijn ogen glinsteren, hij spreidt zijn armen, trekt een brede glimlach, laat een stilte vallen en gaat dan weer verder: “Je moet het publiek telkens wijsmaken dat je iets voor de eerste keer speelt, dat het simpel is, hoe moeilijk het technisch ook kan zijn. Niet van: zie eens wat een hoge berg ik hier beklim.”
To have loved one horizon is insularity, it blindfolds the vision, it narrows the experience (een horizon geliefd te hebben, is een teken van enghartigheid, het verblindt de visie, vernauwt de ervaring) (Derek Walcott)
“Veel mensen zeggen dat die teksten van Walcott en auteurs als Heiner Muller moeilijk zijn. Misschien komt dat omdat er zoveel geld uitgegeven wordt om de mensen dom te houden. Als Jean-Luc Dehaene op televisie zegt dat de musical Cats het beste is wat hij ooit gezien heeft en elk theater zo’n voorstelling zou moeten maken… (maakt een wanhopig gebaar), je ziet zoveel mensen met aandacht en prijzen gaan lopen voor dingen waar je geen twee seconden over moet nadenken. Ik ben zeker dat wanneer je je overgeeft aan de waarheid en de schoonheid van een tekst, dat het dan vanzelfsprekend lijkt en dat het je een beetje kan optillen ook. Je moet theater en teksten niet naar het publiek brengen, maar het publiek naar het theater, en je zult zien dat het helemaal niet zo’n hermetische teksten zijn als waar ze voor doorgaan. Daarom was ik zo blij toen ik twee jaar geleden de Thalia-prijs won en een nominatie voor de Océ-prijs met zulke zogenaamd moeilijke teksten.”
“Als ik mezelf dreig te herhalen, zal ik er wel mee stoppen”, zegt hij als we vragen of hij nu ooit nog iets zonder muziek gaat doen. Want zijn volgende project is er een met de Amerikaanse regisseur Peter Sellars en muziek van Stravinski, en er ligt nog een project klaar met teksten van Walt Whitman samen met de rockgroep Zita Swoon. Maar eerst is er dus Walcott Songs.
Walcott Songs: première op 1 mei in Kunstencentrum Vooruit in Gent. Ook voorstelling daar op 2 mei. Daarna uitgebreide tournee. Info: Tel. (09) 267.28.28.
Gerry De Mol / Foto Guy Kokken
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier