Tegen het einde van dit jaar zal België zowat 15 cybercafés

rijk zijn, en de eerste cyberkroegentocht is al een feit.

Hype of niet, cybercafés luiden gewoon een nieuwe cafékultuur in die aansluit bij de bestaande muziek- of leescafés.

Marleen Wynants

Foto’s : Lieve Blancquaert

Zowat honderd jaar geleden kregen enkele cafés uit Wenen, Parijs, Berlijn en New York internationale faam. Het waren plaatsen waar mensen kwamen voor een intellektueel gesprek, om kranten en tijdschriften te lezen, om een espresso te drinken of om brieven of boeken te schrijven. Niet verwonderlijk voor het begin van de 20ste eeuw, toen de verspreiding van informatie en nieuwe vormen van kommunikatie in een stroomversnelling zaten : foto, film, telefoon, fonograaf, nieuwe druktechnieken en radio. “Het grote publiek wordt liever ingelicht door beelden dan door woorden”, schreef criticus Hugo Münsterberg in 1916. Voor hem hield die evolutie geen dreiging in. Het was gewoon een nieuwe vorm van kommuniceren die, wanneer korrekt gebruikt, veel voordelen voor de samenleving kon inhouden.

We zijn inmiddels aan een volgende fin de siècle toe. Niet dat de technologische evolutie plots versneld is naar het eeuweinde toe, wel raken er de laatste twee, drie jaar steeds meer mensen bij betrokken. Vooral het Internet, dat al sinds de jaren ’70 bestaat, is enorm sterk opengegroeid naar meer verbruikers. Logisch dat op de grens met die 21ste eeuw, middenin de zondvloed van informatie, ook een nieuwe cafékultuur ontstaat : ontmoetingsplaatsen waar bezoekers meestal kranten en tijdschriften, soms ook cd-rom en teletekst, sporadisch virtual realitygames, maar altijd het Internet kunnen gebruiken. Die zogenaamde cybercafés gaan van volwaardige informatie- of nieuwscafés tot hypegerichte bruine kroegen. De serieuze initiatieven herken je aan hun dito website, de demokratische prijzen, en de gratis maar professionele raadgevers of assistenten die de absolute beginners bij hun eerste stappen op Internet begeleiden. Eén monitor met Internetaansluiting maakt van je café geen cyberplaats, maar evenmin maakt een ruimte met 20 monitors van een winkelvitrine een heus café. Van kleinschalig lunapark tot digitale backroom in een megadancing, de cybermogelijkheden liggen voor het rapen. Voorlopig blijven we van dat soort uitersten gespaard, en blijken de meeste cybercafés goed bestudeerde en serieuze initiatieven van computergestuurde kommunikatieliefhebbers te zijn.

Het skepticisme van niet-gebruikers is te vergelijken met koncertkritieken geschreven door thuisblijvers. En daar willen de meeste cybercafés wat aan doen door een logische plaats te worden waar mensen op hun eigen ritme kunnen kennismaken met het Internet. Zo kunnen ook overbodige hard- en software-investeringen en miskopen vermeden worden. Sommige cafés maken het zich makkelijk en hypen mee : de flipperkast wordt nu definitief vervangen door een computer met monitor en modem, terwijl enkele gedateerde Waves en Wireds achteloos rondslingeren. Andere zijn serieuzer in hun aanpak, en hebben naast een sociaal doel (enkele uren surfen op café kost minder dan een eigen aansluiting en installatie) ook een kultureel doel : het verspreiden van een internationale kultuur via het Internet.

In de Verenigde Staten zijn cybercafés al het onderwerp van doctoraatstesissen en van architektuurprojekten. Cybercafés zijn een internationale beweging, van iCafé in Cape Town (Zuid-Afrika) en Net Trek Café in Fremantle, Perth in Australië tot Virutalia in Torino (Italië) en Bean Central in Nashville (VS). Met Cyberia in Londen als meest geciteerd voorbeeld. In België vind je cybercafés in kunstgalerijen, in biblioteken, dancings, voormalige bioskopen en bestaande kultuurcafés. Cybercafés kunnen ook tijdelijke installaties zijn : via firma’s of privé-initiatieven konden duizenden mensen tijdens de afgelopen zomer kennismaken met het Internet en nieuwe vormen van kommunikatie. In Tongeren was er CyberDome, in Louvain-la-Neuve een Internetinitiatie bij het computerbedrijf BIM.

Dit najaar schieten de Internetbeurzen en -forums als paddestoelen uit de grond, en bij de opening van een cybercafé worden telkens weer nieuwe projekten aangekondigd. Sommige cybercafés zijn bruine kroegen met een modem en een Internetverbinding, andere zijn commerciëler gerichte plaatsen waar je terechtkan voor kursussen of het ontwerpen van je eigen homepages. Sommige cybercafés schenken alkoholische dranken, andere niet.

Aksenten verschillen, en het is aan de klanten zelf om uit te maken wat soort entertainment of advies ze zoeken. Eén van de eerste initiatieven in België kwam van Philip Buyck van Wie Katoen in Antwerpen. Wie Katoen is een agrarische afspanning die in de voornamelijk blauw- en roodgekleurde havenbuurt is terechtgekomen. Binnen trekken boeken en tijdschriften de aandacht, en ook een kleine Macintosh met camera die toegang verleent tot Internet. Buyck denkt in de richting van een heus cyberatelier, waarbij de resultaten rechtstreeks op het Internet zullen komen. Wie Katoen wil een aantal multimediaprojekten opstarten, en de komfortabele kantoorstoelen in sixties-design kunnen zowel richting groot scherm als toog of terras gedraaid worden. “Kommunikatie heeft me altijd geïnteresseerd”, zegt Buyck. “En de kombinatie van café, internationaal netwerk en multimedia is fantastisch. Het is een kwestie van enkele knopen doorhakken, en het caféleven krijgt een nieuwe dimensie. ” In het Cultureel Centrum van Tongeren liep in juli en augustus het projekt CyberDome, waar mensen bij een drankje konden komen kennismaken met Internet. “We installeerden vier computers en mikten op de 14- tot 20-jarigen. Maar de meeste bezoekers waren ouders, en we telden flink wat mensen van boven de vijftig. Die waren heel blij achteraf, zo van ‘Ik kon het ! Ik zat op Internet ! ‘ Het projekt was gepland voor twee maanden, maar gezien het sukses gaan we ermee door. We moeten dus eerst een definitieve lokatie zoeken, een interessante homepage beginnen uitwerken, en dan kunnen we echt van start gaan”, zo zegt Ronald Speelmans.

Speelmans is ondertussen de digitale raadgever geworden van het in september geopende Nieuwscafé in Sint-Truiden. Een café een grootstad waard. De leestafels vooraan bieden een mooi gamma nationale en internationale kranten en tijdschriften, en verder kan je in het café gebruik maken van fax, televisie, teletekst en Internet. Initiatiefnemer Pascal Vossius lanceerde jeugdcafé De Bink toen hij 17 was, taverne Astoria toen hij 19 was, en disko Le Beau Zoo toen hij 22 was. Via de leescafés Westdeutsche Zeitung in Düsseldorf en Café Luxemburg in Amsterdam kwam hij terecht bij zijn vierde horecaprojekt : een polyvalent pand aan het H.-Hartplein, met op het gelijkvloers alvast het Nieuwscafé. “Rond 20 u. mag de Internetverbinding uitgezet worden, dan ligt de klemtoon van het café terug op de sociale funktie. Trouwens, je kan toch niet zitten surfen met het geklets van de andere klanten in je oren”, aldus Vossius.

Aktief zijn ook Surfcity in Diepenbeek, Het Huis der Kunsten in Brugge (van donderdag tot zaterdag vanaf 11 u.), en het initiatief van ICA (Informatica Centrum Antwerpen) met de cyberbiblioteek in de Lange Nieuwstraat, waar naast de openbare leeszaal 10 pc’s geïnstalleerd werden. Ook in het Cyber Café in Sint-Pieters-Leeuw in Brussel kan gesurfd worden, in een opmerkelijke kunstgalerie in de Nonnemansstraat. Paul Zelderloo : “Mensen zien vaak niet meteen een verband tussen computers en kunst en die drempel willen we verlagen. ” Er is één pc aangesloten op het Internet, eentje die draait op virtual reality mét helm, en drie andere pc’s om andere digitale dingen te doen. Drankjes en smart drinks op verzoek. Elke zaterdag en zondag tussen 14 en 18 u.

Hoofdstuk heuse cybercafés. In september opende Netcity. be, het cybercafé van Mirano Continental in Brussel, een multimediaprojekt gesitueerd op de eerste verdieping van de legendarische dancing. Naast de ruimte met computers is er een leeshoek en een snackbar in de hal, die ’s nachts cocktailbar wordt. Mirano zou Mirano niet zijn, mocht de lancering van //netcity. be/ niet samenvallen met de lancering van NETPower !, een professionele nieuwsbrief, maar ook //netcity.00/, een nieuw magazine in print en on line. Verder creëerde Denis Wauthy van Switch On een boeiende website met verrassende links. Professionele seminaries worden georganizeerd op het grote balkon.

In de bekendste bar tabac van Brussel werd de videoruimte getransformeerd naar Cyber B r de l’Amour Fou. André Couckard noemt zich een “zakenman met een minimum aan moraal”, en wil tegemoetkomen aan eender welke sociale groep die een eventuele achterstand kan oplopen qua informatie en kommunikatie. De Cyber B r richt zich op het grote publiek dat wil kennismaken met zowel Internet, cd-rom als digitale spelletjes. Meer specifieke projekten zijn er voor gehandicapten, blinden, weeskinderen en kansarmen in het algemeen.

Begin augustus werd in Oostende alvast het eerste Internetcafé aan de Belgische kust geopend. Co Café is gehuisvest op de eerste verdieping van het Co Center, een multifunktioneel ontmoetingscentrum aan de Alfons Pieterslaan met een rommelmarkt, een bakkerij, en een antiekzaak. Co Café is een aangenaam café waar pooltafels, bridgetafels, schaakspelen en surfen op het Internet harmonieus samengaan. Het heeft iets van de Britse klubs zonder het mannelijk chauvinisme en de klubbesloten sfeer. Hier komen vrouwen en dochters IRC-en op het Internet, en doen studenten hun research via de in een houten sloep geïnstalleerde monitors. Kontaktpersoon Hans Van Elderen : “Co Café is een rustig praatcafé dat verenigingen aantrekt. We geven infosessies. Daar komen oudere mensen naartoe die een extra hobby zoeken, of ook studenten en toevallige bezoekers. Als je tijdens zo’n sessie te weten komt waar de interesses van sommige mensen liggen en je krijgt die dan ook nog even achter het keyboard, dan zijn ze vertrokken. De grootste skeptici zijn degenen die er al snel de meeste pret aan beleven. Typisch. ” En dan zijn er twee geestesgezinde cybercafés : Cyberc fee in Gent en Smiley in Mortsel. Bedoeling van beide cafés is zoveel mogelijk mensen in kontakt te brengen met Internet. “Internet dan wel gezien als kommunikatiemedium”, aldus John Debersaques, één van de initiatiefnemers van Cyberc fee. “Er zijn cowboys genoeg die gewoon munt willen slaan uit het Internet, en dat is niet onze bedoeling. Natuurlijk is het zo dat als je mensen een behoorlijke service wil brengen en je café een kwaliteitslabel wil krijgen, je ook moet investeren. Maar hoe groter ons publiek wordt, hoe sneller de prijzen zullen dalen. Dat is de mentaliteit. En wat dat publiek betreft, we richten ons zowel op tieners en studenten als op mensen van middelbare en pensioengerechtigde leeftijd. ” Cyberc fee organizeert kursussen en seminaries, je kan er doen aan videoconferencing, virtual gaming, real-time video en Internet-Phone. De begeleiding is gratis, en de drankjes zijn niet-alkoholisch. Pluspunt is een Happy Hour dat Happy Surf heet, en de verzorgde website (met prijsvraag, rave en andere links) zoals dat van een cybercafé verwacht mag worden.

Smiley in Mortsel hanteert dezelfde normen, behalve dat het aksent iets meer op het caféleven gelegd wordt. Gratis support en inlichtingen voor beginners, en wie op voorhand wil reserveren, kan dat. Voor gevorderden worden Internet Video, Internet-Phone, Site Sharing, tema- en andere infoavonden of -dagen georganizeerd. Ook zijn er modemkonnekties voor vertegenwoordigers en zakenmensen die hun eigen notebook meehebben en ergens onderweg iets willen checken of bijwerken. Websites kunnen ontwikkeld worden en bij Smiley geplaatst of niet ; 70 % van de gebruikers komen om informatie op te zoeken of uit hobbygevoelens, 40 % wil IRC-en. De homepage van Smiley brengt je bij de stedelijke muurschilderingen van Peter Van Ackeren en andere interessante netlinks.

Andere najaarsplannen : een immens cybercafé Byte icon. ici van 450 m² aan de Brusselse zavel, het cyberteater van La Rétine du Plateau in een voormalige bioskoop aan de Brusselse Naamsepoort, Cyber City in Antwerpen en Internetcafé in Gent. Restaurant Lollapalooza in de Pelgrimsstraat in Antwerpen heeft al een Netaansluiting. Voor liefhebbers van een digitale pousse-café.

Voor alle informatie : Home page Cyber Cafés van Mark Dziecielewski (http : //www. easynet. co. uk/pages/cafe/ccafe. htm) of via Belgium Online (http : //belgium. online. be/nl/incafe. html).

In september opende Netcity. be een multimediaprojekt op de eerste verdieping van de legendarische Brusselse dancing Mirano Continental.

Restaurant Lollapalooza in Antwerpen : voor liefhebbers van een digitale pousse-café.

Homepage van het Cyberc fee in Gent. Het skepticisme van niet-gebruikers is te vergelijken met koncertkritieken geschreven door thuisblijvers.