designrapport 2005

Werd in Keulen nog voortgeborduurd op de trends van vorig jaar (het honingraatmotief en de gefacetteerde vormen, zoals de Facett van de Bouroullecs bij Ligne Roset), in Parijs en Milaan werden duidelijk nieuwe wegen bewandeld. Het waren trends die zich in tegenstellingen laten vertalen : uitgepuurd kubisme versus cirkels en knopen ; strak wit versus vrolijke bloemen. Vooral dat laatste bepaalde de sfeer van een duidelijk aanwezig, zij het nog voorzichtig optimisme. Meer nog dan de voorbije jaren plaatsten de meest trendy labels de designers in de spotlights. De Japanner Naoto Fukasawa, de Spaanse Patricia Urquiola, de Nederlander Marcel Wanders, de Italiaan Rodolfo Dordoni en de Amerikaan Karim Rashid bleken veelgevraagd. Maar er waren er veel meer. Een selectie van de interessantste designers en hun ontwerpen.

ronan & erwan bouRoullec

Opvallend veel nieuw werk van de Bouroullecs, die maar liefst twee jaar werkten aan hun nieuwe fauteuil voor Vitra. Ook Cappellini pakt uit met een nieuwe Bouroullec-bank. Ons favoriet ontwerp is hun Japans geïnspireerde Lantern.

jasper morrison

De flegmatieke Brit is een vaste waarde. Ook dit jaar zette hij ontwerpen neer in de hem kenmerkende sobere vormentaal. Meest opgemerkt waren de kurken schalen bij Vitra At Home en de stoel Lima bij Gebrüder Thonet Vienna.

Patricia Urquiola

Als er één designer is die de jongste jaren niet uit het nieuws is weg te branden, dan wel de Spaanse Patricia Urquiola. Ook dit jaar is zij één van de toonaangevende vormgevers. In Keulen creëerde zij haar Ideal House en in Milaan leek zij opnieuw alomtegenwoordig met ontwerpen bij B&B Italia, Molteni & C, Kartell, DePadova en Moroso. Heel uiteenlopende ontwerpen, in totaal verschillende stijlen. Mij lijkt het een heksentoer, maar zelf ziet ze de moeilijkheid daarvan niet in. “Leven, dat is pas moeilijk”, zucht Urquiola lachend. “Leven is fantastisch maar ook moeilijk. Al die problemen : financieel, emotioneel, relationeel… Daarmee vergeleken is design erg simpel. Een stoel is een stoel. Het is mijn taal. En elke firma is een woord. Telkens een ander. Bovendien heb ik het voordeel dat ik die bedrijven inmiddels ken, en zij kennen mij. Dat maakt het gemakkelijk.”

Ligt die relatie aan de basis van het ontwerp ?

Absoluut. Elke firma heeft haar eigen knowhow, waar je als designer op kunt terugvallen. Neem bijvoorbeeld de Glove, de stoel die ik dit jaar voor Molteni & C heb getekend. Molteni wilde een stoel bij de Diamond-tafel. Voor mij lag het meteen voor de hand dat dit een eenvoudige stoel moest zijn. En omdat die tafel al zulke bijzondere poten heeft, wilde ik een stoel zonder poten. Ogenschijnlijk dan toch. Daarom hebben we de stoel aangekleed. Met hun knowhow hebben ze mij heel erg geholpen. En we hebben ook twee prototypes gemaakt vooraleer definitief voor dit ontwerp te kiezen.

U bent van opleiding architecte. Wat komt voor u eerst : architectuur of design ?

Mijn eerste liefde is en blijft de architectuur. Dan pas komt design. Gelukkig ben ik inmiddels quite waterproof. Ik heb een geloofwaardigheid opgebouwd die me toelaat mezelf te zijn. Ik kan mijn ding doen en daar beleef ik ook plezier aan. Mijn werk is mijn hobby, ik houd ervan om voortdurend bezig te zijn. Inmiddels werken er ook tien mensen in mijn studio. En het zijn allemaal vrienden. Ik moet van ze kunnen houden om met ze te kunnen werken. Je brengt zoveel uren met elkaar door en je deelt ook een groot stuk van je leven met je medewerkers. Daar ben ik trots op.

Is er een droom die u nog wilt waarmaken ?

Droom ? De baby. Helemaal niet gepland en voor mij is dit een magische gebeurtenis. Veel en veel belangrijker dan om het even welke stoel. Het stellen van doelen is in mijn ogen trouwens erg mannelijk. Persoonlijk ben ik daar niet zo mee bezig. Echt waar. Ik wil professioneel werk leveren, maar het tegelijk niet al te serieus nemen.

marcel wanders

Hij is een van de drijvende krachten achter het toonaangevende Nederlandse Moooi, maar reserveert zijn talenten niet voor het eigen label alleen. Verscheidene merken presenteerden een Wanders, de ene al mooier dan de andere. De spectaculairste presentatie was die van Bisazza in Milaan, waar Wanders onder andere een fiftiesauto met tegeltjes bekleedde.

tord boontje

De Nederlander is wellicht een van de innovatiefste ontwerpers van het moment. Dit jaar presenteerde hij bij Moroso, dat op dit vlak een reputatie hoog heeft te houden, liefst zeven nieuwe producten. (Zie ook interview p. 60)

maarten van severen

In een oud Milanees sportcomplex toonde Vitra de complete Vitra At Home-collectie. Een van de blikvangers waren de nieuwe ontwerpen van de vorig jaar overleden Maarten Van Severen. Het laatste jaar van zijn leven heeft Van Severen nog keihard doorgewerkt om de prototypes op punt te zetten. De Chair. 03 komt er nu ook met armleuningen en de tafel AT04 komt pas begin volgend jaar in productie. Het tafelblad is van zwart integraalschuim met ingewerkte verstijving en de demonteerbare poten zijn van grijs gelakt staal.

tom dixon

Toen Dixon zijn eigen bedrijf verkocht

aan het investeringsfonds dat ook het Finse Artek in de portefeuille heeft, werd hij gelijk benoemd tot artistiek directeur van dat legendarische merk. Tegelijk blijft Dixon ook Habitat in goede creatieve banen leiden, waarmee hij een van de invloedrijkste designers van het moment is.

rodolfo dordoni

Hij is geen opvallende verschijning, maar in Milaan kwam je zijn naam zowat overal tegen. Serralunga, Fiam, Driade, Molteni & C, Minotti, Flou, Matteograssi… allemaal presenteerden ze ontwerpen van deze Milanese architect, die door een stom toeval de wereld van het meubel en het design binnenwandelde. Dordoni : “Tijdens mijn studies ontmoette ik Julio Cappellini en samen hebben we het nieuwe Cappellini opgestart. Design is mijn eerste liefde, architectuur kwam pas later. Maar twintig, vijfentwintig jaar geleden waren er nog maar weinig gespecialiseerde opleidingen.”

Bent u nu dan fulltime designer ?

Nee, de verdeling is ongeveer fiftyfifty. Maar ik doe vooral kleinere projecten, zoals de inrichting van de D&G-shop enkele jaren geleden. En waarom ik ontwerp ? Waarschijnlijk omdat het in mij zit. Het is heel natuurlijk voor mij. Het komt als vanzelf. Ik zou ook niet goed weten wat ik anders zou moeten doen. Ik doe het graag, en prijs mezelf gelukkig omdat ik kan doen wat ik graag doe. Ik heb bovendien de vrijheid om ‘nee’ te zeggen. Voor mij is dat fundamenteel.

Weigert u vaak opdrachten ?

Ja, vrij veel. Dat heeft niets te maken met hoe groot of hoe klein een firma is. Als iemand mij vraagt voor een werk, ga ik altijd praten en kijken. Pas dan kan ik goed inschatten of we op dezelfde golflengte zitten. Als ik daarover ook maar de minste twijfel heb, doe ik het niet. Ik wil mijn eigen gang kunnen gaan en alles waarvoor ik mij in te veel bochten moet wringen of wat tegen mezelf ingaat, weiger ik.

Waarom is dit zo belangrijk ?

Omdat je alleen tot echt sterk werk komt wanneer je eenzelfde manier van werken en denken hebt. Kijk, een nieuw product begint met het proberen om een nieuw concept te bedenken. Een concept voor een nieuwe ruimte. Of anders gezegd : opnieuw nadenken over ruimte. Dat concept is verschillend naargelang de firma. Het is als een doos errond, de container waarin al de rest moet passen : fauteuils, stoelen, tafels, maar ook lampen bijvoorbeeld.

Hoe ziet u de toekomst ? Hebben design en jonge designers nog een kans ?

De toekomst zal moeilijk zijn, voor iedereen. We moeten steeds meer energie gebruiken om resultaat te bereiken. Iedereen, in alle vakken en domeinen. Daar moeten we niet over klagen, dat is gewoon zo. Jongeren zijn erg creatief en houden mij alert. Ze dwingen mij om vooruit te gaan, om voort te doen en hoger op de ladder te klimmen.

Houdt u zelf van designvoorwerpen ?

Ik bedoel niet om te ontwerpen maar om ermee en ertussen te leven ?

Ik heb wel wat van mijn eigen werk bewaard, vooral prototypes van ontwerpen. Maar eigenlijk houd ik vooral van verandering. Ik geef soms meubels weg aan vrienden en zoek zelf iets nieuws in de plaats. Om de paar maanden verander ik wel iets aan de opstelling. Het is mijn werk om mensen ervan te overtuigen om hun meubels elk jaar te veranderen. En dat doe ik thuis ook. Ik ben dus niet zo gebonden aan dingen. Ik heb ook niet echt favorieten. Waar ik wel van houd, is hedendaagse kunst. Schilders als Sol Lewitt, Dan Flavin en David Tremleet. Niet dat ik echt verzamel, maar als ik geld zou hebben om uit te geven, zou ik het daaraan besteden.

jean-marie massaud

De Fransman Massaud ontwierp naast een reeks vrij klassiek ogende meubels voor Poltrona Frau ook een zitmeubel voor Porro, fauteuils, tafeltjes, een gemakkelijke stoel en een houten kamerscherm voor Cassina,

en een reeks accessoires voor B&B Italia.

ANTONIO CITTERIO

Citterio, de voornaamste mainstreamdesigner, blijft gespecialiseerd in koele chic. B&B Italia, een van zijn belangrijkste opdrachtgevers, lanceert twee nieuwe zitsystemen van zijn hand.

konstantin grcic

Grcic blijft de belangrijkste Duitse designer van zijn generatie ; hij is de ‘uitvinder’ van de opvallendste trend van de voorbije vijf jaar : gefacetteerd design. Maar dit jaar doet hij het iets rustiger aan, met een fauteuil voor ClassiCon en krukjes voor Magis en Planck.

zaha hadid

Op architecturaal vlak doorbreekt de Iraans-Britse Zaha Hadid alle klassieke patronen. Recht wordt gebogen en omgekeerd. Hetzelfde doet ze in haar meubelontwerpen. Twee presenteerde ze er in Milaan en het waren meteen blikvangers.

naoto fukasawa

Japan heeft de voorbije vijftig jaar opvallend weinig designvedettes voortgebracht. Liefhebbers citeren Sori Yanagi en Toshiyuki Kita (zie interview,

p. 66), en staan dan met hun mond vol tanden. Naoto Fukasawa is de nieuwe rijzende ster. Zijn eerste, internationaal gerenommeerde product was een cd-speler voor de winkelketen Muji die met een touwtje in gang kon worden getrokken. Daarna volgde een reeks futuristische toestellen voor het merk

+/-0. Zijn etherisch witte televisie en gestroomlijnde mobiele telefoons stonden in ongeveer elk respectabel designtijdschrift afgebeeld, ondanks het feit dat ze enkel in Japan verkrijgbaar zijn. Voor de fans van Fukasawa is er goed nieuws : de man onthulde in Milaan een karrenvracht meubels en accessoires voor een handvol Europese fabrikanten. “Mijn werk heeft niets met technologie te maken”, orakelt Fukasawa, in een perfect verstaanbaar maar toch enigszins onbegrijpelijk Engels. “Ik denk na over design. Ik observeer mensen en hoe ze, onbewust, omgaan met hun omgeving. Veel designers trachten voorwerpen te ontwerpen die iedereen kan begrijpen. Maar het is erg moeilijk om een universeel, gemeenschappelijk brein te vinden, want iedereen denkt anders. Ik leg mijn focus elders.”

Waar dan ?

Je lichaam gedraagt zich op natuurlijke wijze in zijn omgeving. Als je wandelt, als je iets aanraakt, dan denk je daar niet echt over na. Ik ontwerp op de leest van het lichaam. Ik weet niet wat er zich in je hoofd afspeelt, maar ik ken je lichaam. Ik heb lang gewerkt als designconsultant. Zo heb ik veel geleerd. Hoe je je ideeën moet presenteren. Hoe je moet communiceren met klanten die geen verstand hebben van design. Die niet begrijpen waar je naartoe wilt. Die hopen ideeën verwachten om er daar één dan uit te kiezen. Maar dat is geen goede manier van werken. Waar het om gaat is : het instrument of voorwerp vinden dat perfect past bij je leven. Zulke instrumenten zijn bijna in essentie flexibel, simpel.

Is de iPod van Apple zo’n voorwerp ?

De iPod is enorm simpel. In feite bestond zo’n apparaat al in ieders hoofd. De designers van Apple hebben dat concept als het ware uit de lucht gegrepen. Ik heb veel bewondering voor Apple. Ze trachten pure producten te maken, en dat is moeilijk. De technologie is niet altijd gereed voor een product. De communicatie met fabrikanten vergt veel tijd en energie. De kosten liggen hoog. De meeste nieuwe hightechproducten willen uitdrukken hoe hightech ze wel zijn. Maar wat mij betreft, kan dat technologische aspect vaak beter verstopt worden. Apple heeft dat gedaan. Jonathan Ive, chief designer van Apple, is een goede vriend. We zitten op dezelfde golflengte.

Een techproduct is nog iets anders dan een meubel. Of niet ?

In de meubelsector bestaat het perfecte product al. Maar in andere sectoren, zoals de micro-elektronica, is dat nog niet het geval. Ik heb een printer ontworpen die een mix is van meubilair en technologie ( er hoort een papierkorf bij, JB), mijn cd-speler voor Muji is ook een meubel. Een designer die een printer moet ontwerpen, denkt gewoonlijk alleen aan die printer. Maar ik vind de korf die erbij hoort interessanter. Als je je printje niet goed vindt, gooi je het weg. Meestal vind je in de buurt van de printer een vuilnisbak. Zo’n observatie is voor mij belangrijker dan een funky vormpje. Mijn printer ziet er niet uit als een printer. Mensen vinden dat vreemd. Maar ze hoeven het niet onmiddellijk te begrijpen. Ik houd van niet-gecategoriseerd design. Als je mensen vraagt wat hightechdesign is, dan beschrijven ze zwarte, metallieke voorwerpen. Een commercieel product moet expressief zijn : het moet onmiddellijk opvallen in de winkelrekken. Maar ik werk anders. Mijn producten lassen een pauze in. Wat is dit ? Ah, juist. Die kleine vertraging geeft hen een zekere rijkdom : mijn geest en de jouwe connecteren.

karim rashid

De New Yorker van Canadees-Egyptische oorsprong huurde vorige lente in Milaan een immense galerie en vestigde een soort record : hij onthulde zo’n 160 nieuwe producten, voor een hele serie fabrikanten. Wie er vroeg bij was, kreeg een plastic tasje cadeau.

Alfredo hÄberli

De Argentijnse Zwitser Häberli is op korte tijd een vaste waarde geworden. Zijn meubilair is modern, chic en gemakkelijk, op maat gemaakt als het ware voor de doorsnee luxewoning van 2005.

ROSS LOVEGROVE

De invloed van zachte futurist Lovegrove is wat minder geworden, zijn meubilair misschien iets minder opzienbarend. Toch blijft hij een van de spectaculairste designers.

PHILIPPE STARCK

Verrassend bescheiden aantal ontwerpen van de Franse duivel-doet-al dit jaar. Met naast een vervollediging van de Ghost-reeks bij Kartell, een bed bij Cassina en een bureau bij Vitra.

VICO MAGISTReTti

Ondanks zijn hoge leeftijd is hij nog steeds de belangrijkste ontwerper van het Italiaanse DePadova.

Dit jaar tekende Magistretti ook een opgemerkte stoel voor Kartell en een bed voor Flou.

de enkelingen

Oftewel de ontwerpers die met één enkel stuk onze aandacht trokken, en diegenen die uitsluitend voor één label werkten. Een selectie van ontwerpen die volgens ons meer dan het vermelden waard zijn :

de kassiekers

Oftewel nieuwigheden bij de veeleer traditionele merken, die meestal met een eigen designteam werken en minder ruchtbaarheid geven aan de namen van ontwerpers.

de belgen

Oftewel opgemerkte optredens van landgenoten. In Keulen werden de krachten gebundeld, in Milaan vielen we op door het grote aantal aanwezige ontwerpers. Een greep uit het overweldigende aanbod.

Door Hilde Verbiest en Jesse Brouns

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content