De zonnigste Alpen

De Hautes-Alpes of Alpes Latines in Frankrijk zijn ‘groener’ en minder streng dan de noordelijke Alpen. Ze hebben een mediterrane inslag en baden het grootste deel van het jaar in de zon. Maar wintersporten kun je er evengoed. En dat betekent niet alleen ski.

Les Orres, klein maar fijn

Steeds meer wintersporters stappen af van de honderd procent ski- of snowboardweek. Het aanbod alternatieven is de laatste jaren dan ook sterk uitgebreid. Ze lassen een dagje cultuur of wellness in, kiezen voor een streekverkenning, een bergwandeling, een sledetocht. Erg populair zijn ook de randonnées op sneeuwschoenen, onder begeleiding van een ervaren gids. Daarbij worden stukken van de bergen verkend die met de ski’s of gewone stapschoenen niet toegankelijk zijn. De fysieke inspanning wordt rijkelijk gecompenseerd door de ronduit schitterende vergezichten en een weldadige stilte.

En meteen begrijp ik ook waarom Himalayaklimmers uiterst langzaam, in vertraagde film lijken te lopen. “De truc is om traag te stappen,” zegt onze berggids Serge Bard, “op je eigen ritme en rustig adem te halen, om energie te sparen.” We lopen op de Crête des Orres, de bergkam boven het gelijknamige skistation, op sommige plaatsen een richel van zo’n halve meter breed. Op weg naar de hoogste top van het gebied, L’Aupillon, 2917 meter hoog. We zijn nu zo’n twee uur onderweg en eindelijk krijg ik oog voor het magnifieke landschap. Het eerste uur heb ik water en bloed gezweet. Ze moeten mij hier achterlaten, dacht ik na enkele honderden meters, ik kan niet meer : gesnakt naar adem, sterren gezien, gestruikeld over de sneeuwschoenen die je als een eend met ietwat gespreide benen doen lopen. Althans als beginneling, want onze gids loopt licht en gezwind als een gems de berg op. Wij lopen in een min of meer gedisciplineerde rij achter hem aan. Voet voor voet op de besneeuwde hellingen. Almaar hogerop.

De top van de berg tekent zich scherp af tegen de wolkenloze, diepblauwe lucht. We houden halt bij het point de repère op 2768 meter , een rond stenen muurtje waarop alle bergen met naam en data zijn gegrift. “Kijk,” zegt Serge terwijl hij wijst en langzaam rond zijn as draait, “daar ligt het Parc Naturel Régional du Queyras, en daar het Parc Naturel des Ecrins, en daar Italië, en daar zie je een stukje van de Lac de Serre-Ponçon, het grootste, volledig artificiële stuwmeer van Europa, 25 kilometer lang.” Indrukwekkend. Even stilhouden en op adem komen doet deugd. Wij geraken vandaag niet hogerop, het is vier uur voorbij en we hebben de afdaling nog voor de boeg. De hemel en de bergen kleuren al naar rijpe perzik, zacht geel en oranje in het licht van de zakkende zon. Je wordt stil van dit grootse panorama. Even ervaar ik iets van de roes die echte bergbeklimmers moeten voelen als ze een bergtop bereiken.

“Zie je de mélèzes”, zegt Serge, wijzend op lariksbossen die dit deel van de Alpen domineren. “Dat maakt ons landschap zo mooi. Het is minder naakt dan in de noordelijke Alpen. Je skiet en wandelt hier tussen de bomen. En ook onze dalen zijn zachter, in U-vorm. Onze dorpen zijn weliswaar kleiner maar ze zijn authentieker”, vertelt hij met onverholen trots, en voegt eraan toe : “Een grote troef is ook de zon. Die schijnt hier 300 dagen per jaar.”

Eerder op de dag hebben we in ijltempo een stukje van het onderliggende skigebied verkend. Het ligt tussen 1550 en 2720 meter hoog, en omvat 88 kilometer piste voor Alpijns skiën en 40 kilometer langlaufloipe. Het skigebied is niet heel groot maar erg mooi. Het is prettig en ontspannen glijden tussen de bomen. Les Orres is een echt familiestation met een klein, autovrij centrum.

Montgenèvre, oud en nieuw

Echte skifanaten vinden in Montgenèvre zeker hun gading, maar ook daar zijn alternatieven zat. De plek wordt wel eens de berg met twee gezichten genoemd en gaat er prat op het eerste skistation van Frankrijk te zijn. Gelegen pal op de grens met Italië, op een hoogte van 1860 meter, is het een dorp met een historisch patrimonium én een enorm skigebied dat zich uitstrekt over de beide landsgrenzen. Het domein Montgenèvre / Monts de la Lune telt zelf 100 kilometer piste en is één van de zes stations op het domein La Voie Lactée, met in totaal 400 kilometer piste ! Door zijn ligging op een ‘open’ col vangt het veel zon en veel sneeuw en is het een van de eerste stations die ’s winters opengaan, eind oktober, en lang openblijven, tot eind april. De naam komt van de Romeinen, voor wie de col een belangrijke passage was (de Via Domitia) en die er al een echte ‘stad’ vestigden met tempel en al. Ze noemden een van de omliggende bergen naar hun god Janus met de twee gezichten (Montgenèvre = Mont Janus).

Door zijn strategische ligging heeft Montgenèvre altijd veel troepenbewegingen gekend. Niet verwonderlijk dus dat het door de militairen kwam dat het stadje uitgroeide tot het eerste skistation van Frankrijk. Onder de indruk van wat de Scandinaven en vooral de Noren al eeuwen deden met hun ‘sneeuwschaatsen’ – en vooral de oversteek van Groenland per ski door de Noor Nansen in 1888 -, introduceerde een Franse kapitein uit Briançon in 1900 de eerste ski’s in Frankrijk. De lange latten maakten veel snellere verplaatsingen mogelijk dan de skischoenen die tot dan toe ’s winters het enige transportmiddel waren voor de militairen. Enkele jaren later werd een eerste militaire skischool geopend in Briançon.

Van dan af ging het snel en werd de ski een essentiële activiteit in de hele regio. In samenwerking met de Scandinavische landen werden al snel nieuwe technieken uitgedokterd om de afdalingen gemakkelijker te maken. In die context vond in Montgenèvre in 1907 de allereerste internationale skiwedstrijd plaats. Deelnemers kwamen onder meer uit Italië, Zwitserland, Noorwegen, Zweden en Engeland en het gebeuren lokte wel drieduizend nieuwsgierigen.

Montgenèvre ontpopte zich in de jaren dertig zelfs tot een drukbezocht, mondain skioord. Naast skikampioenschappen – de eerste slalom vond plaats in 1930 -, trok het station le tout Paris, dankzij twee notoire figuren van de Parijse scene, met name de zoon van de schilder Picabia en M. Moïse, patron van het gerenommeerde cabaret Le Boeuf sur le Toit, die in Montgenèvre het Grand Hotel en de nachtclub Les Rois Mages oprichtte. In hun zog volgden heel wat vermaarde personages, onder wie Jean Cocteau, Jean Gabin, Colette, Mistinquett…

Jammer genoeg maakte de Tweede Wereldoorlog een abrupt einde aan de opgang. Door zijn ligging op de grens met Italië werd Montgenèvre al snel bezet en werd de bevolking grotendeels naar Italië gedeporteerd. Na de oorlog bleef er van het dorp niet veel over. Stilaan kwam de heropbouw op gang. Maar ook de concurrentie, onder meer van het niet zo veraf gelegen Serre Chevalier en van de grote splinternieuwe stations in de noordelijke Alpen.

Bij de uitbreiding van de logiesmogelijkheden in Montgenèvre is, afgezien van enkele hoge gebouwen, altijd de voorkeur gegeven aan de chaletstijl, zodat het authentieke dorpskarakter bewaard is gebleven. Terzelfder tijd groeide ook het skigebied en werd in samenwerking met Italië het uitgestrekte domein La Voie Lactée gecreëerd. Dat omvat prestigieuze stations waaronder Sestrières, waar een deel van de nakende Olympische Winterspelen van Turijn 2006 zullen worden gehouden. Montgenèvre is dan trouwens het officiële oefengebied voor de langlaufers.

Wij gaan voor een korte terreinverkenning per ski, maar zijn vooral onder de indruk van een nachtelijke sneeuwscootertocht. Onder een overweldigende sterrenhemel gaat de rit op zo’n sneeuwbolide tussen de lariksbomen door naar de Refuge du Mont Gimont. Een berghut op 2100 meter hoogte aan de Italiaanse kant van de grens. Het is stikdonker, alleen de koplampen verlichten de sneeuw voor ons. Het gaat vrij steil bergop, dan weer even omlaag, soms volgt een vrij bruuske draai. En ook al zit ik veilig achterop bij een monitor – anderen van de groep zitten liever zelf aan het stuur -, de rit is bijwijlen letterlijk adembenemend. De machines loeien in de stille nacht. Afgezien van het helse lawaai, is zo’n rit een onvergetelijke ervaring. Gelukkig zijn we op voorhand gewaarschuwd om zeer warme kledij aan te trekken, want de nachtelijke kou van min twintig is bijtend als je stilzit op zo’n motor. En de tocht duurt toch ruim een uur. In de berghut worden we vergast op een overvloedige Piëmontese maaltijd met lokale charcuterie en kazen. Om af te sluiten met een stevige grappa, voor we weer de nacht induiken.

PRAKTISCH

4 Les Orres ligt in het hart van de Hautes-Alpes, nabij de Lac de Serre-Ponçon, het Parc National des Ecrins en het Parc Naturel Régional du Queyras. De streek, L’Embrunais Serre-Ponçon, ligt op zo’n 950 kilometer van Brussel. Het station van Embrun ligt op 15 km van Les Orres. Elke zaterdag zijn er gratis pendelbusjes van de luchthaven van Marseille.

Skiforfaits : reken op 116 euro voor een zesdaagse forfait. Praktisch is dat je ook een skipas kan nemen voor 2 of 3 uren (vanaf 16 euro). Een begeleide tocht op sneeuwschoenen kost 18 euro voor een halve dag + 5 euro voor de ‘raquettes’.

4 Montgenèvre ligt op grens met Italië, op 980 km van Brussel. Te bereiken per auto via Grenoble en Briançon (RN 91). Het dichtstbijzijnde spoorstation is Briançon, op slechts 12 km. De dichtstbijzijnde luchthaven is die van Turijn in Italië, op 98 km. Sinds kort gaat het doorgaand verkeer door een tunnel onder het dorp zodat het centrum veiliger en rustiger is.

Skiforfaits : 196 euro voor een zesdaagse pas voor het hele domein La Voix Lactée, 130 euro voor een zesdaagse pas Montgenèvre / Monts de la Lune of 27 euro per dag. In Montgenèvre zelf kunt u al een pasje kopen voor twee uur (18 euro).

Begeleide tochten met sneeuwscooter : elke avond vanaf 17.30 uur, 65 euro (of 75 euro met bestuurder) voor een rit van ruim een uur, al dan niet met diner in een alpenhut (30 euro p.p.). Info : www.sunscoot.fr, +33 (0)4 92 21 83 35.

Zowel Montgenèvre als Les Orres kregen het label Les p’tits Montagnards. Dat betekent dat het kind- en gezinsvriendelijke stations zijn met geschikte opvang en infrastructuur.

Meer info :

4 Office de Tourisme des Orres, www.lesorres.com, +33 (0) 4 92 44 01 30.

4 Office de Tourisme de Montgenèvre, www.montgenevre.com, +33 (0)4 92 21 52 52.

4 Maison de la France : Guldenvlieslaan 21, 1050 Brussel, www.franceguide.com, 0902 88025 (0,15 euro / 12 sec.)

Door Sabine Lamiroy

Montgenèvre is officieel oefenterrein voor de Olympische Winterspelen van Turijn in februari 2006.