De vergeten vallei
De prestigieuze Napa Valley in Californië heeft haar naam gevestigd. De wijnen van het naburige Sonoma zijn veel minder bekend, al is de variatie er groter en hoeft de kwaliteit zeker niet onder te doen. Als toemaatje krijgt u rust, mooie landschappen en prima eten.
Als iemand merlot wil, ben ik weg”, zegt een woedende Miles Raymond in de cultfilm Sideways. De depressieve wijnfreak en antiheld met literaire ambities zweert bij pinot noir, de ‘moeilijke’ druif, die alleen is weggelegd “voor wie haar begrijpt, maar die er dan de subtielste, spannendste smaken uithaalt.” Ook al speelt het verhaal zich af in Santa Barbara ten zuiden van San Francisco, in de wijnvallei van Sonoma, ten noorden van de stad, zullen ze het geweten hebben. “De vraag naar pinot noir is sinds de film verdrievoudigd”, zegt Jay Jenson van de Grapevine Nursery Nova in Santa Rosa. En die trend wordt door zowat alle wijnboeren in de streek bevestigd. “Dat is typisch voor Amerika waar geen echte wijncultuur heerst. Veel mensen weten er te weinig over om voor zichzelf een oordeel te vormen. Dan gaan ze blindelings af op wat gezegd wordt in de media.”
Dat pinot noir in Californië tegenwoordig goed in de markt ligt – we hebben er inderdaad uitstekende geproefd (zie kader) – neemt niet weg dat cabernet sauvignon voor rood en chardonnay voor wit in Sonoma nog altijd de meest aangeplante druivenstokken zijn. Al maken sauvignon blanc en de rode syrah de laatste tijd sterk opgang. Dat zouden volgens Jay Jenson wel eens de wijnen van de toekomst kunnen worden.
Veel is hier veranderd de laatste tien jaar : zowel het aantal wineries (nu ruim 200) als de variëteit van druiven is sterk uitgebreid en het wijnmaken zelf verfijnd. Sonoma County beslaat zo’n 4000 vierkante kilometer grondgebied, waarvan ongeveer 25.000 hectare of 6 procent wijngaard, en is zonder twijfel het meest gevarieerde wijngebied van de noordkust van Californië. Gelegen tussen de vulkanische highlands van de Mayacamas Mountains in het oosten en de koele, soms woeste kust van de Stille Oceaan, vertoont het een enorme diversiteit aan klimaat en bodems en dat maakt er een van de meest geschikte gebieden van om wijnen te maken. Het gaat niet om één vallei, maar om een twaalftal aan elkaar grenzende valleien en heuvelketens die onderscheiden groeigebieden vormen. Ieder wijngebied heeft eigen klimatologische eigenschappen en bodemgesteldheden die zorgen voor twaalf duidelijk onderscheiden appellations met unieke karakteristieken : Dry Creek, Alexander Valley, Chalk Hill, Sonoma Coast, Green Valley, Russian River, Bennett Valley, Rockpile, Knights Valley, Sonoma Valley, Sonoma Mountain en Carneros (dat gedeeld wordt met Napa).
Koude Golfstroom
“Ik heb nooit een koudere winter meegemaakt dan een zomer in San Francisco.” Die gevleugelde woorden van schrijver Mark Twain worden hier te pas en te onpas aangehaald om uit te leggen waar het allemaal om draait : allesbepalend in de wijnmakerij in Sonoma is de koude golfstroom voor de kust van San Francisco, die zorgt voor frisse nachten in de hete, zonnige en droge zomer. Door het temperatuurverschil ontstaat in de baai van San Francisco een dikke mist die door de valleien het land in stroomt en op sommige plaatsen pas tegen de middag langzaam optrekt. Dat die mist hardnekkig kan zijn, konden we aan den lijve ondervinden. Zoals menig onvoorbereide toerist zagen we tot onze ontgoocheling de Golden Gate-brug alleen in witte nevelen gehuld, en zelfs hartje zomer is een stevige trui niet overbodig, terwijl nauwelijks tien kilometer buiten de stad, de hitte toeslaat onder een staalblauwe hemel. Die koude Golfstroom zorgt ook voor het curieuze verschijnsel dat het noorden van Sonoma heter is dan het zuiden, want verder van de oceaan. Die bijzondere klimatologische omstandigheden maken dat in het gebied zowel de meer warmtebestendige bordeauxvariëteiten (voornamelijk cabernet sauvignon, merlot , cabernet franc, petit verdot, malbec) en de fameuze zinfandel in het noorden, als bourgognevariëteiten (zoals chardonnay en pinot noir) in het koelere zuiden kunnen worden aangeplant.
Bakermat
Sonoma wordt beschouwd als de bakermat van de Californische wijnbouw. Russische kolonisten, gevolgd door Spaanse franciscanermissionarissen gaven begin negentiende eeuw de aanzet met de aanplant van de eerste wijngaarden in Sonoma. Maar het is de Hongaarse graaf Agoston Haraszthy die als The Father of California Wine Industry wordt beschouwd. Hij verwierf in 1857 de Salvador Vallejo wijngaard in Sonoma Valley, herdoopte die in Buena Vista (nog steeds te bezoeken) en begon met de productie van kwaliteitswijnen. Op missie in Europa bracht hij uit Frankrijk, Italië, Duitsland en Spanje meer dan honderdduizend wijnstokken van diverse variëteiten mee. Hij was ook de eerste die het idee lanceerde dat in Sonoma evengoed als in Europa fijne tafelwijnen konden worden geproduceerd.
De wereldwijde fylloxeraplaag eind negentiende eeuw en vooral de Prohibition in de jaren 1920, die de handel in alcoholische dranken in Amerika verbood, bracht de jonge wijnindustrie echter zware klappen toe. Ook na de afschaffing van de Prohibition in 1933, duurde het – door de grote depressie en de Tweede Wereldoorlog – nog tot eind de jaren veertig voordat de opbouw echt op gang kwam. De boom van de Californische wijnen kwam er vanaf de jaren zestig. Tussen 1960 en 1995 verdrievoudigde het wijngaardoppervlak in Californië bijna (van 40.500 tot 134.744 hectare). Nieuwe, moderne technieken werden ingevoerd, evenals nieuwe druivenvariëteiten en op het grote binnenlandse succes volgde ook de internationale erkenning. Niet het minst doordat Californische wijnen op diverse blinde proeverijen met de prijzen gingen lopen. De confituurwijnen van weleer en door hout overdonderde chardonnays ruimen stilaan plaats voor meer verfijnde wijnen (zie kader).
Schuimwijn voor top Reagan-Gorbatsjov
“In Napa rijden ze met de Range Rover, in Sonoma met de pick-up“, wordt hier niet zonder ironie gezegd. Sonoma is de groente- en fruitschuur van Noord-Californië. De meeste wineries worden nog gerund door kleine wijnboeren, die in de eerste plaats landbouwers zijn en werken vanuit de overtuiging dat de kwaliteit van de wijnen begint in de wijngaard. Sommige domeinen zijn al generaties in handen van dezelfde familie en her en der tref je nog wijnstokken van de fameuze zinfandel van meer dan honderd jaar oud. De aanpak is bescheidener dan in Napa en dat maakt de prijzen (voorlopig nog) interessanter.
Opvallend is de passie en fierheid waarmee de wijnboeren te werk gaan, kwaliteit én gezondheid schrijven ze hoog in het vaandel. Zo ook David Munksgard, wijnmaker bij het kleine familiebedrijf Iron Horse in Green Valley, vooral bekend om zijn sparkling wines. Er wordt alleen chardonnay en pinot noir gekweekt : “Het is bij ons iets koeler dan in de Russian River-appellation. Wij liggen slechts een vijftien kilometer van de oceaan. De zeebries en de mist brengen de nodige koelte, ook als het heet is. Dat zorgt voor een lang groeiseizoen, zoals in de Bourgogne en dat is ideaal voor chardonnay en pinot noir.” De wijngaard bestaat uit dertig blokken, elk aangeplant op verschillende hoogte, met verschillende zoninval, allemaal verschillend van smaak. “We laten de druiven vertellen wat we moeten doen. De samenstelling van de wijnen verschilt elk jaar, dat wordt pas op het moment van de blending beslist.”
Iron Horse is onder meer bekend voor zijn Russian Cuvée, een fijne schuimwijn blanc de blanc die in 1985 door het Witte Huis werd besteld om de top Reagan-Gorbatsjov op te luisteren.
Van bio tot biodynamisch
Ook in Sonoma wint de biologische druiventeelt steeds meer veld. Heel wat wijnboeren werken er al volgens de regels van de sustainable agriculture (duurzame landbouw), die een evenwicht beoogt tussen wat goed is voor milieu en mens en de economische haalbaarheid. Een voorbeeld is de DeLoach Winery in de Russian River Valley, nu in handen van de Franse De Boisset-familie. Er wordt voornamelijk pinot noir, zinfandel en chardonnay gekweekt. Bezieler is de fameuze wijnmaker Greg La Follette, die door wijngoeroe Robert Parker als een van de vijf beste pinot-noirmakers bestempeld werd. Hij begeleidt veertien wijndomeinen over de hele wereld in hun omschakeling naar organische teelt en omschrijft zichzelf als ‘filosoof’, an interpreter of the language of wine. Op DeLoach experimenteert men nu ook met een gedeeltelijke omschakeling van de wijngaard op biodynamische teelt volgens de regels van Rudolf Steiner, waarbij wordt gewerkt met de natuurlijke energie (zon, planeten, water, zuurstof). Naar eigen zeggen met goed resultaat, al is het nog te vroeg om de producten ervan op de markt te brengen.
Nog een stap verder gaat de befaamde Benziger winery in Sonoma Mountain, waar de visionaire Mike Benziger met zijn wijnmaker Alan York negen jaar geleden begon met de volledige reconversie naar de biodynamische teelt. ” It is a selfregulating property“, zegt de getaande Alan York vanonder zijn versleten strohoed. “Het leven wordt bepaald door ritmes, eten, slapen, ademen…. Dat geldt ook voor planten en dus ook voor wijnstokken. Biodynamische teelt volgt het ritme van de natuur. Er worden hier ook schapen, kippen, koeien en groenten gekweekt. We evolueren van een exclusieve wijngaard naar een echte farm en proberen uit te zoeken voor elk stuk terrein wat daar het beste gedijt, om te komen tot the truest expression of itself. Dat geldt ook voor de wijn.” Terwijl hij ons rondleidt op het prachtige domein – een voormalig gebied van de Wappo-indianen, waarvan de gewijde plaats nog steeds untouched blijft – wijst hij op de biologische bloemen- en planteneilanden tussen de wijngaarden die tal van vlinders, insecten en vogels aantrekken. Er zijn ook waterbekkens voor de bevloeiing die op het domein zelf gezuiverd worden. Waterlelies houden ’s zomers het wateroppervlak koel. De eigen koeien zorgen voor mest die volgens de biodynamische principes in koehoorns wordt ingegraven en omgezet wordt in de zuiverste compost.
“Het is belangrijk om de juiste variëteit druiven op de juiste plaats te planten. Elk van onze 29 blocks wordt beheerd als een aparte eenheid, wordt apart gefermenteerd, we werken uitsluitend met natuurlijke gisten.” Als proef op de som laat Alan York ons proeven van Benzigers’ paradepaardje, de Tribute 2000, een parel van kracht en elegantie tegelijk, gemaakt withoutadjustment at all van hoofdzakelijk cabernet sauvignon (51 %), merlot, cabernet franc en petit verdot. Ook zijn sauvignon blanc, Paradiso de Maria 2004 (zie kader) mag er zijn.
PRAKTISCH
Wij logeerden in het mooie en comfortabele Double Tree Hotel in Rohnert Park, California (+1 707 584 5466, www.doubletreehotels.com), op zo’n uurtje rijden van San Francisco en midden in Sonoma County. Een ideale uitvalsbasis voor een bezoek aan de streek en haar wineries.
Bezienswaardigheden :
de historische stadjes Sonoma en Healdsburg ; voor filmliefhebbers het negentiende-eeuwse vissersdorpje Bodega Bay waar Hitchcock The Birds draaide en waar een populaire walvis-uitkijkpost is ; de Armstrong Redwoods State Reserve met zijn eeuwenoude, kathedraalhoge sequioabomen ; de oevers van de kronkelende Russian River met zijn stranden, bossen en hippiecottages (kajakken en paardrijden zijn er erg populair) ; de ruige kustlijn ; en uiteraard het heuvelende landschap bezaaid met landwegen, weiden, boom- en wijngaarden.
Eten :
doe je in Sonoma bijna overal goed, er is een overvloed aan mediterrane groenten en fruit, de oesters, krab en wilde zalm zijn heerlijk. Een leuk adres is The girl & the fig (110 West Spain street) in Sonoma waar je ‘country food with a French passion’ krijgt voorgeschoteld.
Info :
Wine Institute of California, European Office, P.O. Bow 208, 2400 Alphen aan den Rijn, Nederland, +31 172 471 571, www.california-wine.org
Door Sabine Lamiroy
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier