Net toen ik terugkwam uit Cambodja, waar het boeddhistische oranje het straatbeeld kleurt, bleek dit land overspoeld door een ware vloedgolf : de dalai lama. Hoe dat kleine mannetje met zijn nerveus lachje iedereen plat krijgt, heb ik altijd al merkwaardig gevonden. Zelfs vrijzinnige dames, als Annemarie Lizin en Laurette Onkelinkx, lopen aan de hand van de oosterse wijze, die er toch niet de meest progressieve idee-en op na houdt en met de scheiding van kerk en staat eerder een loopje neemt. Woorden die men van een bisschop of een imam niet accepteert en die zelfs melig klinken uit hun mond, lijken uitgesproken door de dalai lama plots van goud. Met zijn zeer conservatieve opvattingen over de seksuele moraal (seks is er volgens hem alleen voor de voortplanting, wat in niets afwijkt van de recentelijk nog verkondigde Roomse standpunten) wordt monkelend gelachen. Er volgt geen kritiek, geen afkeuring, behalve dan van een eenzame gay website. Uit een andere religieuze bron wekken soortgelijke uitspraken bij de progressieven vooral verontwaardiging.

Twaalfduizend mensen vullen het Antwerpse Sportpaleis, als voor een popfestival. En het zijn niet allemaal boeddhisten, wis en zeker. Dat de Tibetanen die buiten hun land leven, de kans grijpen om hun geestelijke én politieke leider in levenden lijve te aanschouwen, dat is maar normaal. Maar er zijn ook veel christenen die een oranje zaadje meepikken en legio atheïsten die in het boeddhisme dat Tenzin Gyatso predikt inspiratie blijken te vinden om hun humanisme mee te bevruchten. Het lijkt of iedereen hoort wat hij wil horen, wanneer deze Tibetaan de wereld rondreist met zijn schijnbaar eenvoudige filosofieën. De dalai lama wil de wereld niet bekeren, zegt hij, maar toch bouwen zijn volgelingen in Hoei een grote tempel met gastenverblijven. Toch vraagt het boeddhisme zijn erkenning als godsdienst in België.

Het moet een goed geoliede machine zijn die dit soort tournees organiseert. Van champagnebar tot bijna instant cd’s en dvd’s van het optreden van Zijne Heiligheid, de verspreiding van publicaties op grote schaal, het uitdelen van de Light of Truth Award aan Martin Scorsese, Richard Gere en postuum aan Hergé voor zijn Kuifje in Tibet, de goed getimede en zorgvuldig geselecteerde interviews, alles samen is het een gigantische public-relationsoefening, die in wezen niet zoveel te maken heeft met het preken van eenvoud, aandacht en mededogen. De oranje machine van de dalai lama verschilt in niets van die van de wereldreizen van een katholieke paus, of van een of andere Hollywoodvedette die een film gaat promoten.

U zult mij niet horen zeggen dat in het boeddhisme, net als in andere filosofieën, geen waardevolle regels te vinden zijn. Maar om te horen dat glimlachen de beste oefening van de gelaatsspieren is, of dat we de andere moeten zien als een deel van onszelf, moet iemand daarvoor uit Dharamsala komen ?

De weldaad van mediteren en mindfulness is ondertussen voldoende bewezen. In de Bangkok Post schreef men vorige week dat men in Thaise scholen nu al kinderen vanaf drie jaar leert mediteren, omdat dat hun concentratie bevordert en hun agressiviteit vermindert. Dat brengt allicht een beetje meer kleine vrede in de wereld. En veel kleine vrede kan de wereldvrede misschien bevorderen.

Maar laten we toch ook niet vergeten dat het boeddhisme de leer is die via het geloof in de reïncarnatie de oorzaak is van veel sociale inertie in landen met gigantische problemen. Wie gehandicapt of arm geboren wordt, heeft dat allicht verdiend omdat hij in een vorig leven te veel slecht karma heeft verzameld, zich met andere woorden heeft misdragen. Het is erg moeilijk een opstandige hervormer te zijn in een maatschappij waar de heersende filosofie stoelt op het aanvaarden van je lot. De bedelmonnik is zelden degene die de ongelukkigen aanzet om actief en desnoods agressief te trachten hun lot te verbeteren. Met zachtmoedigheid alleen zal dat helaas niet lukken.

reacties : TESSA.VERMEIREN@knack.be

TESSA BLOGT !: VAN MUIZEN EN MENSEN,OP www.knack.be

Volgende week: Bouw een school

Onderwijs is een krachtige hefboom in een ontwrichte maatschappij. Tessa Vermeiren trok naar Cambodja en bezocht er de dorpsscholen die Plan België hielp bouwen. En verder : oldtimermotoren in Francorchamps, Genua als citytrip en een Provençaalse tuin. www.weekend.be

tessa vermeiren