Tarieven van vliegtuigtickets lopen vaak zo sterk uiteen dat het voor de doorsnee reiziger onbegrijpelijk en zelfs aanstootgevend is. We zochten naar algemene regels voor redelijke prijzen en een aanvaardbare service.

PIERRE DARGE

Wie onvoorziens en op korte termijn het vliegtuig wil nemen, wordt gekonfronteerd met een torenhoge ticketprijs. Een retourvlucht naar een zo nabije bestemming als Malaga kost een reiziger die binnen de paar dagen wil vertrekken, het aanzienlijke bedrag van 52.060 frank. Terwijl een reisje vanuit Brussel naar Malaga en terug, in welbepaalde omstandigheden, niet meer dan 10.990 frank hoeft te kosten. Een aanstootgevend verschil, vooral als men bedenkt dat het in beide gevallen om lijnvluchten gaat. Nog erger wordt het als men weet dat men in een aantal gevallen voor pakweg 12.000 frank op en af naar New York kan vliegen een afstand die toch drie keer groter is.

Om reizigers een beetje wegwijs te maken in de tarievenjungle, probeerden we een aantal basisregels en principes te ontdekken en in kaart te brengen. Al moet meteen worden toegegeven dat er in de slag om de hemel maar weinig echte principes overeind blijven.

Een eerste onderscheid moet worden gemaakt tussen lijn-vluchten en chartervluchten. Bij een lijnvlucht gaat het om een regelmatige verbinding tussen twee steden die door een luchtvaartmaatschappij wordt uitgebaat. Het belangrijkste voordeel van een lijnvlucht is, dat die ongeacht de bezettingsgraad altijd doorgaat. Bij een chartervlucht huren één of meerdere touroperators een vliegtuig af voor een welbepaalde bestemming, in een welbepaalde periode. De maatschappij die het vliegtuig verhuurt (Sobelair, EBA, Air Belgium, Martinair, enz…), schuift daarbij het risico door naar de touroperators die alle kosten dragen. Raken die touroperators hun stoelen niet, of niet in voldoende mate kwijt, dan kunnen de vluchten worden geannuleerd.

Bij de lijnvluchten hangt de prijs in eerste instantie vast aan het geboden komfort. Traditiegetrouw wordt onderscheid gemaakt tussen drie klassen : economy, business en first class. Eersteklasstoelen zijn binnen Europa nagenoeg geheel verdwenen. De reden ligt voor de hand. Het extra komfort dat wordt geboden slaat hoofdzakelijk op de zit-, respektievelijk slaapruimte : de stoelen in business zijn doorgaans breder, de beenruimte groter. Nog belangrijker is dat stoelen in eerste klas in principe kunnen worden platgelegd, zodat slapen geen probleem hoeft te zijn. Een niet te onderschatten voordeel bij lange (nacht)vluchten, dat echter binnen het kleine Europa nauwelijks een rol speelt.

Een aantal maatschappijen vond het nodig om bijkomende klassen in het leven te roepen. Het Taiwanese Eva Air biedt bijvoorbeeld een Economy De Luxe aan, waarbij de reiziger plaatsneemt in stoelen die vergelijkbaar zijn met die van business class. KLM heeft een World Business die de eerste klas vervangt.

Naast het zitkomfort wordt op sommige lijnvluchten extra entertainment aangeboden in de vorm van individuele videoschermen.

Een bijkomend verschil tussen de klassen laat zich ook aan tafel gevoelen, al wordt het prijsverschil nauwelijks gerechtvaardigd door de meerwaarde van spijs en drank die in hogere klassen wordt aangeboden. Veel praktischer zijn de mogelijkheden in business om zowat ongelimiteerd reservaties te veranderen en zelfs van de ene maatschappij op de andere over te stappen.

We gingen ervan uit dat de doorsnee lezer het vliegtuig kiest voor zijn privé-vakanties en dus nauwlettend de prijzen in het oog houdt. Aan tickets voor lijnvluchten geraakt men op twee manieren : via de luchtvaartmaatschappij of via een reisagent. Bij een luchtvaartmaatschappij betaalt men het officiële IATA-tarief dat in principe voor een bepaalde verbinding bij alle luchtvaartmaatschappijen gelijk is. Al bestaan ook tijdelijke promotieaanbiedingen. Deze officiële tarieven worden onderverdeeld in verschillende kategorieën, waarbij de algemene regel geldt dat een tarief goedkoper wordt naarmate er meer beperkingen aan vastzitten. Deze beperkingen hebben betrekking op de minimum en maximum verblijfsduur, het tijdstip van reserveren, de mogelijkheid om na reservering het tijdstip van de vlucht nog te wijzigen, enz…

Een ticket in economy dat nagenoeg zonder beperkingen wordt uitgeschreven is een full fare, waarmee men ook bijna altijd recht heeft op een stoeltje in business. Bij een excursion-tarief wordt de verblijfsduur beperkt : men moet binnen de drie maanden terugkeren en minstens één zaterdagnacht ter plaatse blijven (de zogenaamde sunday rule). Maar de geboekte terugvlucht kan zonder problemen en kosten gewijzigd worden. Een Pex-tarief is nog goedkoper, en daardoor weer beperkter : de terugvlucht moet op voorhand vastliggen en kan niet zonder extra kosten worden gewijzigd. Bij het goedkope Apex-tarief moet het ticket als bijkomende beperking ook nog ten laatste 7 of 14 dagen voor de heenvlucht uitgeschreven en betaald zijn.

Bij reisbureaus moet een onderscheid worden gemaakt tussen IATA-bureaus die meteen een vliegtuigticket kunnen uitschrijven en niet-IATA-bureaus die dat niet kunnen. Toch betekent zulks niet dat deze tweede kategorie minder service zou verlenen. Vaak hangen die bureaus af van een groter geheel en een simpel telefoontje naar het hoofdkantoor volstaat voor een reservering. Alleen moet men dan een paar dagen wachten voordat het ticket wordt afgeleverd.

Naast de officiële IATA-tarieven met hun verschillende hoedanigheden, kan men bij reisbureaus ook tegen niet-officiële tarieven kopen. Sven Coubergs, traffic manager van de VAB-VTB die jaarlijks voor zowat één miljard aan vliegtuigtickets faktureert : “Het gaat om kontraktueel verkregen tarieven waarover door een brooker of een andere partij individueel met een carrier is onderhandeld, en waarvan de prijs uiteraard afhangt van de hoeveelheid die door de aankoper worden aangekocht. Aangezien die aankopen lang op voorhand worden afgesloten, liggen die goedkopere tarieven bij ons nu al vast tot 31 oktober 1995, in sommige gevallen zelfs al voor de winter 1996. Anders dan bij chartervluchten, waar zogenaamde last minute-aanbiedingen bestaan, speelt de datum van aankoop door de reiziger geen enkele rol. Ook bij dit soort tickets is er sprake van diverse beperkingen, maar met dit onderscheid dat deze tickets 20 tot 30 procent goedkoper kunnen uitvallen dan het goedkoopste APEX-tarief. “

Om de lezer wat wegwijs te maken in deze luchtvaartjungle is het nuttig hier enkele principes te belichten die een beter inzicht geven in de politiek van de luchtvaartmaatschappijen. Aangezien ze alle belang hebben bij een hoge bezettingsgraad van hun vliegtuigen, proberen ze pakketten tickets te verkopen. Hoe groter het pakket, hoe lager de prijs. Terzelfder tijd waken ze erover dat de goedkoopste tickets maar voor een klein aantal van de stoelen gelden, want een vol vliegtuig goedkope seats dekt natuurlijk nooit de kosten van de vlucht. Aangenomen wordt dat een carrier ongeveer één vierde van het toestel bezet wil zien met passagiers die de volle pot betalen. Een tweede regel is dat luchtvaartmaatschappijen liefst zo vroeg mogelijk veel cash in huis willen hebben, en daarom zijn bepaalde ticketprijzen verbonden aan zéér vroege reservaties.

Wie met de hier verworven kennis een reisbureau binnenstapt, mag dan al een inzicht hebben in de hefbomen van de hele ticketting, hij heeft het raden naar de mogelijkheden van de reisagent. Diens kwaliteit hangt af van drie fundamentele faktoren : zijn ervaring, zijn bereidheid tot service (niet vanzelfsprekend voor goedkope vluchten !) en vooral zijn toegang tot een zo groot mogelijke databank met tarieven.

Sven Coubergs : “Het Central Reservation Office is een instelling die alle bestaande tarieven op zowat alle bestaande vluchten groepeert, en dan spreken we al gauw over 30 miljoen verschillende tarieven. Geen mens heeft behoefte aan zoveel informatie en daarom worden bij privé-databanken delen van deze informatie aangekocht. VAB-VTB bezit een eigen privé-databank waarin zowat 35 à 40.000 tarieven liggen opgeslagen. Kent een klant zijn bestemming én de periode waarin hij wil reizen, dan kunnen we hem voor zijn reis een hele resem tarieven aanbieden, gerangschikt van goedkoop naar duur. Op dat moment komen de ervaring en het vertrouwen van de reisagent ter sprake. Klanten denken vaak verkeerdelijk dat reisagenten geneigd zijn hen alleen de duurdere tarieven door te geven, omdat de kommissie dan groter zou zijn. Zo kortzichtig kunnen wij natuurlijk niet werken : wij willen tevreden klanten die ook in de toekomst op ons een beroep willen doen. “

Maar volgens Coubergs spelen meer faktoren dan alleen de prijzen : “In onze privé-databank wordt naast de tarieven ook nog extra informatie vermeld waarvan het belang nauwelijks kan worden onderschat. De geoefende reisagent kan meteen vaststellen of het om een rechtstreekse dan wel om een vlucht met overstap(pen) gaat. Nog belangrijker is bijkomende informatie over de luchtvaartmaatschappij : wij weten bijvoorbeeld dat de Roemeense vliegtuigmaatschappij Tarom tegen zeer lage tarieven werkt, maar we weten ook dat die carrier tot voor kort met erg oude toestellen vloog, en vooral dat men bij vele vluchten verplicht is om verschillende tussenstops en eventueel een overnachting in Boekarest te maken. Aan reizigers die naar een bestemming in de Verenigde Staten vliegen, en daarbij in het land zelf een overstap maken, leggen we uit dat ze bij hun eerste stop in de VS hun bagage van de band moeten halen en die vervolgens opnieuw moeten inchecken alvorens verder te kunnen vliegen. Een tijdrovende en soms zenuwbeproevende operatie ; een last die op andere vluchten (zonder overstap of met overstap buiten de VS) kan worden vermeden. We raden bijvoorbeeld ook de aankoop van vluchten met EBA af, omdat in het verleden moeilijkheden zijn gerezen met de voorganger van deze maatschappij. “

Om het voorgaande te illustreren, kunnen we best het voorbeeld aanhouden van de vlucht Brussel-Malaga en terug. “In juli aanstaande”, aldus Coubergs, “kost een full fare retourticket, zonder beperkingen, 52.060 frank. Blijft men niet langer dan een maand in Malaga, zit in het verblijf minstens één zaterdagnacht en is men bereid 7 dagen op voorhand te reserveren zonder de mogelijkheid om nadien nog te veranderen, dan kan men voor een Apex-tarief kiezen en dat kost 17.970 frank. Toch is daarmee de kous niet af. Het allergoedkoopste ticket kan bij British Airways worden gekocht en kost slechts 10.990 frank. Naast de voornoemde Apex-beperkingen zit er nog een extra beperking aan vast : de vlucht gaat via Londen, waar moet worden overgestapt. Het goedkoopste rechtstreekse ticket wordt door Viva afgeleverd en kost 12.640 frank.

Die verschillende tarieven kunnen echter slechts ingekeken worden door een reisagent die verbonden is met een uitgebreid informatiesysteem en dat valt voor de klant moeilijk op voorhand te kontroleren. “

Sinds kort is een nieuw fenomeen aan het al rijke aanbod van de lijnvluchten toegevoegd, met name dat van de goedkope lijnvluchten binnen Europa. Heeft de deregulatie in de VS voor een prijzenslag gezorgd, dan was dat in Europa tot nu toe nauwelijks het geval. Daar komt verandering in met de komst van EBA dat op drie bestemmingen met sensationeel lage prijzen uitpakt. Een retourtje vanuit Brussel naar Wenen, Rome en Barcelona kost er tussen 5600 en 9000 frank zonder luchthaventaksen. Twee parameters spelen mee bij de uiteindelijke prijsbepaling : de reserveringsdata (voor het minimumtarief is één van de voorwaarden dat men meer dan 14 dagen op voorhand boekt) en de vluchtdagen (op de zogenaamde piekdagen kost het ticket meer, maar vreemd genoeg hangt de status van “piekdag” eigenlijk af van de bezettingsgraad van het vliegtuig en niet van een bepaalde weekdag). Bij de vermelde prijzen moeten de luchthaventaksen worden gerekend en die kosten bij de afreis vanuit Brussel 510 frank, in Wenen 530 frank, in Rome 265 frank, in Barcelona 180 frank. Vanaf 1 mei 1995 opent EBA ook een goedkope vlucht op Madrid, waarvan de prijs zonder taksen 6400 à 9000 frank zal bedragen. Voor een retourvlucht naar Madrid vóór 28 oktober, en waarvoor de reservatie ten laatste op 29 april gebeurt, geldt een halve-prijstarief voor de tweede passagier. De goedkope EBA-vluchten vallen uiteraard op door hun soberheid : er wordt alleen een drankje en een koekje geserveerd, terwijl roken niet is toegelaten.

De reiziger die met een chartermaatschappij aan een goedkoop tarief wil reizen, zit van meet af aan met veel beperkingen. Het aantal bestemmingen is beperkt, de periodes (veelal tijdens de populaire vakanties) eveneens. In dit geval hangt de prijs van het ticket in hoofdzaak af van de tijd die nog rest voor het vertrek : hoe dichter bij de vertrekdatum, hoe lager de prijs. De logika is duidelijk : de touroperator die een pakket stoelen heeft gekocht, wil ook de laatste overblijvende plaatsen nog zien te verkopen. Die last minute aanbiedingen worden door touroperators, die met charters werken, via de normale distributie van reisbureaus aangeboden, meestal pas een vijftal dagen voor het vertrek.

Het merendeel van de andere goedkope tickets wordt alleen via Airstop (tel. : 09/224.00.23) aangeboden. Doorgaans worden ze daar 10 tot 14 dagen voor het vertrek vrijgegeven. De prijs varieert naargelang van het seizoen en hangt natuurlijk af van vraag en aanbod. Meestal ligt de korting op het normale chartertarief tussen 10 en 60 procent, maar doorgaans ligt die in de buurt van 30 procent. Deze aanbiedingen, samen met een selektie uit het lijnvluchtaanbod, vallen te beluisteren op het nummer 0900/35.777. De aanbiedingen worden o.a. ook op zaterdag in De Morgen gepubliceerd. Wie niet veel geld wil uitgeven en geen vaste bestemming voor ogen heeft, kan met dit systeem erg goedkoop vliegen. Een retourtje Malaga hoeft dan niet meer dan pakweg 6000 frank te kosten.

Luchtvaartmaatschappijen waken erover dat de goedkoopste tickets maar voor een klein aantal van de stoelen gelden, want een vol vliegtuig goedkope seats dekt natuurlijk nooit de kosten van de vlucht.De prijzenslag is vanuit de VS naar Europa overgewaaid. Een retourtje naar Rome, Wenen of Barcelona kan vanuit Brussel nu voor 5600 fr.