VALENTIJN IS IN AANTOCHT EN MET HEM DE CLICHÉS : VUURRODE HARTEN, VERLIEFDHEID ALS EEN BLIKSEMINSLAG, DE HELE SNARENSECTIE VAN ‘IL NOVECENTO’ OP DE ACHTERGROND. TERWIJL LIEFDE VEEL TE GEWICHTIG IS OM ER HET HOOFD BIJ TE VERLIEZEN. EEN BEKNOPTE ANTIZWIJMELHANDLEIDING TOT DE ROMANTIEK, VERTREKKEND VAN VIJF MISVERSTANDEN.

1. ZO IS ER MAAR ÉÉN

“Ergens loopt hij rond, de enige ware die op jou wacht.” Het is de slogan van een populaire datingsite die inspeelt op een eeuwenoud ideaal : dat van het ene individu dat echt bij jou past en bij wie je het ware geluk zult vinden. Allemaal de schuld van Plato die in zijn Symposium het idee opperde van de oorspronkelijke, oersterke, androgyne mens die iets te ambitieus de hemel bestormde, door Zeus in tweeën werd gekapt en sindsdien wanhopig naar zijn ontbrekende helft op zoek is. En laat Eros nu de hereniger van de oorspronkelijke natuur zijn die uit twee dolenden opnieuw één tracht te maken… Geweldig scenario voor de liefhebbers van de klassieken, maar laten we wel wezen : tegenwoordig zijn we met ongeveer zeven miljard op deze aardbol, de kans is redelijk groot dat er daar wel een paar tussenzitten met wie het prettig kersen eten is. En toch klampen sommigen onder ons zich wanhopig vast aan die ene grote liefde, ook al blijkt die onbereikbaar. We kennen er allemaal wel eentje, zo’n bleke nerd die maar blijft smachten naar de uitverkorene, ook al heeft die hem duidelijk aan zijn verstand gebracht niet (langer) gesteld te zijn op zijn attenties. Of de ouder wordende happy single die de beste jaren van haar leven verspilt aan de minnaar die maar blijft beloven dat hij zijn vrouw zal verlaten zodra de kinderen het huis uit zijn.

“De enige liefde die blijft bestaan, is de onmogelijke liefde”, constateerde Woody Allen ooit. Cynisch, maar er zit iets in. Mochten de Montagues en de Capulets geen bonje met elkaar gehad hebben, dan was Romeo waarschijnlijk domweg met Julia getrouwd en was hij erachter gekomen dat ze last had van PMS (premenstrueel syndroom) en winderigheid na het eten van spruitjes. Of was hij na een paar weken verkering verliefd geworden op fair Rosaline of Livia of Helena, ’t was tenslotte nog maar een tiener. Smachten : het heeft dichters als Dante en Petrarca geen windeieren gelegd. Multimiljardair Mark Zuckerberg zou het idee voor Facebook gekregen hebben nadat hij in Harvard gedumpt was door z’n vriendinnetje. Bovendien beleven sommige mensen een bijna pervers genoegen aan het kwijnen door een onbeantwoorde liefde ; het geeft hen een prima uitvlucht om geen andere initiatieven te nemen.

2. HIJ HEEFT BINDINGSANGST

Maar over het algemeen kun je stellen dat smachten niet deugt. Nu is het gemakkelijk genoeg om vrienden en vriendinnen aan te manen toch vooral verder te gaan met hun leven : “Er zijn nog zo veel andere vissen in de zee.” Vooral als je de uitverkorene ziet en denkt : “Is die nu zo speciaal ? Gaat dáár al die heibel over ?” Maar wie ervaring heeft met een onbeantwoorde liefde (en wie heeft die niet ?) weet dat het niet zo simpel is. Biochemici beweren dat het te maken heeft met de verliefdheidshormonen dopamine en oxytocine, die erop gericht zijn een band tussen mensen tot stand te brengen. Gebeurt dat niet, dan blijven ze de boel opjutten tot het wel lukt. Sterker nog : in geval van tegenslag wordt er nog meer dopamine aangemaakt. Wat er nog een schepje bovenop doet, is ons onuitputtelijk talent om onszelf voor de gek te houden : “Hij ziet mij wel zitten maar hij heeft bindingsangst, ik moet hem meer tijd geven.” Zo blijven de hormonen van de ongelukkige verliefde in de uitputtende veroveringsfase, wat meteen verklaart waarom die slepende affaires zo lang spannend blijven. Maar geloof me, iemand die echt geïnteresseerd is, belt of mailt of crawlt desnoods door de modder naar je toe. Als het niet de bedoeling is om in een emotionele roetsjbaan van hoop en teleurstelling te blijven hangen, is er maar één oplossing : afkicken van dat individu en van de verliefdheidshormonen, op naar ander en beter !

3. LOVE IS A 50/50 THING

Verliefd worden : het kan gebeuren vijf minuten nadat je elkaar ontmoet hebt. Of het duurt jaren om te beseffen dat het is gebeurd. Eerst was hij een kennis, vervolgens een maatje, daarna iemand in wiens gezelschap je steeds meer en liever verkeerde. Hoe ook : volwassen, intelligente, volkomen normale mensen kunnen als een blok beton voor iemand vallen. In die mate dat ze denken : “Ik ben zo tot over mijn oren verliefd dat ik alleen maar kan concluderen dat dit een fantastische relatie is en dat we samen een geweldige toekomst tegemoet gaan.” Helaas zegt de intensiteit van je passie niets over de geschiktheid van de partner of de kans dat er iets goeds uit de relatie kan voortkomen. In de beste aller werelden zijn allebei de partners in een relatie even hoteldebotel op elkaar. In de realiteit is er vaak iemand die bemint en iemand die zich laat beminnen. Niets aan de hand als de balans naargelang van de omstandigheden nu eens in de ene, dan weer in de andere richting overhelt. Wel als één van de twee onveranderlijk de vragende partij is en voortdurend om aandacht en tederheid moet smeken.

Nu koesteren sommige mensen ook onrealistische verwachtingen van hun geliefde. “Maak mij gelukkig ! Geef mijn leven zin !” Ga daar maar aanstaan als partner. Allerlei factoren kunnen invloed hebben op wie in een relatie de lakens uitdeelt : leeftijd, opleiding, status, financiële middelen, aantrekkelijkheid. Daarnaast is het vooral een kwestie van zelfvertrouwen. De eerste die het idee lanceerde dat je eerst van jezelf moet kunnen houden vóór je van anderen kunt houden was de Duits-Amerikaanse psychoanalyticus Erich Fromm in The Art of Love. Dat is al behoorlijk lang geleden, maar of hij gelijk had ! Als je de Oprah Winfreys van deze wereld mag geloven is gevoel van eigenwaarde zelfs het grootste afrodisiacum dat er is. Maar ook als we dat met een korreltje zout nemen, valt het niet te ontkennen : bij mensen die niet van zichzelf houden, is de behoefte om door een ander aardig gevonden te worden zo overweldigend dat ze zich vaak niet eens serieus afvragen of zij die ánder eigenlijk wel aardig vinden. Voorwaar geen goed uitgangspunt om de chemie in een relatie te beoordelen, meent ook de bekende Amerikaanse relatietherapeute Mira Kirshenbaum. Wie daarentegen door het leven gaat met een houding van : “Ik ben lang niet perfect, maar prima zoals ik ben”, heeft meer kans om op iemand te vallen die zij oké vindt zoals hij is.

4. NIET MIJN TYPE

Iedereen heeft in zijn hoofd een soort blauwdruk van de toekomstige partner. Genen en opvoeding spelen een rol, de relatie van je ouders, je entourage. Dat kan tot hooggespannen verwachtingen leiden : papa is een succesrijke advocaat of een ‘grote légume’ in de zakenwereld, de aanstaande kan dat dan ook maar beter zijn. Als we zeggen dat iemand ons type niet is, dan betekent dat maar al te vaak dat we een vooropgezet beeld hebben van wie ons gelukkig kan maken en wie niet. Hij heeft niet gestudeerd. Hij is drie jaar jonger dan ik. Hij is boekhouder, dus saai. Hij rijdt op een motor, wat een macho. Vaak is ons oordeel gebaseerd op louter uiterlijkheden. Zij is te blond, te dik, te dun, te stil, te luid, te opzichtig of juist te seutig gekleed. Nu kan uiterlijk best wel een belangrijke rol spelen. Als hij er niet tegen kan dat je een hoofd groter bent dan hij of jij griezelt van zijn huid, dan heb je een probleem. Anderzijds kan te veel op vooroordelen en uiterlijkheden afgaan, maken dat je verborgen parels over het hoofd ziet. Niet zijn haargrens is belangrijk, maar het feit dat hij betrouwbaar is en respect voor je heeft en dat je je in alle omstandigheden bij elkaar op je gemak voelt en samen plezier hebt.

Mira Kirshenbaum – zij weer – vindt bij de keuze van een partner potentieel een belangrijker criterium dan succes. Anderzijds moet je je wel de vraag stellen of iemand goed genoeg is zoals hij is. “Begin nooit ofte nimmer iets met iemand die je niet gelukkig maakt tenzij hij verandert”, luidt haar nuchtere stelregel. Dat doet me denken aan die boutade die wil dat vrouwen hun man willen veranderen, terwijl mannen simpelweg van vrouw veranderen. Enerzijds is het waar : tenzij je te maken hebt met een type dat mordicus vasthoudt aan zijn eigen manier om de dingen te doen, kan iemand echt wel leren. Mensen die gekneusd uit een rampzalige relatie komen, kunnen openbloeien in een nieuwe, liefdevolle verhouding. Maar als je iemand tot een wezenlijk ander mens wil africhten, zit je zelf fout.

5. ALL YOU NEED IS LOVE

In het begin kan het niet op : het bubbelt en bruist tussen twee verse geliefden, ze vinden elkaar de liefste, de slimste, de grappigste, ze krijgen maar niet genoeg van elkaars lijf en leden. Maar de hormonenwinkel blijft niet op volle toeren draaien, een mens moet ook weer eens gewoon aan de slag. Er is het werk, er komen kinderen, de dagelijkse routine eist haar tol. En dan komt de kat op de koord : we mogen dan al leven in een romantische cultuur, waarin liefde en passie als de belangrijkste ijkpunten van een fijne relatie worden gezien, in de realiteit zijn andere voorwaarden nodig om ze in stand te houden. Oké, er is de seks. Lichamelijke intimiteit is nu eenmaal wat de verhouding tussen twee partners moet onderscheiden van alle andere relaties die ze hebben. Comptabiliteit, daar draait het om in bed. Als hij altijd wil en zij niet (of omgekeerd), dan komt daar vroeg of laat geheid hommeles van. En het is maar de vraag of frivole lingerie, plastic hulpstukken of anders fraais uit de erotische supermarkt blijvend soelaas bieden. Tijd voor elkaar, verandering van omgeving, op tijd en stond het kleine grut uitbesteden… kan zeker geen kwaad.

Ook buiten het bed is synchronisatie cruciaal : het voortdurend op elkaar kunnen afstemmen van de prioriteiten in het leven. Wat zijn de wezenlijke individuele en gezamenlijke projecten ? Wat doen we samen, wat doen we apart ? Hoeveel tijd steekt ieder van de partners daarin ? Hoe geven ze geld uit ? Dat voortdurende afstemmen kan alleen als beide partners over de nodige empathie en flexibiliteit beschikken en bereid zijn naar elkaar te luisteren en in gesprek te blijven. Als een van de twee zonder overleg zijn eigen plan trekt, doet wat hij/zij wil en zich niet aan afspraken houdt, loopt het faliekant mis.

Een van de treurigste beelden van de recente heruitzendingen van Man bijt hond vond ik het fragment van de man die de magnifieke boot waaraan hij jaren gewerkt had en die hij nog niet eens te water had gelaten, moest verkopen omdat zijn nieuwe partner een hekel had aan water. “Hou die boot en zoek een andere vrouw”, was je geneigd te roepen. Anderzijds is er dat ontroerende beeld uit Mike Leighs prachtfilm Another year : het al wat oudere koppel dat bij hun beider dierbare volkstuintje onder een afdak in de regen knus samen thee uit de thermos drinkt. Zo simpel kan geluk soms zijn.

DOOR LINDA ASSELBERGS – ILLUSTRATIE BAD PRITT

TUSSEN DIE ZEVEN MILJARD MENSEN ZULLER ER TOCH WEL EEN PAAR ZITTEN MET WIE HET PRETTIG KERSEN ETEN IS.

IEMAND DIE ECHT GEÏNTERESSEERD IS, BELT OF MAILT OF CRAWLT DESNOODS DOOR DE MODDER NAAR JE TOE.

IN DE REALITEIT IS ER VAAK IEMAND DIE BEMINT EN IEMAND DIE BEMIND WORDT.

ALS JE IEMAND TOT EEN WEZENLIJK ANDER MENS WIL AFRICHTEN, ZIT JE ZELF FOUT.

OOK BUITEN HET BED IS SYNCHRONISATIE CRUCIAAL: WAT DOEN WE SAMEN? WAT DOEN WE APART?