‘De enige die je kunt veranderen is jezelf ‘

© Filip Naudts

Deze week: Judith Vanistendael (48), veelgeprezen striptekenaar, illustrator en auteur. Begin dit jaar moest ze haar lesopdracht aan Sint-Lukas staken door een burn-out, maar ze heeft er alle vertrouwen in dat ze die zal overwinnen, met dank aan ingrijpend advies dat ze in een eerdere storm kreeg.

“Het meest choquerende aan mijn stevige depressie van vijftien jaar geleden vond ik het afgesneden zijn van de liefde voor mijn kinderen. Ik zag hen natuurlijk nog even graag, maar er stond een muur tussen mij en mijn emoties. Ik kon me ook niet voorstellen ooit weer gezond te zijn en was extreem uitgeput. Achteraf bekeken had ik te veel gedaan: tegelijk zorgen voor twee kleuters, werken, studeren én verbouwen. Maar vooral: ik bleef malen over interne verdrieten. Precies daarover kreeg ik een levensveranderend inzicht bij mijn gedragstherapeute, een hyperintelligente, stijlvolle en grappige vrouw.

Ze zag dat ik de schuld voor mijn pijnen bij anderen legde, bijvoorbeeld bij mijn ouders, en zei: ‘Je kunt wel willen dat mensen zich anders hadden of zullen gedragen, maar daarover heb je geen macht. De enige die je kunt veranderen is jezelf.’ Nooit eerder had ik dat perspectief ingenomen. Ik denk er nu nog vaak aan en geef het door, vooral aan jonge mensen die de neiging hebben anderen te beschuldigen. Dan leg ik uit dat ze alleen hun eigen reactie kunnen aanpassen, bijvoorbeeld door helder ‘nee’ te zeggen.

Mijn therapeute liet me daarin oefenen, net als in gecontroleerd ademhalen zodat ik niet langer hyperventileerde in ontwrichtende situaties. Ik kreeg toen geregeld woedeaanvallen door iemand uit mijn omgeving, maar leerde dat woede eigenlijk maar een paar seconden duurt. Als je blijft ademen, gaat ze liggen in plaats van een kettingreactie aan negativiteit te veroorzaken.

Ik herinner me perfect de eerste keer dat het lukte. Daar stond ik als een indiaan, te ademen en te zwijgen, wat er idioot uitzag, maar ik voelde hoe de giftige golf inderdaad ging liggen. Zo indrukwekkend! Ik was niet langer de speelbal. Want daar gaat het om: niet daadwerkelijk berokkende schade ontkennen, maar je reactie erop kiezen, er volwassen mee dealen. Natuurlijk lukt dat niet altijd, vanmorgen werd ik nog kwaad op een chauffeur die me de pas afsneed, maar ik ben veel beter getraind in zelf verantwoordelijkheid nemen. Hoop ik. ( glimlacht)

Drie, vier jaar na mijn depressie gaf m’n man me een tweede zet. Hij heeft zelf geen ouders en zei: ‘Jouw ouders zijn fantastisch, stop met over hen te zagen.’ Waardoor ik thuis kon uitspreken: ‘Ik leg geen schuld meer bij jullie.’ Het werd geen groot ding, maar het was belangrijk het gezegd te hebben.

Het was ook mijn man die eind vorig jaar vond dat ik niet meer mocht lesgeven omdat ik er angst-, koorts- en huilaanvallen van kreeg. Ik had door privéomstandigheden al vijf maanden niet kunnen tekenen en miste die momenten van in alle rust creëren enorm. Daarbij kwam de intensiteit van lesgeven in coronatijden, de studenten zijn labieler. En onze richting Beeldverhaal wordt alsmaar meer drukbezocht.

Dat soort bemoeilijkende factoren of ‘slechte bazen’ worden vaak voor burn-outs verantwoordelijk gehouden, maar ook hierin moet je naar jezelf kijken. Ik bleef maar proberen om zo veel mogelijk kennis over te dragen in zo weinig mogelijk uren, maar waarschijnlijk had ik soepeler moeten zijn. Daarover denk ik in dit ziekteverlof goed na, in de hoop dat de raad van de therapeute even bevrijdend zal werken als bij mijn depressie. Eén ding weet ik zeker: ik kom hieruit.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content