Hij is de ontdekker van Kate Moss, de man achter Madonna’s imago. Hij is degene die de stijl van Calvin Klein bedenkt, en beroemde fotografen als Weber, Avedon, Meisel, Ritts en Lindbergh aan het werk zet. Ontmoeting met Fabien Baron, de man die voor een flink stuk het modebeeld in de wereld bepaalt.

Gijs DeSwarte / Foto : Marco Sweringh

FABIEN BARON WORDT BESCHOUWD als een van de belangrijkste trendvisionairs van dit moment. Hij bedenkt het concept voor magazines, parfums, verpakkingen, modelijnen, videoclips, reclamecampagnes en van alles daar omheen. Wanneer Giorgio Armani, Calvin Klein, Madonna, of een fotograaf als Peter Lindbergh een nieuwe richting zoeken, wordt Baron al gauw gebeld. Veel van wat er in New York gebeurt, gaat de wereld over. En Baron bepaalt aldaar voor een groot deel wat heet is. Een korte samenvatting van het voorafgaande. Baron is een opschieter. Zijn vader is vormgever van de destijds maoïstische Libération in Parijs. Fabien wist al toen hij een peuter was dat hij ongeveer hetzelfde wilde. Hij studeerde aan de Ecole des Arts Appliqués, hield dat na zes maanden voor gezien, werkte als vormgever voor een tiental Franse bladen en kranten en vertrok nog voor zijn twintigste naar New York om het daar te maken. ?Manhattan is één van de plaatsen in de wereld die van onder tot boven vol zitten met creatief talent?, zegt hij. ?Veel trends beginnen in New York. Er worden duizenden bladen gemaakt. De hoofdkantoren van de grootste reclamebureaus zitten hier. Alle belangrijke modeontwerpers hebben hier een poot aan de grond. Het is maar een klein gebied, dus alles wat er gebeurd, wordt door iedereen gezien. En hier heerst heel sterk de mentaliteit : als je wat kunt, dan maken we gebruik van je. Kortom, het is de plaats om te zijn als je je zo snel en internationaal mogelijk wilt ontwikkelen.?

Baron werd door Madonna om bijstand gevraagd in de tijd van de videoclip Erotica en het boek Sex. Zijn uitgangspunt is, zegt hij, altijd het stadium van ontwikkeling waarin een bepaald medium zich bevindt. ?Je kunt natuurlijk goed om je heen kijken, zien wat er gebeurt in mode en muziek en daar wat van bij elkaar rapen?, zegt hij. ?Maar dan krijg je een oppervlakkig concept, iets dat niet beklijft. Ik vind dat er een logisch fundament onder moet zitten. Dat kan ik het beste uitleggen met een voorbeeld. Het is nu een beetje vergeten, maar alles wat Madonna tot aan Erotica had gedaan ging over impliciete seksualiteit. Ook ik had haar al eens laten poseren voor Interview met haar hand in haar kruis. Het moment was aangebroken om die ontwikkeling te laten culmineren. Onversneden seks moest de boodschap worden, want zij was de eerste van dat kaliber die die stap kon nemen. Madonna dacht in precies dezelfde richting en dat als basis was het belangrijkst. Er waren nogal wat mensen die meenden dat dat wel zo’n beetje het einde van haar carrière zou inleiden. Verder kon ze niet gaan, dacht men. Maar ik wist dat ze intelligent genoeg was om een nieuwe richting te verzinnen en dat heeft ze ook gedaan.?

Baron was ook de man die topmodel Kate Moss ontdekte voor Calvin Klein. Eind jaren tachtig was de tijd aangebroken voor de ?gewone en echte? modellen, meende hij. ?De Amerikaanse modellen waren naar mijn smaak veel te veel spic and span. Een plastic blondine met veel haarlak en make up. Het stond veel te ver weg van de mensen. Eind jaren tachtig begon ook een economische recessie en was men die yuppie-glamour goed beu. Ik maakte daarvoor al New York Woman, een chaotisch, popachtig gefotografeerd modemagazine met een sterk straatgevoel. Dat sloeg in als een bom. Kate was daar wel een soort vervolg op, een prachtige meid maar niet het echte model. Ze is niet zo groot. Ze heeft niet die enorme ogen en vormen van de modellen in de jaren tachtig. Ze is echt en lijkt toch wat onbereikbaar, zoals het buurmeisje waar je verliefd op bent. De vrouw van deze tijd, in mijn ogen.?

Als we dit schrijven maakt Baron de Amerikaanse Harper’s Bazaar, maar er loopt een gerucht dat hij er weg zou gaan. Het vormgeven van bladen is, zegt hij, een van zijn grote liefdes. ?Het mooie van bladen is dat ze door een groep creatieve mensen gemaakt worden?, vervolgt hij. ?Dat betekent dat ze zich altijd in labiel evenwicht bevinden. Soms is er een hoogtepunt waarin je verbluft bent over de vernieuwende fotografie, de sterke journalistiek en de durf. En dan zakt het weer in. Vaak speelt uit commerciële motieven geboren voorzichtigheid daarbij een rol. Dan word ik er nogal eens bij betrokken.?

Een voorbeeld is de Italiaanse Vogue. Het blad dat het grootste deel van deze eeuw de bijbel was van de modewereld, zag er enkele jaren geleden uit als een gelikte modecatalogus. Baron strooide letters dwars over de modefoto’s, drukte artikels af in een cirkel, gooide kleur door de tekst. Binnen de kortste tijd steeg de oplage tot ongekende hoogten en stroomden de adverteerders weer toe.

Er bestaan uitgeverijen die regelmatig onderzoeken welke oogopslag van welk model op de cover het het beste doet in de losse verkoop. Voor Baron is dat niet de weg. ?Een blad leeft en moet blijven leven?, zegt hij. ?Mensen kopen geen modebladen voor de serieuze artikels over mode. Mode is een vermakelijk luchtig toneelstuk waar we allemaal, of we het willen of niet, aan deelnemen. Het gaat om de sfeer, en die moet van de pagina’s afstralen.?

Vlak nadat Andy Warhol was overleden werd hij gevraagd om het vermaarde blad Interview impuls te geven. Het idee van Interview was sterren door sterren te laten interviewen, waardoor een extra intimiteit ontstond. De formule was een groot succes gebleken. ?Maar Andy was dood?, zegt Baron. ?De grootste ster bestond niet meer. Dus wilde ik dat de sterren gefotografeerd werden op een manier zoals ze nog nooit te zien waren om toch die intimiteit te creëren. Denzel Washington in een enigszins vreemde zittende pose. Het is als losstaand beeld niet wereldschokkend, maar heeft klasse en het geeft je net het gevoel dat hij iets wezenlijks en nieuws van zichzelf zal laten zien in de tekst.?

Ondertussen is Baron een eindje op weg in de dertig en behoorlijk gearriveerd. Het lijkt met zoveel grote opdrachtgevers als Unilever, Lancaster, Hugo Boss, Giorgio Armani, toch steeds moeilijker om vernieuwend en origineel te blijven. ?Mensen zeggen wel dat ik nooit origineel kan zijn voor zoveel verschillende opdrachtgevers. Maar in dit vak moet je je kunnen afsluiten en op één ding concentreren. Ik heb het geluk dat ik dat heel goed kan. Bovendien zie ik het probleem niet. Ook al vraagt Harpers Bazaar een heel andere benadering dan laat ik zeggen het parfum van Issey Miyake, wat ik er voor maak is natuurlijk ook een reflectie van mijn persoonlijkheid op dat moment. Als men er overeenkomsten tussen ziet, prima.?

Als je zijn werk van de laatste jaren bekijkt, kun je ook niet echt zeggen dat hij voorzichtiger is geworden. Calvin Klein, waar Baron al jaren alles voor doet, van de advertenties tot en met de verpakkingen en de commercials, raakte bijvoorbeeld onlangs in opspraak. De nieuwe campagnes, waarin wel erg jonge modellen in nogal uitdagende houdingen te zien waren, werd door grote groepen Amerikanen beoordeeld als pedofiele pornografie. ?Op het moment gebeurt er in de vormgeving hetzelfde als met fotografie vijftig jaar geleden?, zegt hij. ?Het is veel toegankelijker geworden. Dankzij de computer kan iedereen vormgeven. Lang niet alles is goed, maar het is wel steeds moeilijker om op te vallen. Ook in de modewereld is er meer van alles. Meer bladen, meer goede ontwerpers, meer fotografen, meer modellen. De tijd is geweest dat je met één succesvolle lijn voor jaren naam kon maken. Daardoor staan vooral de laatste tijd de opdrachtgevers weer veel meer open voor het experiment. Ik heb altijd, en ook voor Calvin Klein, gebalanceerd op de fijne lijn tussen acceptabel en net te revolutionair. Ik kan gewoonweg niet iets doen waar ik zelf mentaal niet mee verder kom. Daar heb ik geen energie voor omdat het me verveelt. Dus probeer ik altijd te kijken wat de volgende stap is, maar ik ben ook weer geen echte freak. Daarom zit ik dus ook al jaren op de trend, want dat is wat opdrachtgevers in de mode zoeken. Een iets verder gaande, maar toch ook acceptabele boodschap, direct van de avant-garde.?