Ze hebben een nieuwe platenfirma, een nieuwe cd én, alles relatief zijnde, zelfs een nieuwe sound. Een gesprek met Margo Timmins die, als ze het telefoonboek zou zingen, nog menige traan zou doen vloeien.

JACKY HUYS

M argo Timmins weet dat ze een bijzondere stem heeft : ?Ik heb op het All Star Baseball Game eens het volkslied gezongen, en achteraf schreven veel mensen me dat ze het nog nooit zo droevig hadden horen brengen. Alles wat ik zing, klinkt zo. Het is eigenlijk wel grappig.” Het maakt terzelfder tijd ook de charme én jammer genoeg een beetje de beperking van de groep uit : ?We zijn geen morbide mensen, ik vind ons vrij normaal, maar die kant van het leven is nu eenmaal interessanter. Het is iets waarover ik wil lezen, waarover ik films wil zien. Ik ben niet geïnteresseerd in opgewekte films : ze doen me gewoon niks. De droevige kant van het leven is veel inspirerender. Het geeft ons als muzikanten ook meer voldoening om die te kunnen uitdrukken. Dat is wat ik wil ontdekken als ik naar Cohen luister of naar Dylan.”

Michael Timmins en zijn vriend Alan Anton trokken in 1980 naar New York met hun wave-bandje Hunger Project, en een jaar later zelfs naar Londen, omdat hun sound nogal geïnspireerd was op Joy Division en andere typische Britse doom-groepen van die tijd. Het lukte niet. Ook de volgende stap, de noise-band Germinal, kwam niet van de grond, en halfweg het decennium stond Timmins weer aan de deur van het ouderlijk huis in Toronto. Anton en Timmins namen na een paar maanden hun instrumenten weer op, broer Peter Timmins was de meest nabije drummer en zus Margo de idem dito zangeres. Ze opteerden voor de groepsnaam Cowboy Junkies ?omdat het een naam is die opvalt, zo een waarvan iedereen vraagt waar hij vandaan komt of waarom we hem gekozen hebben. Zomaar dus, omdat hij opvalt.”

Op de nieuwe cd van de groep, Lay it down, staat een autobiografische song die expliciet verwijst naar ma en pa Timmins en de beginjaren van de groep : Musical key. ?Dat nummer is geïnspireerd door journalisten”, zegt Margo Timmins. ?Zij vragen me vaak of mijn ouders een instrument bespeelden, of ze muzikaal waren. Het antwoord is nee. Toch geloof ik dat mijn ouders muzikaal waren op hun eigen manier, in hoe ze hun kinderen hebben opgevoed, in hoe ze met elkaar omgaan. Het zijn geen hippies of bohémiens, maar gewoon middenklassemensen die geloven dat je jezelf trouw moet blijven. Als je je niet goed voelt bij iets, doe het dan niet. Zo hebben zij ons opgevoed. Misschien ben je niet goed in wiskunde, maar je bent dan weer wel een goede zwemmer. Ze hebben zes kinderen grootgebracht die als resultaat van hun opvattingen individueel zeer verschillen. Maar onze basiswaarden zijn dezelfde : als je voelt dat je fout bezig bent, doe het dan niet. Als je zo leeft, dan kan het niet fout gaan.”

Toch zagen de ouders het verdwijnen van de helft van hun kroost in een rock-‘n-roll-orkest met angst in het hart aan. Margo : ?Ik was 25 toen we met de band begonnen. We waren geen kinderen meer, ik had de universiteit beëindigd, maar zij hadden zoiets van : je moet nu alles op een rijtje zetten in je leven, aan je toekomst bouwen. In plaats daarvan stapte ik in een groep. We speelden toen vaak in de verschrikkelijkste bars, en mijn vader vond dat ik daar niet hoorde. Nu zijn ze heel trots op ons, en het leuke is dat ze ook van onze muziek houden. Mijn vader heeft altijd een voorraad van onze cd’s in zijn kantoor liggen, en die doet hij aan iedereen cadeau. Mijn ouders komen ook geregeld naar onze optredens.”

De eerste plaat van de Cowboy Junkies ( Whites off earth now), in eigen beheer nota bene, groeide tot de status van culthit. Maar het was vooral het daaropvolgende toeren dat bepalend bleek te zijn. De groep ontdekte tijdens die trips namelijk countrymuziek, en gecombineerd met hun liefde voor de blues en inherente melancholie leidde dat tot The Trinity Session, misschien wel hun allerbeste plaat. Opgenomen met één microfoon tijdens een veertien uur durende sessie (kostprijs 250 dollar) in de Church of the Holy Trinity in Toronto. En in het bezit van Sweet Jane, hun versie van het Velvet Underground-meesterwerk waarvoor ze zelfs felicitaties kregen van Lou Reed. In 1994 figureerde de song op de soundtrack van Natural Born Killers en belandde hij zelfs in de hitparade.

Geheel typisch voor de mentaliteit van de Timmins-familie ontging de herrie hen lichtelijk. ?Dat het zo’n vaart liep met de soundtrack, was zeker een compliment voor ons”, zegt Timmins. ?Maar om eerlijk te zijn : ik wist niet eens dat er zo’n heisa rond alles werd gemaakt op het moment dat het gebeurde. Zo zie je maar weer hoe gesloten ik leef. Als ik niet werk, wil ik niks te maken hebben met de muziekindustrie. Dan interesseert het me niet of mijn platen verkopen. Ik kan alleen maar hopen dat een nieuwe generatie jongeren, die tien waren toen de Trinity Session uitkwam, ons zal ontdekken, of Lou Reed en de Velvet Underground. Dat is wat muziek ook voor mij heeft gedaan toen ik jonger was : ik las over een groep en ontdekte gaandeweg andere groepen.”

Zonder veel poeha verschenen in de loop der jaren The Caution Horses, Black eyed man en Pale Sun, Crescent Moon, en werden de Cowboy Junkies een stuk van het meubilair. Aan de ene kant goed voor verkoopcijfers van meer dan drie miljoen, maar aan de andere kant ook nogal voorspelbaar.

Vorig jaar was er dan de live-dubbelaar 200 More Miles, en vooral de ondertitel Live Performances 1985-1994 klonk een beetje als een grafschrift. ?Dat was het waarschijnlijk in zekere zin ook”, zegt Timmins. ?We vierden onze tiende verjaardag en we wilden weg bij de platenfirma. Zij eisten nog een live-plaat en wij waren maar al te blij om die te geven, want we hadden toch al tien jaar live-materiaal verzameld. Het was inderdaad het afsluiten van een periode.”

Sommigen dachten : ook het einde van de groep. Timmins lacht : ?Daar ben ik nog niet klaar voor. Nee, het was echt de schuld van de vorige firma : de relatie was gewoon muf, oudbakken geworden. Ze staken niet genoeg energie meer in ons om ons te verkopen. Wij waren hen een beetje beu en zij waren ons ook beu ; daarom hebben ze nauwelijks weerstand geboden toen we vroegen om bij hen weg te gaan.”

Waarmee Timmins een pertinente vraag aansnijdt : kan een platenfirma überhaupt iets toevoegen aan een groep ? Ze reageert alert : ?Op muzikaal vlak niks. Ze moeten wat dat betreft uit onze buurt blijven. Ik gruwel bij de gedachte dat ze me trompetten op een plaat zouden opdringen als ik dat helemaal niet zou willen. Dat is een nachtmerrie. Dus we zijn op dat vlak misschien moeilijk, maar anderzijds weten we ook dat er zakelijke aspecten zijn. Ze willen ons verkopen en we moeten een imago hebben. Daar geven we aan toe, zij het dan in beperkte mate. Er is een aantal dingen dat we niet zouden doen : ik ga geen korte rokjes beginnen dragen, want dan zou ik me idioot voelen, maar als iemand mij per se voor een modereportage wil, dan is dat nog te overwegen.”

Het zal wie denkt aan de Cowboy Junkies als steeds meer van hetzelfde verbazen, maar voor Timmins is het sleutelwoord van het eerste decennium : verandering. ?Als ik die tien jaar moet samenvatten, dan zeg ik : constante veranderingen. Nooit drastische, maar subtiele : verschillende instrumentatie bijvoorbeeld. Alles rondom ons veranderde : eerst speelden we in een garage gewoon voor onszelf, en daarna trokken we de wereld rond en speelden we voor de hele wereld. Nooit in onze wildste dromen hadden wij dit verwacht. Ik geloof nog altijd niet dat de afgelopen tien jaar echt gebeurd zijn.”

Persoonlijke hoogtepunten ? Timmins moet even nadenken. Op de live-cd maakte ze een grapje dat elke dag waarop ze haar haar niet moet wassen een hoogtepunt is. Nu voegt ze er ook hun concert in de Londense Royal Albert Hall aan toe. Maar bovenal toch : The Trinity Sessions. ?Een deel van mezelf. Waarschijnlijk ook de beste dag van mijn leven tot nu toe. Een dag die je nooit meer kan herscheppen. Veel mensen in de muziekwereld begrijpen dat, maar velen ook niet. Ze denken dat we gewoon opnieuw in een kerk kunnen gaan en een nieuwe Trinity Sessions kunnen opnemen, maar dat zou ons zelfs de dag erna niet gelukt zijn. Ze begrijpen niet dat het om dat ene moment ging, en dat we geluk hadden dat de band net aan het opnemen was. Het gebeurt vaak dat we tijdens repetities een nummer spelen waarvan we achteraf weten dat we het nooit meer zo goed zullen kunnen doen. Het moment is voorbij en niemand heeft het gehoord (glimlacht). Ik denk dat veel groepen dat meemaken. De demo’s zijn vaak beter, omdat je dan gewoon ongeremd aan het uitproberen bent.”

Moeten we uitkijken naar de juweeltjes die ooit op een eventuele Cowboy Junkies box zullen staan ? Hou de adem niet in, maar : ?We hebben zelfs een hele plaat opgenomen, live, maar we zijn daarna in de studio gegaan om ze nog eens op te nemen. Ik hoop dat die live-plaat ooit nog eens wordt uitgebracht. Ik, als fan, hou daarvan.”

Wat subtiel maar manifest veranderd is, is de stem van Margo. Ze begon bijna ongeschoold te zingen, en geleidelijk werd haar stem rijker. Nu heeft ze ook nog eens een vocale coach onder de arm genomen. ?Ik heb altijd al willen werken met een stemcoach, maar ik was er te introvert voor”, zegt Timmins. ?Ik heb het een keer geprobeerd, maar die man liet me zo luid zingen dat ik er met het schaamrood op de wangen ben weggelopen en nooit meer ben teruggekeerd. Hij vroeg steeds of ik niet luider kon zingen. Ik zei hem dat ik niet beter kon en dat het platen verkocht. Mijn ander probleem was dat ik me ervan bewust was dat ik een bepaalde stijl had. Een heel natuurlijke stijl, maar ik wist niet vanwaar hij kwam of hoe ik het deed. Ik was bang dat ik hem door lessen te nemen zou verdringen.”

Na de tournee Pale Sun, Crescent Moon had ze genoeg controle over haar stijl. ?Ik vond toen een stemcoach die klassiek getraind was, maar ook voeling had met popmuziek. Ik heb hem over mijn problemen verteld, en hij begreep me. Daardoor werd een hele nieuwe wereld voor me geopend : plots had ik iemand met wie ik over vocalen kon praten. Alles ging gemakkelijker. Iets waar ik voordien een maand over had gedaan, kon ik nu in één keer. Ik geloof erg in timing : had ik het toen niet gedaan, dan zou ik nu niet dezelfde zangeres zijn. Zolang ik meer aandacht schenk aan mijn hart dan aan techniek, zal ik mijn stijl niet verliezen. Trouwens, als het fout dreigt te gaan, zeggen de jongens altijd dat ik als Julie Andrews klink. Zeer beangstigend.”

Merkwaardig genoeg is Margo zich pas in de schaduw van de Mount Everest ten volle van haar stem bewust geworden. ?Ik heb een vriend die bergbeklimmer is, en hij vroeg aan mij en mijn man of we wilden meegaan. Ik ben niet zo’n avonturierstype, ik hou van een beetje luxe, maar toch vond ik dat ik dit aanbod niet kon weigeren. Ik had geen verwachtingen, ik wist wel dat boeddhistische monniken konden zingen, maar ik had niet echt de behoefte om ze te ontdekken of ze op tape vast te leggen. Ik wou gewoon de bergen zien. Op een avond zaten we in een klooster en het was er ijskoud, ik kon nauwelijks ademen. Ik was erg ziek (lacht), onderkoeld, en ze probeerden me op te warmen. Ik denk dat de monniken zich afvroegen wie die vreemde vrouw was die daar lag te sterven bij het vuur. Onze tolk vertelde hen over mij en toonde hen foto’s die we van thuis meegebracht hadden. Daarop stond ik te zingen op het All Star Baseball Game, omringd door 60.000 mensen. Toen begonnen de monniken voor mij te zingen. Plots wilden ze dat ook ik zou zingen. Ik was toen niet echt goed bij m’n zinnen, waardoor ik waarschijnlijk inging op hun aanbod (lacht). Ik zong Are You Lonesome Tonight van Elvis, wat ik nog nooit a capella deed. Het was een vreemde keuze, maar ik denk dat ik echt wilde dat Elvis me zou komen redden (lacht). Ze vroegen om een encore. Mijn man zei me achteraf dat het een van de vreemdste beelden was die hij ooit zag. Hij zei dat ik zo hopeloos klonk. Zo ben ik tot het besef gekomen dat je kan communiceren door te zingen, zelfs al begrijp je de woorden niet.”

Margo Timmins, filosofisch : ?Ik hoop dat ik ooit twintig platen zal hebben gemaakt, zoals Neil Young, Dylan, Emmylou Harris, Cohen. Zolang we ons concentreren op de muziek en niet proberen die ene hitsingle te schrijven, kunnen we blijven doorgaan. Ik heb niks tegen die hit, maar de industrie staart er zich blind op. Ik zou liever mijn carrière spreiden over tien jaar in plaats van één hitsingle te hebben, in één klap veel geld te verdienen en daarna te verdwijnen.”

?Lay it down” van de Cowboy Junkies is verschenen bij Geffen.

OP PERFECTE VERZAMELAARS Op de een of andere manier slagen de Cowboy Junkies erin om steevast op uitstekende tot perfecte verzamelaars terecht te komen. De soundtrack van Natural Born Killers is vlekkeloos, de collectie Born to choose is een benefiet van de betere soort, en Deadicated (een eerbetoon aan Grateful Dead) is een van de beste drie tributes aller tijden. Margo Timmins is bescheiden, en dankt het aan toeval : ?Als we een benefiet doen, heeft dat met verschillende factoren te maken. Het belangrijkste is timing wat gebeurt er met de groep op dat moment , maar natuurlijk is het ook een vereiste dat we in het doel geloven. Het moet iets inspirerends zijn. De Grateful Dead-tribute was een hele uitdaging en een eer. Je moet echt goed nadenken over elk project. Alles wat je doet, heeft een weerslag op wat je bent als groep. Daar zijn we ons zeer goed van bewust. Als je je er niet goed bij voelt, doe het dan niet, zelfs als iedereen zegt dat dit je carrière zal vooruithelpen.”

Ma en pa Timmins waren tien jaar geleden minder enthousiast toen ze de helft van hun kroost (Michael, Peter en Margo) zagen verdwijnen in een rock-‘n-roll-band. Alan Anton completeert de groep.