Minister Eric Van Rompuy heeft dus geen gelijk gekregen van de Britse Independent Television Commission met zijn vraag VT4 te berispen voor het uitzenden van de Jerry Springer Show voor 9 uur ’s avonds. Gelukkig maar. Bewindslieden moeten zich niet in deze mate bemoeien met de media en, in een ruimere zin, met het leven van de mensen. Wie geen boodschap heeft aan slaande ruzie of vuilbekkerij op het scherm, of wie zijn kinderen daarvan wil weghouden, kan toch gewoon de knop omdraaien of doorzappen? Die heeft Eric Van Rompuy en zijn bedillerigheid niet nodig.

Nu de meeste mensen zich al een tijdje hebben bevrijd van de bemoeizucht van allerlei paternalistische figuren zoals dorpspastoors, menen sommige politici dat “het goed van de mensen” in hun handen ligt. En ze komen uit de meest diverse hoek, de nieuwe zieleherders. Zo hadden we nog niet zo lang geleden de liberaal Ward Beysen die, in naam van de Antwerpenaars, het Toneelhuis kapittelde omwille van “onzedelijkheid opgevoerd met belastinggelden”. Meneer Beysen had het bewuste stuk zelf niet gezien maar kwam, edelmoedig en dapper als hij is, op voor de bewaking van de fatsoensnormen van de doorsneebewoner van zijn stad.

De gevierde Britse socialistische premier Tony Blair heeft het plan opgevat om zijn ambtenaren van de burgerlijke stand om te scholen tot een soort lekenpastors. Bij het inschrijven van een kind in de bevolkingsregisters zou hij willen dat ze een naamgevingsceremonie opvoeren, een alternatief doopsel als het ware. Ook bij het aangeven van een overlijden of het registreren van een burgerlijk huwelijk zou van hen worden verwacht dat ze als een soort morele consulent optreden waar nodig. Als de mensen zich van de kerk afkeren, zal de overheid wel trachten hen op haar manier te bevoogden.

De Britse staatssecretaris voor onderwijs David Blunkett heeft er ook op aangedrongen dat scholen contracten zouden sluiten met ouders over de opvoeding thuis, over bedtijd, het aantal uren slaap en het aantal uren televisiekijken bijvoorbeeld. De school gaat nanny spelen over de ouders van wie ze vindt dat ze het niet goed doen. Zou het niet eerder zo moeten zijn dat ouders de school, die ze met hun belastinggeld betalen, ter verantwoording roepen?

De vergelijking loopt een beetje mank, maar dat universele gepriegel en geregel van tegenwoordig doet mij denken aan de sultans van feodale Golfstaatjes die, in de eerste helft van deze eeuw nog, bij valavond de poorten van hun minuscule rijkjes sloten om vreemde indringers en slechte invloeden buiten te houden. Of aan de missiepaters, die in de donkere kille kerken van mijn jeugd vanop de kansel dreigden met rampen en verval, als het volk zich niet voegde naar de morele wetten die vanuit Rome werden gedicteerd.

Al dat geregel van bovenaf wordt ingegeven door een vader-weet-het-best-mentaliteit, die we al lang passé achtten maar die dat blijkbaar toch nog steeds niet is. Of zit er angst achter voor het nieuwe, het onbekende? Het leven verandert sneller en ingrijpender dan ooit bij het eind van deze eeuw. De aankomende generaties willen, misschien sterker nog dan vroeger, afstand nemen van de rituelen en leefschema’s van hun voorgangers. Soms lijkt het alsof alle houvast verdwenen is. Maar heeft het zin om zich vast te klampen aan vormen van vroeger of ze proberen te vervangen door opgesmukte substituten? Wie overmorgen leeft, zal vandaag en morgen zelf wel beslissen hoe hij of zij dat wil doen.

Tessa Vermeiren