Wim Verstraeten en Bertrand Piccard, die met hun Breitling Orbiter zo majestueus wegzeilden over de Zwitserse Alpen en daarna roemloos in de Middellandse Zee belandden, zijn in hun hoofd al bezig met de volgende poging om de wereld rond te varen in een luchtballon. Sir Ranulph Fiennes, die door nierstenen met zijn slede en zijn hangglider niet dwars over de Antarctische poolkap geraakte, zal zich door niets van een volgende expeditie laten afhouden. Solozeiler Tony Bullymore vroeg, na vier dagen en vier nachten zwalpen op de ijselijke Zuidelijke Oceaan, zijn redders om een kop thee. Of hoe drama’s door een echte man tot alledaagse proporties worden teruggebracht.

Wat drijft mannen ertoe het soort extreme exploten te ondernemen waarbij ze balanceren op de grens tussen leven en dood ? In een tijd waarin je perfect honderd jaar gezond en beschermd kunt leven, zoeken zij de sensatie van opperste eenzaamheid, fysieke uitputting en onzekerheid over het einde in volkomen nutteloze experimenten.

Of de helden nu levend of dood de eindstreep halen, hun roem is verzekerd. Vaak ook hun fortuin. Tony Bullymore verkocht de publicatierechten van zijn laatste avontuurlijke zeiltocht voor bijna zestig miljoen frank aan een uitgever. Ook Ranulph Fiennes leeft van het eindeloos navertellen van al zijn expedities. Het gemediatiseerde heldendom ten top gedreven.

In de ziel kijken van zo’n nieuwe avonturier is niet mogelijk. Je kunt alleen geloven wat ze vertellen of opschrijven over hun reizen. Van sommigen, zoals Bruce Chatwin bijvoorbeeld, weten we ondertussen dat een deel van hun avonturen fabels zijn. Kiezen deze mannen voor het extreme om zichzelf te bewijzen dat ze sterker zijn dan alle natuurkrachten die hun eigenlijk de overwinning niet gunnen ? Sterker dan de altijd dreigende dood ? Of is hun angst om slap en karakterloos gevonden te worden zo buitensporig dat ze overcompenseren ? Sir Ranulph Fiennes geeft toe dat hij, als hij de neiging voelt om week te worden, denkt aan zijn vader, de oorlogsheld die omkwam in een mijnenveld. Hij kan niet minder…

Grote eigenzinnigaards zijn het, die nieuwe avonturiers. Ze gaan hun egocentrische weg. Van het thuisfront verwachten ze vanzelfsprekend bewondering en steun bij hun flirt met de elementen.

Vroeger, toen oorlogen nog besmeurd waren met bloed en slijk, werden mannen tegen heug en meug meegesleurd in wat als heroïek betiteld werd. Angsthazen worden soms groter dan zichzelf in het ultieme gevecht om het eigen leven en dat van de naaste kameraad. Wie het kon navertellen, maakte er ten behoeve van kinderen en kleinkinderen een heldensage van. Maar de duizenden en duizenden naamloze schedels verzameld in oorlogsmonumenten als dat van Verdun, vertellen een ander verhaal. Een van grote eenzaamheid.

Dat soort oefenvelden voor helden wordt zeldzamer maar vooral cleaner en anoniemer. Daar valt geen eer meer te halen, er is ook nauwelijks nog een vaderland om voor te vechten. Vandaar allicht dat meer dan ooit straalstromen, poolkappen en ijselijke oceanen lokken als speeltuinen voor de nieuwe action men.

Maar waar zijn ze, de avonturiers met naam en rijke sponsors, als er werkelijk helden nodig zijn ? Bij humanitaire acties in rampgebieden bijvoorbeeld. Ik moet de eerste van die krachtpatsers nog zien die dan zijn leven waagt.

Tessa Vermeiren