Actrice

Ik vind ‘Elementaire Deeltjes’ een warm en grappig boek. Laat anderen het vunzig en zwart noemen, ik begrijp waarom auteur Michel Houellebecq het een ode aan de oude mens noemt. De echte liefde is voor ons allemaal te vinden : ook die boodschap zie ik erin.

Elke avond ben ik bloednerveus, omdat ik in het Duits moet spelen. Toch ben ik blij dat ik deze stap heb gedaan : het maakt de wereld op slag groter. In ons taalgebied moeten we het doen met twintig miljoen mensen, van wie misschien een honderdste naar het theater gaat. Dora van der Groen vertelde ooit, toen ze Lady Macbeth in het Frans vertolkte, dat ze in het Nederlands bleef denken en ze de spontaniteit kwijtraakte. Ik moet haar nu ongelijk geven. Dit maakt mij rijker.

Het theaterwereldje is hier zo klein. Ons kent ons. Op iedereen kleeft een etiket. Nu sta ik met vier Duitsers op het toneel die geen mening over mij hebben. Telkens als ik naar München vlieg, is het feest.

Ik kreeg erkenning in Nederland en maakte er mijn naam, maar na zeven jaar was het even genoeg geweest. Ik wou terug naar Antwerpen, de stad waar ik studeerde. De dag dat ik bij Toneelgroep Amsterdam mijn ontslag gaf, ontmoette ik daar mijn man.

Chauvinistisch Antwerpen was niet vriendelijk voor mijn wederhelft, de buitenlander. Het was pijnlijk en confronterend om toe te geven dat hij in mijn stad gediscrimineerd werd. Als de bakker het na zeven jaar nog altijd niet kan laten zijn accent te imiteren… Het bleek voor hem, ondanks vele inspanningen, onmogelijk om een eigen sociaal leven op te bouwen. Ging hij in zijn eentje uit, dan duurde het langste gesprek dat hij met een sinjoor kon voeren tien minuten. Hij sloot zich op den duur op. Haarlem werd de stek waar we ons allemaal goed voelen.

Ik mis goede slagers en bakkers. Ik mis ons onderwijs en onze gezondheidszorg. Ik koester nog een hoop dingen uit mijn geboorteland. Misschien idealiseer ik ze zelfs.

Vlamingen communiceren efficiënter. Wij kunnen iets anders in de weegschaal leggen dan de vlotheid en de mondigheid van de Nederlanders. Gaven ze me twintig jaar geleden de indruk dat ons taalgebruik inferieur was, dan weet ik intussen beter. Wij hebben een grotere woordenschat en hanteren meer nuances. Door slechts drie zinnen te zeggen die je méént, dwing je hier uiteindelijk respect af.

Professioneel ben ik honkvast : zo functioneer ik het best. Ik apprecieer het familiegevoel en de zekerheid die een vast gezelschap bieden. Doordat ik vaak met dezelfde regisseurs werk (Ivo Van Hove, Johan Simons), slagen we erin elkaars trucjes te doorprikken.

Ik kom uit een doorsnee-Vlaamse, katholieke plattelandsfamilie. Iedereen uit mijn geboortedorp zit vergeefs te wachten tot ik in Familie of Thuis meespeel. Kwamen familieleden eens kijken wanneer ik met Toneelgroep Amsterdam in De Warande in Turnhout stond, dan ging het vaak hun petje te boven. Behalve mijn ouders : die missen geen enkele voorstelling en vinden alles fantastisch.

De les Nederlandse expressie gaf me een kick. Monologen, gedichten voordragen : ik was vrijwel de enige leerling die dat graag deed. Het zette me ook aan tot lezen.

Tot mijn veertiende was ik een grijze muis. We maakten met onze klas een toneelbewerking van Erik of het kleine insectenboek van Godfried Bomans. Ik nam mijn rol heel serieus. Mensen sloegen achterover van mijn interpretatie van de tekst.

Ik kon dokter worden en mensen gaan helpen in Afrika, meenden mijn ouders. Ze konden er niet bij dat ik actrice wilde worden, maar lieten me toch het toelatingsexamen bij het conservatorium van Antwerpen doen. En ik raakte erdoor. Dat ik bijna zestig uur les per week kreeg, stelde mijn vader gerust : “Het is dan toch hard werken.”

Ik zou een verschrikkelijke moeder zijn, zonder dit vak. Ik wil het niet therapeutisch noemen, want dat is onzin, maar ik kan er toch veel fantasie in kwijt.

Chris Nietvelt (45) is een actrice die vooral in Nederland werkt, en er ook woont. Op 3 en 4 mei staat ze in deSingel in Antwerpen met Elementarteilchen, naar de roman ‘Elementaire Deeltjes’ van Michel Houellebecq, in een regie van Johan Simons. Duits gesproken, met boventiteling.

Meer info : www.desingel.be

Door Peter Van Dyck / Foto Guy Kokken