Chinese, antropologe aan de Universiteit Antwerpen & KULeuven

“Mao maakte officieel een einde aan de onderdrukking van de vrouw door de gelijkheid tussen man en vrouw in de grondwet op te nemen.” Lin kijkt vastberaden, want dit feit is voor haar een belangrijke stap in de strijd om vrouwenrechten in China. “Ondanks de vele verschrikkelijke maatregelen op economisch en politiek vlak heeft hij het verschil in rechten tussen mannen en vrouwen weggewerkt. Polygamie en gearrangeerde huwelijken werden afgeschaft, vrouwen mochten gaan werken en kregen recht op onderwijs. Mao zei ‘Vrouwen houden de helft van de hemel in stand’ en beklemtoonde daarmee dat vrouwen even intelligent zijn als mannen, dat ze een bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij en dat mannen op hun beurt ook zorgtaken op zich kunnen nemen.”

Dat was nodig. “In het traditioneel patriarchaal systeem in China hadden vrouwen een ondergeschikte positie”, legt Lin uit. “Tijdens het eenkindbeleid overleefden veel meisjes hun geboorte daardoor niet of hielden misbruik en mishandeling de onderdrukte positie van de vrouw in stand. Op het platteland in China is de situatie nog niet veel veranderd”, zegt ze. “Maar dankzij het communisme en ook door de grote economische vooruitgang zijn vandaag drie op de vier Chinese vrouwen in de steden aan het werk. Dat is een pak meer dan in Japan of Zuid-Korea. Chinese vrouwen willen zichzelf ontplooien door werk en studie. Maar dat wil niet zeggen dat vrouwen zich niet binden”, voegt ze eraan toe. “Er rust op vrouwen en mannen nog altijd die familiale druk om naast hun carrière ook te trouwen en kinderen te krijgen, want die moeten op termijn voor hun ouders zorgen. Een ongehuwde vrouw heeft geen plaats in de Chinese maatschappij. Dat vormt weleens een probleem voor hoogopgeleide vrouwen met een doctorstitel. Mannen willen helemaal geen vrouw die een hogere opleiding of een hoger loon heeft”, merkt Lin op.

Dat de vrouwenrechten vandaag in China een uitkomst zijn van maatschappelijke ontwikkelingen is duidelijk. “Neem bijvoorbeeld Japan,” zegt Lin, “daar vertoont het traject van de vrouw een heel ander patroon. Vrouwen zijn hoogopgeleid, maar worden gedwongen tot een keuze tussen gezin of loopbaan. De vrouw zit alleen thuis met de kinderen. Er komt nu een merkwaardige reactie op gang. Steeds meer vrouwen kiezen bewust voor een sololeven, omdat ze dan kunnen werken. Ze gaan voor zelfontplooiing en hebben geen mannen nodig in hun leven. Ze zijn erg geëmancipeerd.”

Japanse en Chinese vrouwen bouwen verder aan de weg. “De acties van de vrouwenbewegingen enerzijds en veelvuldig reëel en virtueel overleg anderzijds verbinden vrouwen en vormen de basis voor de positie die ze zichzelf binnen de samenleving eigen maken. Ik ben niet pessimistisch over de toekomst van vrouwen in Japan of China, maar laat ons onthouden dat er altijd ruimte voor verbetering is.”