Met de collectie Paris-Moscou, een ode aan de ambachten, eert Karl Lagerfeld niet alleen het ongeëvenaarde vakmanschap van de borduurders, laarzenmakers en goudsmeden die de ziel zijn van Chanel. Hij wekt ookde unieke band weer tot leven tussen zijn illustere voorgangster en het Rusland van de tsaren. Zijn creaties waren te bewonderen tijdens een weelderige modeshow.

Parijs, 1921.

Gabrielle Chanel beleeft een vurige affaire met groothertog Dimitri, de naar Parijs verbannen neef van de Russische tsaar. Ze heeft hem een jaar eerder ontmoet in Biarritz, waar zangeres Marthe Davelli de twee koppelde. Betoverd door de charme van “de Russen die haar het Oosten onthullen” gaat Gabrielle op de feministische toer. Ze brengt de matrozenbloes en de pelsmantel in de mode, twee kledingstukken die ze in de garderobe van haar minnaar heeft aangetroffen. Diep onder de indruk van de folklore en de Byzantijnsachtige sieraden uit de tsarentijd kleedt ze zich zelfs in een roebasjka, de lange bestikte boerenkiel die de moedjiks droegen. In haar collecties duiken vanaf dat moment steeds weer Russische invloeden op. Via Dimitri maakt Coco ook kennis met de diaspora en omringt ze zich met Russische emigranten. Wit-Russische vrouwen werken voor haar als model of verkoopster en prins Koutousoff wordt haar persoonlijke secretaris. Groothertogin Marie Pavlova, de zus van Dimitri, komt bij haar in dienst als directrice van het borduuratelier. “De Russinnen hebben de vrouwen laten zien dat werken niet onterend is”, aldus Gabrielle Chanel. “Mijn groothertoginnen zaten voor mij te breien.” (1)

In 1921 valt er ook van alles te beleven in Bel Respiro, de villa van de ontwerpster in Garches. Ze geeft er societyfeesten met gasten als danser en choreograaf Serge Lifar, de getalenteerde impresario en oprichter van het Russisch Ballet Serge de Diaghilev en de Slavische actrice Iya Abdy. Naast Dimitri komen ook Igor Stravinsky en zijn gezin regelmatig over de vloer. De componist schrijft er een verzameling eenhandige pianostukken voor kinderen onder de titel Les Cinq Doigts. In diezelfde periode ontwerpt Gabrielle samen met Ernest Beaux, een in Moskou geboren Fransman en voormalig leverancier van het keizerlijk hof, haar legendarische parfum N°5. Zes jaar later bedenken ze samen Cuir de Russie, een al even exclusieve geur van het beroemde modehuis met de dubbele C.

Parijs, 2008.

Op 3 december hult het kleine Ranelagh-theater zich in Russische sferen. Met de klanken van balalaika’s op de achtergrond maakt het uiterst selecte gezelschap – precies tachtig genodigden, onder wie een aantal rijke gebotoxte klanten uit Moskou en veel vips – zich op voor de presentatie van de zevende collectie van Karl Lagerfeld, geheel gewijd aan de ambachtsateliers die in 2002 aan het Chanelimperium zijn toegevoegd. De Duitse ontwerper brengt zo een eerbetoon aan het onvervangbare vakmanschap van deze zeven bedrijven met mooie ouderwetse namen. Atelier Lesage, bijvoorbeeld, opgericht in 1858 en een meester in borduursels. Of Lemarié, de beroemde – en enig overgebleven – vedermaker uit Parijs, tevens de vervaardiger van de vermaarde camelia, de bloem die Coco in 1960 heeft geïntroduceerd en die inmiddels onlosmakelijk verbonden is met het merk Chanel. Dan is er nog Massaro, de enige laarzenmaker die nog modellen levert waar veertig uur handwerk aan te pas komt. Of de onovertroffen hoedenmaker Maison Michel, waar de Belgische Laetitia Crahay momenteel artistiek directeur is.

Aan haar, en aan de gouden handen van haar personeel, zijn de nertskappen met fonkelende camelia’s te danken, net als de toques van astrakan met opgestikte blazoenen die het publiek van deze Russisch gekleurde modeshow met bewondering vervullen. Voor de ogen van de aanwezigen voltrekt zich een stralend ballet vol Byzantijns geïnspireerde sieraden met trompe-l’oeils, tiara’s van echt haar met parels, handmoffen met matroesjka’s erop geborduurd, gordelbeursjes en ceinturen met sieraden. Lange mantels met bonten boorden en motieven van Moskouse paleizen en koepels worden afgewisseld door lange jurken en tunieken met rode en gouden versieringen in constructivistische stijl. Zelfs in zijn spel met tsaristische weelde laat de getalenteerde Karl Lagerfeld zich geen moment verleiden tot overdrijving of monotonie. “Er zijn drie dingen die ik aan Rusland bewonder”, vertelt de artistiek directeur van Chanel. “Catharina de Grote tot en met Fabergé, het constructivisme en de Russische folklore. Ik vond het leuk om dat allemaal met elkaar te combineren.”

Missie geslaagd.

(1) In Chanel Solitaire van Claude Delay, Gallimard, 1983, p. 58.

Deze collectie is vanaf mei 2009 verkrijgbaar.

Door Delphine Kindermans