CAROLINE PAUWELS

Mijn studiekeuze was een existentieel moment. “Je studeert wat je wilt”, zeiden mijn ouders, maar ze waren niet enthousiast over filosofie. Als je achttien bent, hebben zij nog een grote invloed, dus trok ik naar Universiteit Antwerpen om me voor rechten in te schrijven. Toen het mijn beurt was, zei ik toch filosofie. Niet gepland, het kwam gewoon vanzelf en het duurde een paar weken voor ik het thuis opbiechtte. Het was een schitterende tijd : lezen, discussiëren – er ging een wereld aan inzichten open. Dat zie ik ook bij mijn zoon, die net voor dezelfde studie koos. In de Latijn-Griekse had ik al klassieke filosofie meegekregen en ik was gefascineerd door de grote vragen over kennis, vrijheid, macht en wetenschap. Ken jezelf, ook. Want wanneer begin je voor jezelf te denken en wat betekent dat ? We worden door veel factoren beïnvloed en komen soms vast te zitten in ons denken. Een van mijn lessen begin ik daarom altijd met : “Onze kop is rond omdat het denken van richting wisselen kan.”

Brussel was een oogopener. Studeren was voor mij een evidentie, pas hier leerde ik mensen kennen voor wie dat niet zo was. Daarom hou ik van deze stad, ze confronteert je op een unieke manier met verschillende werelden. Ze kan echt lelijk zijn, maar loop een hoek om en je ontdekt een prachtige straat. Brussel is een lab. Meerlagig. Een inspiratie voor wetenschappelijk onderzoek en een uitdaging als het op onderwijs aankomt, want je moet zowel bevoorrechte als kansarme studenten bedienen.

Je zou niet mogen lesgeven als je het niet graag doet. Studenten verdienen goede docenten. Ik had een emotioneel moment als kandidaat-rector toen ik besefte dat ik er geen tijd meer voor zou hebben. De dynamiek, de vragen, als het goed gaat is het een mooie ervaring waar je zelf door groeit. Het heeft me geleerd dat ik niet op alles moet kunnen antwoorden. Omdat je lesgeeft vanuit onderzoek, wordt het een denkoefening die je verplicht om je werk te vertalen voor je studenten. Want het draait om hen. Niets zo mooi als in september de nieuwe lichting jonge mensen te zien die over een aantal jaren onze maatschappij vorm gaat geven. Waar moet de jeugd nog in geloven ? Het klimaat is om zeep, het geweld neemt toe. Ik wil hun meegeven dat zij het verschil kunnen maken als ze dat willen. En als je nog niet weet wat je wilt, kun je dat aan de universiteit ontdekken. Die faalangst wegnemen is fantastisch.

Denken voor jezelf is een lange weg en nooit verworven. Muren slopen, de stad in trekken, van studenten ook burgers met een kritische attitude maken, dat moet een universiteit doen. Daarom ook dat ik van Difference Day zo gelukkig wordt. Op 3 mei, de dag van de persvrijheid, hebben we nu al twee keer een studiedag georganiseerd rond vrijheid, dogma en denkprocessen. Vrijheid van meningsuiting is belangrijk, maar we moeten leren aanvaarden dat er een veelheid van meningen is. Tenzij die expliciet aanzet tot haat, moeten we leren luisteren naar wat de ander zegt en naar de context kijken. Zelfs als we niet graag horen wat er gezegd wordt, ja. Alleen zo kunnen we ervan leren.

Ik vind dat er veel schoonheid is. Sarcasme kan grappig zijn, maar cynisme vind ik laf. Stellen dat je het allemaal wel doorhebt, maar er toch niets aan wilt veranderen is een stompzinnige houding. Mijn glas is halfvol, ook al zit ik soms in zak en as en zie ik ook lelijkheid. Die optimistische manier van zijn breekt me een heel enkele keer zuur op, mensen kijken er niet altijd doorheen. Toch wil ik de schoonheid van mensen en wat ze samen kunnen doen, blijven zien.

Prof. dr. Caroline Pauwels studeerde filosofie en communicatiewetenschappen, doctoreerde op het audiovisueel beleid van de EU en leidde aan de VUB de vakgroep Communicatiewetenschappen, IMinds en Smit, een interdisciplinair onderzoekscentrum naar media, informatie en telecommunicatie. Ze wordt in september de nieuwe rector van de VUB. differenceday.com

TEKST NATHALIE LE BLANC & FOTO FRED DEBROCK

“Brussel is een lab. Meerlagig. Het confronteert je op een unieke manier met verschillende werelden”