De boeiendste hedendaagse gebouwen zetten de deuren open op 14 oktober, Dag van de Architectuur. Wij plukken een puike selectie uit het rijke aanbod.

Overal in Vlaanderen wordt er creatief omgesprongen met architectuur en openbare ruimte. Nu krijg je de kans om deze creaties eens rustig te bewonderen, wat soms niet kan of mag, want veel openbare gebouwen zijn normaal niet voor iedereen toegankelijk. Maar op zondag 14 oktober kun je overal in Vlaanderen terecht voor de Dag van de Architectuur, die dit jaar meer dan ooit een Open Monumentendag wordt van de hedendaagse bouwkunst. “Het thema ‘binnenkijken in buitengewone gebouwen’ is een aanleiding om het verschil duidelijk te maken tussen ‘bouwen’ en ‘architectuur’. Niet al wat er gebouwd wordt, is architectuur”, verklaart Katrien Vandermarliere, hoofd van het Vlaams Architectuur Instituut, dat de interesse wil aanwakkeren voor kwalitatieve, eigentijdse bouwkunst met een culturele waarde.

Dat lukt ook aardig, want de belangstelling voor hedendaagse gebouwen groeit en er worden veel interessante projecten gerealiseerd. Katrien Vandermarliere ziet een rode draad in de Dag van de Architectuur : “We merken de laatste jaren op dat er veel meer aandacht wordt besteed aan wonen in de stad. Aan huisvesting voor iedereen, van jong tot oud, of je nu een auto hebt of niet : het wordt weer aangenaam wonen in de stad. Je ziet dat bepaalde stadsbesturen daar een politiek van maken. Antwerpen is daar een voorbeeld van met het AG Vespa, het Autonoom Gemeentebedrijf voor Vastgoed en Stadsprojecten Antwerpen, dat jonge families in de stad aantrekt. Dit bedrijf koopt gronden en panden op om ze door te spelen aan jonge architecten, met de bedoeling iets boeiends te creëren. Vervolgens kun je op die huizen bieden. Via deze weg wordt de architectuur dus als een soort acupunctuur in de stad gebracht.”

Maar het gaat om meer dan woningen alleen. Katrien Vandermarliere : “We merken dat ook de mobiliteit beter wordt opgelost dan vroeger. Toen beheerste de auto alles, nu wordt hij nog slechts op bepaalde plaatsen in de stad toegelaten. De parkeerterreinen zijn aangenamer, veiliger en netter. Overal in Vlaanderen wordt er een parkeerbeleid gevoerd, afgestemd op de bewoners. Er wordt meer over nagedacht, ook over de vormgeving van de bijbehorende architectuur. We zien ook weer speelpleinen en parken opduiken, zoals skatepisten in Brussel en Kortrijk. En stilaan gaan verloederde plekken weer opleven, zoals de Rabotwijk in Gent, een oude textielsite waar het nieuwe justitiepaleis, een jongerencentrum en een park werden ondergebracht. Voor mij is het duidelijk dat de steden door hebben dat ze zelf echt wel het verschil kunnen maken inzake architectuur en ruimtelijk beleid.”

De Dag van de Architectuur illustreert dit met openbare gebouwen als het Atlasgebouw in Antwerpen en het Huis van de Stad in Lommel, en met justitiepaleizen, bibliotheken en scholen. Het thema wordt ook uitgebreid met hedendaagse architectuur op het platteland, met een specifiek circuit in de Westhoek. Voor het volledige en gedetailleerde aanbod surf je naar www.dagvandearchitectuur.be. Op de bijgaande foto’s laten we de selectie zien van Katrien Vandermarliere, die tien puike projecten uit het aanbod heeft geplukt.

1 skatebowl

In Kortrijk zijn skaters niet langer ongewenste gasten, want in het Albertpark werd de grootste skatebowl van de Benelux in gebruik genomen. Het 850 vierkante meter grote skateparadijs is een streling voor het oog.

2 De nieuwe vleugel van de Warande

(Warandestraat 42, 2300 Turnhout) : een uitbreiding met een tweede podiumkunstenzaal van het cultuurcentrum uit de jaren zeventig. Het oude gebouw is introvert, het nieuwe open en richt zich tot de stad en het plein ervoor. Het is een creatie van Macken & Macken Architecten.

3 Het Sint-Felixpakhuis

(Godefriduskaai 30, 3000 Antwerpen) : het nieuwe stadsarchief van Antwerpen, een parel uit 1859. Door de nieuwe functie van dit prachtige gebouw wordt de gehele buurt geherwaardeerd. Het pand is ideaal voor het herbergen van een archief. Het gebouw werd gerenoveerd door het architectuurbureau Robbrecht-Daem.

4 Het Atlasgebouw

Het Atlasgebouw herbergt de dienst integratie van Antwerpen, het Huis van het Nederlands en de ‘materialenbank’ van de provincie (Carnotstraat 110, 2060 Antwerpen). Het is een monumentaal en helder gebouw met een ruwe afwerking, voorzien van een stadstuin, naar een ontwerp van Meta-architecten.

5 De basisschool Sint-Joost-aan-Zee

(Grensstraat 67, 1210 Sint-Joost-ten-Node) was een uitgeleefd gebouw waarin op ingenieuze wijze licht en leven werd gebracht. Op het dak staan houten klaslokalen. In de negentiende eeuw was de school somber, in de eenentwintigste eeuw helder en levendig. Een creatie van het bureau Kathleen Mertens-Dirk Jaspaert / BAS.

6 De Vlerick Hogeschool

Scholen en universiteiten hebben een warm hart voor hedendaagse architectuur. Bovendien wordt het onderwijs een belangrijke speler in het stadsleven, zeker in Leuven en Gent. De Vlerick Hogeschool (Vlamingen-straat 83, 3000 Leuven) is een mooi voorbeeld van een functioneel gebouw voorzien van een snoer van kleine werkplekken en een openluchtauditorium en terras op het dak. Een creatie van 360 Architecten i.s.m. Stéphane Beel.

7 Tyne Cot Cemetery

Tyne Cot Cemetery : onthaalpaviljoen voor een militaire begraafplaats (Passendale), een creatie van Govaert en Vanhoutte Architecten. De grootste militaire begraafplaats van de Westhoek kreeg een zwevend paviljoen dat opgaat in het landschap.

8 Het Huis van de Mechelaar

(Reuzenstraat, 2800 Mechelen) : architecten Tomas Nollet en Hilde Huyghe bouwden achter het gotische stadhuis een hedendaagse vleugel waarin onder meer kantoren, de jeugddienst en een klein jeugdcafé zijn ondergebracht.

9 Het nieuwe justitiepaleis van Gent

(Opgeëistenlaan, 9000 Gent) : een creatie van Beel-Achtergael Architecten, illustreert het transparantere beleid van justitie en zorgt ook voor de herwaardering van de Rabotwijk.

10 De heraanleg van het Gentse Sint-Pietersplein

De heraanleg van het Gentse Sint-Pietersplein is strak opgevat, wat bij de classicistische architectuur past en de monumentaliteit van de gevelwanden versterkt. Onder het plein is er een parking, wat best functioneel is voor deze evenementenplek.

Door Piet Swimberghe