Er staan zes grote bordeauxwijnen op tafel en zes grote Californische. Het panel van Weekend Knack proeft blind. De winnaar is niet alleen een Amerikaan, alle proevers omschrijven zijn stijl ook nog eens als ?Frans”. Mouton Rothschild is de laatste van de klas.

HERWIG VAN HOVE / ILLUSTRATIE : TOM SCHAMP

SINDS 1994 exporteert Amerika wijn, zo’n 130 miljoen liter, ter waarde van bijna 200 miljoen dollar, en dat naar wel 90 verschillende landen. Veel van die landen zijn in Europa gelegen en dat maakt de export niet eenvoudiger, want de Europese wijnbouw wordt door Brussel zwaar ondersteund.

Maar ook op het Amerikaanse thuisfront is de promotie van wijn niet simpel. In 1987 plaatste Mondavi een, naar onze normen, onschuldige promotionele tekst op zijn etiketten : ? Wijn is de milde, beschaafde, romantische maaltijddrank die in de Bijbel wordt aangeprezen… Wijn, met mate gebruikt, maakt deel uit van onze beschaving, onze erfenis en een stijlvolle manier van leven.” Drie jaar later werd deze tekst door het BATF (Bureau of Alcohol, Tobacco and Firearms) ?onwettig” verklaard. Hij zou kunnen aanzetten tot dronkenschap, en vooral de referentie naar de Bijbel en de cultuur zat de commissie hoog.

Maar ook vandaag nog speelt die Amerikaanse preutsheid parten. Zo werd het etiket van Mouton 1993, waarop een hooggewaardeerd artiest, Balthus (Balthazar Kossowski de Rola) een naakt vrouwelijk efeebje had getekend, na aandringen van het Sexual Assault Response Team van de Amerikaanse etiketten verwijderd… en meteen gepromoveerd tot collectors item.

In 1994 investeerde het Wine Institute van Californië 8,5 miljoen dollar in de promotie van de export. De Californische wijn staat voor 90 procent van alle Amerikaanse wijnproductie (14 miljoen hl, of 9000 miljoen dollar).

Amerikanen drinken gemiddeld 7 liter wijn per jaar, tegen Belgen zo’n 25 liter. In 1994 werd in de VS 270 miljoen liter ingevoerd, en werd 130 miljoen liter geëxporteerd : een verhouding van ongeveer 2 tegen 1. Tien jaar eerder was dat nog 40 tegen 1.

De fylloxera-opstoot, vooral in Sonoma en Napa, brengt mee dat er de komende jaren meer dan 40.000 hectaren zullen moeten herplant worden, voor 6000 hectaren is de klus al geklaard. Daar de recente gemuteerde vorm van het insect (Biotype B) er vijf jaar over doet om een wijnstok te doen sterven en daarbij ook nog erg traag uitgroeit, kan men de heraanplant spreiden over een jaar of tien. De markt zal het nauwelijks voelen.

Wat de markt wel zal voelen, ook bij ons, is het feit dat de Amerikaanse wijn, en zeker de Californische, almaar universeler van kwaliteit wordt. Het Weekend Knack-panel kwam bijeen om dat proefondervindelijk uit te testen. Het werd een competitie onder reuzen.

IN HET GLAS

Marc Vincent van de Vincent Wijnagentuur, een wijnmakelaar die vele grote niet-Franse wijnen op de Belgische markt heeft geïntroduceerd, selecteerde voor het proefpanel een zestal grote Californische wijnen. Justin Onclin, die makelaar is voor bijna alle grote bordeauxwijnen op de Belgische markt, deed hetzelfde met zes grote wijnen uit zijn korf.

De twaalf wijnen kwamen één voor één, blind, en in volstrekt willekeurige volgorde in de glazen, en ze werden elk afzonderlijk op hun merites gewogen. Het volledige panel (vijf proevers), versterkt met Martial Beun, werd verzocht te oordelen over de stijl (Californisch of Frans) en over het kwaliteitsniveau in vier klassen : negatief (kwam niet voor), neutraal, positief (+) of excellent (++). We rangschikken de wijnen naar dalende kwaliteit : we beginnen met de beste.

1. Philip Togni, Cabernet Sauvignon, Napa Valley, 1990.

Kwaliteit : 6x excellent. Stijl : 6x Frans.

Bij deze wijn hoort wat uitleg, meer bepaald over het Franse parcours van Philip Togni. Zijn vader was een Italiaanssprekende Zwitser uit Ticino die destijds te voet over de Gothard-pas naar Engeland trok om er een restaurant te openen. Zoon Philip werd in Engeland geboren en studeerde geologie aan de Londense universiteit. Daarna ging hij voor Shell werken in Peru en Bolivië, vond er olie en nam na een jaar verlof in Spanje. Dat verlof zou zijn leven een andere richting geven : hij leerde er Patricio Gonzales van het gelijknamige sherryhuis kennen en werd verliefd op wijn en wijnmaken. Ook de wereldberoemde oenoloog MaynardAmerine van de Davis University was op dat moment in Spanje op sabbatical. ?Met hem overliep ik de studiemogelijkheden : Davis, Geisenheim, Montpellier, Bordeaux… Het werd een jaar Montpellier en dan een jaar stage in Chili. Chili was toen nog volkomen feodaal georganiseerd, ik kon er niet aarden maar pikte er wel een aardig mondje Spaans op.” Na nog een periode in Algerije, werd hij, weer op aanraden van Amerine, door Alexis Lichine toen nog eigenaar van Lascombes aangezocht om bij hem de wijn te maken. Zo komt het dat Lascombes 1956 een product is van… Philip Togni. Ondertussen behaalde hij aan de universiteit van Bordeaux bij Peynaud het oenologiediploma en vertrok daarna naar Californië. Hij maakte wijn voor zowat alle groten, o.m. Chalone, Gallo, Chappellet en Cuvaison. In 1975 echter kocht hij een oude, hooggelegen, verlaten wijngaard in Spring Mountain bij het stadje St. Helena. Na zes jaar stenen ruimen en bomen hakken, kon hij in 1981 met de heraanplant beginnen : vier hectaren. In 1983 komt zijn eerste millesime uit.

Martial Beun : ?Inktachtig van kleur en een mooi ingehouden complexe neus van rood fruit, nobele tannines en een mooie vlezige smaakstructuur en opbouw.”

Jim Bruyndonx : ?Heel intense kleur met normale evolutie, sprekende neus van donker rijp fruit en dito aroma’s, grote diepte na walsen en enorm potentieel ; gedragen en gespannen smaak van jonge, heel grote wijn.”

2. Château Latour, Pauillac 1990.

Kwaliteit : 5x excellent en 1x positief. Stijl : 6x Frans.

Harry De Schepper : ?Intense donkere kleur en een zeer verfijnde brede en complexe neus ; perfecte smaakaanzet, zeer evenwichtig en vol verfijnde bitterheid. Lang blijvende ?haute couture”-wijn met ziel en gesublimeerde finesse.”

Antoon Segaert : ?Neus met veel schakering en hoogtonige finesse ; een smaak met evenwicht en elegante charge, goed gestructureerde lengte, gespannen en complex.”

2. Château Margaux, Margaux 1990. (Ex aequo met Latour)

Kwaliteit : 5x excellent en 1x positief. Stijl : 6x Frans.

Herwig Van Hove : ?Goede kleurconcentratie met een vrij brede meniscus aan de rand, neus is nog houtdominant, na walsen komt stevigheid en structuur boven ; redelijk strenge smaak met veel structuurbitter maar ook getemde lekkere charme, het hele smaakgebied is mooi geknoopt en vertoont grote lengte. Grote wijn vol gestructureerde charme.”

Jef Bessemans : ?Donkere kleur met duidelijk evolutie, brede complexe en rijpe neus met juiste dosis hout, zeer mooie evenwichtige smaak met grote lengte en fijne bitterheid.”

4. Spottswoode, Cabernet Sauvignon, Napa Valley, 1990.

Kwaliteit : 3x excellent, 2x positief en 1x neutraal. Stijl : 4x Amerikaans en 2x Frans.

De Spottswoode-wijngaard (een 20-tal hectaren vlak bij St. Helena), werd in 1970 gekocht door Mary Novak samen met de ruïnes van de naastgelegen Esmeralda Winery. Omdat een jarenlang gevecht met de stadsautoriteiten uitmondde in een definitief verbod om de Esmeralda-gebouwen te gebruiken, werd dan maar aan de overzijde van de weg de Frank Kraft Winery gekocht, waar sinds 1977 de Spottswoode-wijnen gemaakt en gelagerd worden.

?Heel intense kleur met nuance van jong, zeer rijpe sprekende neus van rood en donker fruit met vanilletonen en diepe reserve na walsen ; stijlvolle smaak met intense rijpheid en weelderigheid, prima evenwicht en rijpe, geschakeerde tannines. Heel grote wijn.” (J. Br.)

?Bijna inktdonkere kleur en een intense neus zoals bij jonge vintageport, gevulde en evenwichtige smaak met mooie en soepele verweven bitterheid.” (J.B.)

5. Forman, Cabernet Sauvignon, Napa Valley, 1990.

Kwaliteit : 2x excellent, 4x positief. Stijl : 5x Amerikaans, 1x Frans. Richard Forman, een schitterend student van Davis, werd na een jaar bij Mondavi door Peter Newton van de Stirling Vineyards weggekocht en naar Bordeaux en Bourgogne gestuurd : ?It was the most significant thing that happened in my career.” Hij maakte in 1968 op Sterling zijn eerste millesime. Als in 1977 Sterling verkocht wordt aan Coca-Cola voor 8 miljoen dollar, krijgt hij zijn deel en koopt een eigen wijngaard : de oude (1881) Remi Chabot Winery op de lagere hellingen van de Howel Mountain bij St. Helena.

?Rokerige en fruitige neus, smaak met weinig sprekende bitterheid, rond en soepel, met lengte en elegantie.” (M.B.)

?Jonge frisse kleur met voldoende concentratie, neus doet wat gesloten aan maar ontwikkelt edel met goed rijp fruit en ingeweven hout, brede smaakaanzet met strakke goed ondersteunde tannines, gevuld en levendig.” (H.D.S.)

6. Château Montrose, Saint-Estèphe, 1990.

Kwaliteit : 2x excellent, 3x positief en 1x neutraal. Stijl : 6x Frans. ?Animale reductieve neus met een gevulde lange smaak, aangename tannines en een mooie afdronk. Levendige wijn.” (M.B.)

?Goede kleurconcentratie met spanning en rijpheid, neus met hardnekkige reductie, smaak met zeer charmerend begin maar wat naijlend bitter op het einde, al zeer ver geëvolueerd.” (H.V.H.)

7. Château Haut Brion, Pessac-Léognan, 1990.

Kwaliteit : 6x positief. Stijl : 6x Amerikaans.

?Geëvolueerde, matig geconcentreerde kleur en een wat massieve zware rijke neus, gevulde zoete smaak die wat structuur mist en met wat bovendrijvend bitter.” (A.S.)

?Intense kleur met evolutie en een brede kruidige, licht animale neus, brokkelig na opschudden, zoete en ronde smaak met bitter op het einde. Wel materie en lengte maar zonder stijl.” (J. Br.)

8. Laurel Glen, Sonoma Mountains, 1990.

Kwaliteit : 5x positief en 1x neutraal. Stijl : 4x Frans en 2x Amerikaans.

De Laurel Glen Winery ligt bovenop de Sonoma Mountain en is het geesteskind van Patrick Campbell, een man van vele talenten. Hij studeerde Engelse letterkunde en filosofie in Harvard en is een klassiek geschoold violist. De wijngaard van 12 ha is beplant met cabernet sauvignon en wordt volkomen traditioneel behandeld : manuele pluk, remontage door roeren in de open gistkuipen, en lagering op gedeeltelijk verse eik.

?Heel intense kleur met evolutie, een rijpe en sprekende neus met finesse na walsen en ook reserve ; brede en solide, krachtige smaak met prikkelend zuur en wat uitdrogende tannines op het einde.” (J. Br.)

?Intense kleurconcentratie met een nuance van jong, neus met mooi fruit en goed ingewerkt hout, zachte soepele smaakaanzet met goed evenwicht en verweven, wat strakke tannines, bijna lang maar op het einde iets uitdrogend.” (H.D.S.)

8. Ridge, Monte Bello Vineyard, Cabernet Sauvignon, Santa Cruz Mountains, 1990. (Ex aequo met Laurel Glen)

Kwaliteit : 5x positief en 1x neutraal. Stijl : 6x Amerikaans.

Wijnmaker Paul Draper bekent zich altijd als een fan van Latour. De Monte Bello-wijngaard is voldoende hoog gelegen om het de druiven moeilijk te maken. In sommige koelere jaren rijpen ze niet en worden naar een soort tweede wijn verwezen. Maar als het meevalt, worden er van de meest gereputeerde wijnen van het Amerikaanse continent gemaakt.

?Goede kleurconcentratie met nuance van diepe rijpheid, een gesloten neus met reserve in de onderbouw, een zoete zachte smaak met iets bovendrijvend bitter en zuur.” (H.V.H.)

?Intense keur met begin van evolutie, neus met sprekend fruit, heel pittige en soepele smaak met grote lengte.” (J.B.)

10. Shafer, Cabernet Sauvignon, Napa Valley, 1990.

Kwaliteit : 4x positief en 2x neutraal. Stijl : 6x Amerikaans.

John Shafer is een marketingman die zich in de jaren ’70 terugtrok om zijn oude dag te slijten tussen de wijngaarden van de Stags Leap-regio. Algauw had de wijnmaakmicrobe hem te pakken, en hij kocht 80 ha in het StagsLeap District, de eerste officiële appellation van Californië. Zijn zoon Doug wordt aanzien als een van de grootste wijnmakers van Amerika.

?Heel intense jonge kleur, krachtig rijpe ronde neus met een lichte toets van cuit, heel geconcentreerde smaak, mals en gespierd, misschien wat te portachtig.” (J. Br.)

?Frisse intense kleur en een elegante ronde neus met nochtans veel reliëf, smakelijk in de mond met evenwicht, structuur en lengte.” (A.S.)

11. Château Léoville-Las-Cases, Saint-Julien, 1990.

Kwaliteit : 4x positief en 2x neutraal. Stijl : 3x Frans en 3x Amerikaans.

?Goede kleur met een aanzet van rijp maar geen echte tonus, neus is houtdominant met rijpheid na opschudden ; expressieve smaak vooral in de aanzet met echter wat bovendrijvend bitter en iets verdunning op het einde.” (H.V.H.)

?Kleur met evolutie, vreemde houttoets aan de neus en wat ijl na walsen, smaak met strakke tannines en niet volkomen verweven zuur, medium in de finale.” (H.D.S.)

12. Château Mouton Rothschild,

Pauillac, 1990.

Kwaliteit : 6x neutraal. Stijl : 6x Amerikaans.

?Redelijk intense kleur, neus overdonderd door hout dat het fruit afschermt, smaak met monotoon fruit maar mist wat evenwicht, misschien slecht proefmoment.” (J. Br.)

?Geëvolueerde kleur, fruitloze houtneus en een vlakke smaak met weinig vulling.” (A.S.)

De proeverij leverde verrassende resultaten op. Mouton en Léoville bengelen kwalitatief aan de staart we zullen maar aannemen dat ze een tijdelijk dieptepunt doormaken. Latour en Margaux voldoen volkomen aan de verwachtingen en zijn zeker niet op een dieptepunt. De grote kwaliteit en de Franse allure van de Togni-wijn zijn uiteraard aan de ?Peynaud-leerling” te danken.

De stijlaanduidingen moet men niet nationalistisch interpreteren (zie kader). ?Franse stijl” staat voor een accent op smakelijke tannines ; ?Amerikaanse stijl” verwijst naar wijnen met een accent op charme. Maar stijlopvattingen kunnen veranderen. Zo lag, vóór de jaren ’80, het accent bij de bordeauxwijnen op de zuurheid, omdat men er toen van overtuigd was dat daar het bewaarpotentieel lag.

In elk geval maakt de proeverij duidelijk dat kwaliteit en stijl vandaag de landsgrenzen ver overstijgen.

Invoer : recentere millesimes van de vermelde Californische wijnen kan men vinden bij : Wijnkeldermeester in Afsnee, Cavens in Antwerpen, Pro Vino in Zonhoven, Portovino in Adegem, Wijnmakelaarsunie in Diepenbeek en Leirens in Wetteren.

Het Wine Institute of California heeft een nieuwe Nederlandstalige editie uitgebracht van de brochure ?Wijn uit Californië”. 23 bladzijden heldere tekst, plus een kaart waarop alla AVA’s (American Viticultural Areas) staan. Wie een kaartje stuurt naar de redactie van Weekend, krijgt deze brochure zolang de voorraad strekt gratis thuisgestuurd.

Links : panelgast Martial Beun is zeer wijnbereisd, hij werd door Harry De Schepper in de COOVI-avondschool voor Wijnkunde opgeleid. Rechts : Marc Vincent selecteerde de zes grote Californische wijnen.

Een competitie tussen reuzen : links de Franse ploeg, rechts de Amerikaanse.

De Californische Cabernet Sauvignon van Philip Togni werd unaniem nog excellenter bevonden dan de Château Latour.