Vrouwen van boven de veertig, Lieve Blancquaert maakte er authentieke portretten van voor het nieuwe interviewboek van Betty Mellaerts en voor een confronterende tentoonstelling in de Gentse Sint-Pietersabdij.

H Het boek : Vrouw, tekst Betty Mellaerts, foto’s Lieve Blancquaert, uitg. Lannoo, 224 p., 24,95 euro. De tentoonstelling : van 10 mei tot 22 juni in de Sint-Pietersabdij, Sint-Pietersplein, Gent.

Colère, dat was het wat Lieve Blancquaert dreef om veertig vrouwen van boven de veertig te fotograferen. Colère omdat je in de media vooral strakke en onbeschadigde exemplaren ziet, terwijl niemand aan het wrede haaiengebit van de tijd ontsnapt. En toch spreekt er vooral tederheid uit de lumineuze portretten in de Gentse Sint-Pietersabdij. Veertig vrouwen met naakte schouders, ontdaan van alle attributen en versierselen, met het haar uit hun gezicht gekamd en discreet opgemaakt zodat ze één en al ogen en mond zijn. Ze hebben rimpels, aarzelend of niet meer weg te gommen, en kaaklijnen in diverse stadia van verminderde veerkracht. Lieve portretteerde hen niet in zwart-wit, dat rimpels zo gemakkelijk dramatisch-decoratief maakt, maar in tere huidtinten, die ook de meest krachtige trekken iets kwetsbaars geven.

Lieve Blancquaert : “Eerst was er het boek. Betty Mellaerts interviewde tien vrouwen over hun leven, hun werk, hun relaties, waarden en verwachtingen. Lang niet allemaal Bekende Vrouwen, maar ze treden toch door hun werk naar buiten. Voor de tentoonstelling wilde ik ook totaal anonieme vrouwen voor de lens brengen, die bij wijze van spreken hun hele leven achter een bloemetjesschort verstopt hadden gezeten. Maar neem die bloemetjesschort, de bril, de oorbellen en het kapsel weg en de vrouw die tevoorschijn komt, heeft iets tijdloos en puurs. De kippenkweekster en de huisvrouw zouden net zo goed een manager kunnen zijn of een actrice. Doordat je ze hun plaats geeft, hebben ze allemaal iets waardigs en trots. Mijn enige criterium was dat je het meisje in de vrouw nog heel goed moest kunnen zien, zelfs al was ze intussen 46, 65 of 93. Mijn benadering was ook heel fysiek, ik wilde het proces van het ouder worden in beeld brengen. In die zin was het hele project ook voor mij confronterend. Binnenkort word ik zelf veertig en ik kan niet ontkennen dat ik het er moeilijk mee heb. Ook al omdat wij in onze samenleving zo’n negatief beeld krijgen van het ouder worden. In andere culturen worden oudere mensen veel meer gerespecteerd, ze hebben de status die ze verdienen. Bij ons zijn de media geobsedeerd door de jeugd. We worden ook volgepropt met leugens : smeer een maand lang crème x of y en je rimpels verdwijnen. Het zou zoveel prettiger zijn als we ons uitzakkend vel gewoon zouden aanvaarden. Maar zover ben ik dus nog niet. Ik heb nu met eigen ogen gezien wat tien, twintig, dertig jaar met een vrouwenlichaam doen. Zo zal ik eruit zien op mijn zestigste, dacht ik dan, en dat is toch wel even slikken. Van een paar vrouwen heb ik ook de buik gefotografeerd, omdat die soms nog meer dan het gezicht hun levensverhaal vertelt. Het zijn buiken zoals je ze in de media nooit ziet, boven panty’s of met de indruk van het elastiek van de slip er nog in. Buiken met sporen van zwangerschappen ook en met littekens van keizersneden en andere operaties. Ik kan me best voorstellen dat sommige mensen die foto’s choquerend zullen vinden.”

Mijn eigen portret heb ik het laatst gemaakt, op een moment dat ik nogal in de put zat. Vandaar die traan op mijn gezicht. Kijk, de eerste twintig jaren van je leven is alles op groei en verwachting gericht, de volgende twintig jaren zijn die van bevestiging en stabiliteit, maar de volgende twintig evolueert het heel dramatisch in de tegenovergestelde richting. Je lichaam begint tegen te werken, het wil niet meer doen wat je ervan verwacht. En niemand die je dat goed vertelt, zodat je je er niet op kunt voorbereiden. Als je dat niet met de juiste mentaliteit benadert, kan het een afschuwelijke tijd zijn. Met de meeste vrouwen heb ik lang gepraat en het waren de ouderen, de vrouwen van boven de zestig, die eindelijk konden zeggen : Ik heb het losgelaten, ik accepteer mijn lichaam zoals het is. Eindelijk konden ze weer volop genieten en sommigen waren zelfs kwaad dat ze zoveel energie gestoken hadden in een strijd die je toch niet kunt winnen. Ik wou dat ik zonder me te laten gaan een soort sprong in dat aanvaardingsproces zou kunnen maken, maar ik weet nu al dat me dat niet zal lukken. Toch heeft deze reportage zeker een therapeutische werking gehad. Eén vrouw had acht kinderen gehad, waarvan er intussen zes gestorven waren. Hoe overleef je zoiets ? Zoveel sterke persoonlijkheden die ik ontmoet heb. En als het een troost mag zijn : in hun hoofd waren ze niet veranderd. Zoals één van hen zei : Als ik in mijn bed lig, dan realiseer ik me niet hoe oud ik ben, dan ben ik nog altijd een meisje.”

Linda Asselbergs / Foto’s Lieve Blancquaert

Lieve Blancquaert :

“Op een bepaald moment begint je lichaam tegen te werken, het wil niet meer doen wat je

ervan verwacht. En niemand die je

daarop voorbereidt.”