In de grote wervelwind van verkiezingsnieuws dat de Franse pers de jongste weken beheerste, is het verhaal van de dood van Aurélie en Valentine wat verloren gegaan. Het trof me opnieuw toen ik het in het weekend van de tweede verkiezingsronde op de voorpagina van de International Herald Tribune las. Ze zijn niet vredig heengegaan, deze meisjes van 12 en 13. Ze hebben, zoals hun idool Kurt Cobain drie jaar eerder, zelfmoord gepleegd met een pistool, een Beretta. Ze kwamen uit een normaal gezin, ze waren populair bij hun vrienden, het waren modelleerlingen. Hun ouders vermoedden niets. Toen ze aan hun vrienden vertelden dat ze wilden sterven als Kurt Cobain, zeiden die dat ze moesten ophouden met zich aan te stellen. Wie neemt immers kleine meisjes au sérieux als ze het over sterven hebben ?

In de kamer waar de twee meisjes gevonden werden, slingerden teksten rond van donkere Nirvana-songs. En een boodschap van Aurélie : ?Mijn leven is mijn dood. Mijn dood is mijn leven. Ik hoop dat mijn leven kort zal zijn en mijn dood eeuwig.?

Aurélie en Valentine woonden in Somain. Een doodbloedend industriestadje in de buurt van Valenciennes, waar de mijn en de staalfabriek al jaren dicht zijn en de glasfabriek inkrimpt. De ouders van Aurélie zijn kaderleden in de plaatselijke Renault-fabriek. De werkloosheidsgraad is in Somain bijna 30 procent.

De eerste reactie op dit drama is allicht dat onheilsprofeten als Kurt Cobain een slechte invloed hebben op onze jeugd. Dat als we onze kinderen weghouden van dit soort zwartgalligheid, we hen kunnen beschermen. We willen graag blijven geloven dat meisjes van 13 de draagwijdte van het leven en van de maatschappelijke problemen niet kunnen inschatten, dat de kindertijd een onbezoedeld paradijs is… We vechten tegen kinderverkrachters, tegen het brute gevaar dat van buiten komt. Tegelijk gaan we voorbij aan de evidentie die het leven moeilijk maakt en die ook aan ieder van ons vreet. Dat het zwaar is om op te groeien in een tijd en in een omgeving waar niet veel uitzicht is op een vrolijk leven zonder problemen. Kinderen beseffen te vroeg dat ze steeds minder kans maken op een stralende toekomst. Ze ervaren de onmacht van de volwassen wereld om dat om te buigen, het cynisme ook. Hoe kun je anders een wanhoopsdaad als die van de twee Franse meisjes verklaren ? Het is al te gemakkelijk om dit drama te reduceren tot tragische idolatrie van popidolen.

Enkele weken geleden hoorde ik het Sanjay Nazerali, marketingman van MTV, nog vertellen : als je jonge mensen wil begrijpen, luister dan naar de teksten van de songs die hun aanspreken. Jongelui kunnen vaak erg moeilijk hun gevoelens onder woorden brengen. Maar in elke generatie slagen artiesten erin om het onbehagen, de pijn en de waarden in woorden en muziek te vatten. Als je kijkt en luistert naar hardcore, grunge, rap en aanverwanten zie je veel woede, veel verzet, maar ook goede wil om samen iets op te bouwen. Minder hebberig, eerlijker. In kleine reservaten, enclaves in de harde wereld. Een waardig leven voor iedereen, minder uitsluiting. Of geen leven, nul uitzicht, rauwe ontgoocheling.

Het leek een knappe marketingtruc van die MTV-man. Toen ik het verhaal van Valentine en Aurélie las, besefte ik de draagwijdte van zijn woorden. Politiekers zouden verplicht moeten luisteren naar de idolen van hun kinderen. De achterkant van de Maastrichtnorm is de angst voor morgen. Dat hoor je onder meer op MTV.

Tessa Vermeiren