Hij heeft het me weer gelapt, m’n videorecorder. U weet wel, dat toestel dat u zich allicht ook ooit aanschafte om nooit meer iets te hoeven missen van wat au fond zo misbaar is.

Toch kan het gebeuren dat zo’n ding nuttig lijkt, bijvoorbeeld wanneer een als bijzonder interessant aangekondigd televisieprogramma begint op een uur waarop normale werkmensen slapen gaan. Het op zondagavond laat uitgezonden Van de schoonheid en de troost is zo’n programma. Daarom waren onlangs de toetsen van de zapper volgens de regels van het boekje ingedrukt en kon een vermoeid mens zich te ruste begeven – zich alvast verheugend op een boeiende uitzending, een van de volgende dagen.

Eilaas. Nadat alles in gereedheid gebracht was voor een portie degelijke televisie-met-vertraging bleek het toestel die bewuste avond net zo goed geslapen te hebben als zijn bedienster zelve. De ene krachtterm volgde op de andere. Wat was er nu weer misgelopen? Na een paar jaar oefenen had de praktijk toch bewezen dat het programmeren eigenlijk niet zo moeilijk was en dat opnemen vaker wél lukte dan niet. Aan de bedienster kon het dus niet liggen, ongetwijfeld was die rotapparatuur weer in gebreke gebleven. Over de schoonheid en de troost was gaan vliegen. Soit, de avond was gelukkig nog jong.

Dat niet alleen dames (nou ja) zonder hoogtechnologische opleiding wel eens met de hedendaagse techniek worstelen, kan iedereen die om zich heen kijkt bevestigen. Het geklungel heeft blijkbaar zo’n omvang aangenomen dat er inmiddels een naam voor het fenomeen bestaat. De aandoening waar u aan lijdt heet: apparatenangst. Of ontkent u dat de magnetron die uw keuken siert véél meer kan dan een diepvriesmaaltijd opwarmen? Staat er bij u thuis niet een computer die over eindeloos veel mogelijkheden beschikt, maar die u alleen gebruikt voor het onontkoombare, àls u hem al gebruikt?

Het zou me zelfs niks verbazen wanneer ergens een of andere doos uit een doe-het-zelfzaak ligt te wachten op montage, omdat u er – zelfs met gebruiksaanwijziging en woordenboek bij de hand – niet in slaagt voor en achter, boven en onder in elkaar getimmerd te krijgen.

Blijkbaar konden zelfs deskundigen het gefoeter niet langer negeren. Zo komen in het aprilnummer van het tijdschrift Psychologie twee onderzoekers van de Technische Universiteit van Delft aan het woord, het zijn de auteurs van het boek Open here, the art of instructional design. Als we die wetenschappers goed begrijpen, moet de consument wat meer begrip hebben voor de ontwerpers van nieuwe apparatuur. Want een product ontwerpen dat én veel functies bevat én eenvoudig te bedienen is, lijkt hen een bijna onmogelijke opgave.

Ook voor het feit dat een mens soms een weekend moet uittrekken om een handleiding te bestuderen, pleiten ze verzachtende omstandigheden. Ze wijzen erop dat die brochures vaak op heel korte tijd in elkaar moeten worden geflanst en loven de creativiteit van de ontwerpers ervan. Kortom, als wij niet wijs raken uit de wirwar van pijltjes en symbooltjes en het vaak krakkemikkig vertaalde Bargoens, dan is dat onze eigenste schuld.

In datzelfde artikel stelt een andere onderzoekster van diezelfde universiteit ons nochtans gerust. Volgens haar zijn we helemaal niet dom, maar denken we juist heel erg logisch. Mensen verwachten namelijk dat een toestel consequent reageert, maar dat blijkt in de praktijk nogal eens tegen te vallen. “Een knop die het ene moment een bepaalde functie heeft bij het instellen van de video, heeft het volgende moment een heel andere functie,” luidt een van haar conclusies.

Zo, nu hebt u het ook eens van een ander gehoord.

VOLGENDE WEEK

Dossier Wellness

Tenniswitte mode, de natuurlijke trends in cosmetica, de kunst van het slapen, de kracht van aromatherapie, kuren in Italië, Nederland en Luxemburg: een nummer over welzijn en welbehagen.

JOHANNA BLOMMAERT