TUINIEREN IS HÉT MIDDEL OM DE WEG IN TE SLAAN RICHTING GEZONDE VOEDING, MAAR OOK EEN OPSTAP NAAR EEN BETERE SAMENLEVING. HET KLINKT WEGGEPLUKT UIT HET HIPPIETIJDPERK, EN DAT IS HET OOK. IN AMERIKA IS KIDS GARDENING HOTTER DAN OOIT. EN OOK BIJ ONS ZIT HET FENOMEEN IN DE LIFT.

Mike Metallo, woordvoerder van The National Gardening Association in de VS : “Ons verhaal begon, echt waar, in de hippiebeweging. We waren en zijn ervan overtuigd dat mensen die hun eigen voedsel telen een sterke band met de natuur opbouwen. Het lukt met volwassenen, maar gemakkelijker nog met kinderen. We begonnen ermee in 1973, maar vanaf 1982 konden we voluit gaan. We kregen middelen toegeschoven om gemeenschapstuinen aan te leggen en materiaal ter beschikking te stellen aan jongeren. Vanaf 1999 is daar het digitale luik bijgekomen met websites, nieuwsbrieven en andere technieken die plantgeoriënteerd onderwijs gemakkelijker maken en de band benadrukken tussen mensen, planten en het milieu.”

Hoe doen jullie dat ?

Mike Metallo :Kids gardening kadert in de campagne ‘een school in elke tuin’. De doelstelling is elk kind, ongeacht zijn leeftijd, in een ongedwongen sfeer de kans te geven ervaring op te doen met tuinieren. We helpen tuinen te beginnen en levend te houden door advies en workhops te geven, lespakketten uit te werken en demonstraties en conferenties op touw te zetten. Daarnaast hebben we een uitgebreide website en verlenen we financiële steun. Sinds 1982 hebben we al 9310 projecten gesteund voor een totaal bedrag van ongeveer 3,7 miljoen dollar. Daarmee hebben we 1,4 miljoen kinderen bereikt.

En dat allemaal om te tuinieren.

Het is, zeker in de Amerikaanse cultuur, zonder meer belangrijk om mensen weer te laten ontdekken waar voedsel vandaan komt en dat gezond eten lekker smaakt. We hebben daar zelfs een woord voor : plantconnection. Maar er is meer. Tuinieren is een ideale opstap om het groepsgevoel en de gemeenschapsvorming te versterken, ongeacht afkomst en cultuur. Het vestigt op een ongedwongen manier de aandacht op duurzaamheid en ecologische voetafdruk. Bovendien is het een opener voor zoveel andere schooltaken. Een bevraging van vorig jaar leerde ons dat tuinactiviteiten vaak leiden tot meer ervaringsgerichte lessen wetenschappen, gezondheid en voeding, maar ook wiskunde en zelfs geschiedenis. Voeg daar nog bij dat tuinieren een erg ontspannen manier is om aan lichaamsbeweging te doen. Een half uurtje tuinwerk met een combinatie van planten, wieden, met water zeulen, harken en spitten verbrandt meer calorieën dan een half uur aerobics.

Stappen de scholen mee in het tuinwerk ?

Het voorbije jaar verspreidden we onze nieuwsbrief naar 185.000 adressen en waren er niet minder dan 2.856 scholen aangesloten. Dat staat voor meer dan 40.000 kinderen, waarvan 13.400 tussen zes en acht jaar, maar ook 5350 veertien- tot achttienjarigen. Ze werkten gemiddeld 3,5 uur per week in de tuin, zeven maanden per jaar.

Is zo’n project financieel haalbaar voor alle scholen ?

Tuinieren hoeft absoluut niet duur te zijn. Als er maar een perceel grond ter beschikking is. Tien procent van de deelnemende scholen geeft aan zijn tuinenproject minder dan 250 dollar per jaar uit en zowat de helft blijft onder de grens van 1000 euro. Maar er zijn uitschieters met een budget van meer dan 2500 dollar. Bovendien kunnen de scholen rekenen op steun. Ze dragen gemiddeld maar zes procent van de kosten zelf. Bijna zeventig procent wordt gedekt via toelagen en donaties. De rest wordt aangevuld met steun van ouders en lokale fondsenwerving.

Hoe bevalt het de kinderen ?

Kinderen vinden tuinieren absoluut heerlijk. De tuinactiviteiten zijn vaak het hoogtepunt van de week. Natuurlijk vullen ze tuinmomenten anders in volgens hun leeftijd. Kleuters gaan voor algemene ontdekkingen, zes- tot zevenjarigen voor details. Ze zijn meer geïnteresseerd in het doen dan in de oogst. Laat hen vooral zaaien, planten en de tuin ontdekken in zijn grote verscheidenheid, van grond tot kevertjes. Acht- en negenjarigen gaan voor meer perfectie in wat ze doen terwijl bij tien- tot elfjarigen het accent meer op het plezierige en fantasierijke zal liggen. Als ze een vogelschrik bouwen, kan het zijn dat hij als twee druppels water lijkt op de meest vreselijke dementor uit de films van Harry Potter.

En dan worden ze groot en tuinmoe ?

Eens ouder dan twaalf, komen vrienden, sport en meer coole activiteiten op de eerste plaats. Tuinieren komt alleen nog aan bod als het awesome (geweldig) verpakt wordt en deel uitmaakt van de thuissituatie of een gemeenschapsproject dat hen aanspreekt. Dat ze afhaken, is trouwens niet erg. De kiem van het tuinieren hebben ze ondertussen meegekregen en die blijft aanwezig.

Het komt dus op de aanpak aan.

In tegenstelling tot volwassenen maken kinderen zich geen zorgen over regeltjes, rijtjes en esthetiek. Ze laten de natuur zijn eigen wonderlijke weg gaan. Dat insecten of onkruid de oogst aantasten, vinden ze niet erg. Tuinieren is voor hen vooral prettig bezig zijn en dat moet u ze gunnen. Dwing kinderen nooit te tuinieren als een volwassene. Kunt u hun manier van tuinieren niet meer aanzien, steek dan zelf even de handen uit de mouwen.

Er zijn wel kindvriendelijke planten.

Groenten, kruiden en bloemen die snel groeien en een grote eigen weerstand hebben, zijn ideaal voor de kindertuin. De meeste bladgroenten kunnen als voorbeeld dienen : sla, spinazie, rucola, snijbiet. Ook wortelen, paprika’s, tomaten, bonen en mergpompoenen zijn erg gemakkelijk te zaaien en te telen. Kinderen vinden het ook prettig om een thematuintje in te vullen. Wij leren hen een regenboogtuin te planten met vier verschillende kleuren groenten, iets groens, iets roods, iets geels en iets oranje of paars. Ook een pizzatuin, met groenten nodig voor een verse pizza, vinden ze een geweldige aanpak.

En dan zijn er de hebbedingen…

Planten die tot de verbeelding van kinderen spreken, zoals metershoog wordende zonnebloemen waar ze zelfs een planteniglo tussen kunnen bouwen en dwergtomaatjes waarvoor ze op de knieën moeten gaan. Opvallend gekleurde planten scoren ook altijd goed. Voorbeelden zijn paarse wortelen, snijbiet in regenboogkleuren en gestreepte bietjes. Geurplanten horen er ook altijd bij. Of ze nu spontaan geur afgeven zoals de heliotroop of zoals lavendel en munt eerst tussen de vingers kapot moeten worden gewreven. Ze zijn stuk voor stuk zo bijzonder dat ze op de kinderen een onuitwisbare indruk nalaten.

Gaan kinderen effectief gezonder eten als ze tuinieren ?

Het antwoord hierop komt van de ouders. Van zesdejaars horen we dat ze twaalf weken na de start van het tuinieren dubbel zoveel groenten en fruit aten als voorheen. Niet alleen thuis, ook op restaurant. Ze zijn niet langer bang van nieuwe smaken, gaan voor een grotere variatie en eten ook rauwe groenten. Heeft het gezin thuis een eigen moestuin, dan blijkt de variatie aan groenten en fruit die ze eten nog groter.

Een gezinstuin is dus belangrijk.

Ouders vervullen een rolmodel. We trachten ze daarom te stimuleren om mee te tuinieren met hun kinderen, van zaaien over planten tot wieden en oogsten maar ook het helpen van de leerkracht bij het overbrengen van de leerstof. Als we ze zover krijgen dat ze thuis een eigen tuintje beginnen, voor of samen met de kinderen, is het helemaal geslaagd.

Waar bent u momenteel het meest trots op ?

Dat het aantal scholen dat een tuintje heeft of er eentje wil beginnen – al dan niet met onze hulp – nog altijd groeit. We zijn duidelijk een hulp voor leerkrachten die niet weten hoe ze eraan moeten beginnen. Onze financiële steun, knowhow en aanmoediging helpt hen vooruit.

U was zelfs te gast in het Witte Huis.

Het Witte Huis heeft, onder impuls van First Lady Michèle Obama, een eigen moestuin. Ook zij gelooft namelijk sterk dat tuinieren een ideaal instrument is om kinderen aan te zetten tot een meer gezonde levensstijl. Op 31 maart 2010 werd de tuin met 400 m2 uitgebreid. Ons lesmateriaal werd gebruikt door de aanwezige leerlingen. Dat was de reden waarom ook ik uitgenodigd was om mee de handen uit de mouwen te steken en de kans kreeg te overleggen met het kantoor van de first lady. Wat zij doet, helpt ons werk erg vooruit ! Het zet kidsgardening volop in de kijker en doet het verder aan populariteit winnen.

Info : www.kidsgardening.org.

DOOR MARC VERACHTERT – ILLUSTRATIES MATTIAS DE LEEUW

EEN PIZZATUIN, MET GROENTEN NODIG VOOR EEN VERSE PIZZA, VINDEN KINDEREN GEWELDIG.