Gelaats- en lichaamsverzorging, manicure en pedicure. Op die pijlers berusten de activiteiten van de schoonheidsspecialiste. Maar door de explosie van de beautysector dijt het werkterrein voortdurend uit. Wat kan en mag de schoonheidsspecialiste ?

Is er nog een toekomst voor kleinschalige schoonheidssalons ? De laatste tijd lijken ze te worden overschaduwd door multifunctionele well-nesstempels waar infrastructuur en diensten geconcentreerd zijn op één oppervlakte : klassieke schoonheidsverzorging, kapsalon, fitness, voedingsadvies, sauna, zwembad en liefst nog een juice bar. Volgens John Boeckx, voorzitter van de Nederlandstalige Beroepsvereniging voor Schoonheidsspecialistes (BESKO), loopt het nog niet zo’n vaart : “Er ís een publiek dat wordt aangetrokken door grote wellnesscentra, maar de alles-in-eenformule, met haar vaak onpersoonlijke aanpak, bevalt niet iedereen. Nogal wat mensen verkiezen een geborgen sfeer en een vertrouwensrelatie. Een schoonheidsbehandeling is immers een intiemere aangelegenheid dan bijvoorbeeld een kappersbezoek. Zowat tachtig procent van de instituten in Vlaanderen zijn nog steeds eenmanszaken met slechts één tot twee personeelsleden.”

Toch kunnen we er niet omheen dat kleine instituten de hete adem voelen van andere spelers op de beautymarkt. Schoonheidsspecialistes gaan almaar vaker over tot de aanschaf van apparatuur, zoals afslanktoestellen. John Boeckx : “De beroepsvereniging werkt deze evolutie niet in de hand. Niet alleen zijn die toestellen duur, ze verliezen meestal ook snel hun aantrekkingkracht. Sommige instituten hebben daaraan flink hun broek gescheurd.”

Op consultatie in het schoonheidssalon ?

Toch blijven een aantal schoonheidsspecialistes nieuwe horizonten verkennen. Dat wordt niet altijd in dank afgenomen. Vooral over lasertoestellen bestaat controverse. Waar eindigt de bevoegdheid van de schoonheidsspecialiste en begint die van de medicus ? Dermatoloog Serge Coopman : “De wetgeving verbiedt al wie geen geneeskundige opleiding genoten heeft, een medische act te verrichten. Daaronder wordt verstaan : ‘Elke ingreep die de structuur of de werking van de menselijke weefsels beïnvloedt’. Deze omschrijving uit 1967 kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Een betere regelgeving is meer dan welkom.” Op 1 september 2007 treedt alvast een Koninklijk Besluit in werking dat het beroepsprofiel van de schoonheidsspecialiste actualiseert. Volgens dat K.B. behelst haar taak : ‘Het verzorgen van het menselijk lichaam, alleen om het uiterlijk van de mens in stand te houden of mooier te maken. Deze verzorging omvat ook het epileren en de semi-permanente make-up’. Hoewel dit al enige duidelijkheid verschaft, wordt in het K.B. niet gerept over laserbehandelingen. John Boeckx : “Wat niet expliciet verboden is, is toegelaten. Toch raden we onze leden af om lasertherapieën te doen buiten het gebied van epilatie. Het is en blijft een riskante onderneming. We ondervinden bovendien dat de opleidingen door laserproducenten vaak zéér elementair zijn.”

Dat bevestigt ook dr. Coopman : “Sommige laserfirma’s stomen schoonheidsspecialistes klaar met een summiere handleiding in de trant van : ‘De rode knop is voor de bloedvaatjes, de bruine voor de pigmentvlekken, de rest regelt de machine wel vanzelf. ‘ Het is dan ook niet verwonderlijk dat huidartsen wel eens patiënten krijgen die schade hebben opgelopen door een verkeerde lasertherapie in een schoonheidssalon. Toch zou het verkeerd zijn een hele beroepsgroep te stigmatiseren. Dit soort problemen zie je evengoed bij andere zorgverstrekkers, zélfs bij artsen die de grenzen van hun competentie overschrijden. Het is niet zozeer een probleem van ‘dé schoonheidsspecialiste’ dan wel van commercieel avonturisme.”

Ieder zijn ding

“Het is niet altijd duidelijk waar de grens ligt tussen verfraaiing enerzijds en de aanpak van een medisch probleem anderzijds”, gaat dokter Coopman verder. “De toegepaste techniek en de daaraan verbonden risico’s zouden eigenlijk het criterium moeten zijn. Ik kom nog even terug op epilatie. Historisch gezien is dat het domein van de schoonheidsspecialiste. De ontharingstechniek is de laatste jaren echter sterk geëvolueerd met de intrede van laser- of intense pulsed light (IPL)-toestellen. Het gaat hier niet meer over harsen of ‘haartjepluk’, maar wel over invasieve technieken die zeer ernstige weefselschade kunnen aanrichten. Om tot een regulering te komen, werd binnen de Hoge Gezondheidsraad een werkgroep opgericht die zich buigt over technieken als lasers en flitslampen. Ook het BESKO is hierin vertegenwoordigd. De werkgroep pleit ervoor om epilatie met laser en IPL door schoonheidsspecialistes onder strikte voorwaarden toe te laten. Hopelijk wordt deze consensus snel juridisch hard gemaakt.” John Boeckx : “Ik wil nogmaals benadrukken dat een schoonheidsspecialiste perfect succesvol kan zijn zonder zich op glad ijs te begeven. Zij beschikt over een aantal unieke troeven, zoals haar handen, maar ook haar geduld en haar luistervaardigheid. Wie een beautysalon bezoekt, heeft in de eerste plaats behoefte aan een relaxatiemoment. Een goede schoonheidsspecialiste speelt daarop in, zónder innovaties uit het oog te verliezen.”

Winstgevende daden

Het valt ook op dat steeds meer dermatologen schoonheidsspecialistes tewerkstellen. “De combinatie van verschillende deskundigheden biedt absoluut een meerwaarde”, aldus dokter Coopman. “De schoonheidsspecialiste kan een perfecte aanvulling bieden op bepaalde medische ingrepen. Ik denk bijvoorbeeld aan lymfedrainage na een ooglidcorrectie. Niet-medici kunnen bovendien na een behoorlijke opleiding sommige instrumenten uit de artsenpraktijk bedienen. Maar de eindverantwoordelijkheid ligt dan wel bij de arts. Verder mag de schoonheidsspecialiste in de artsenpraktijk geen winstgevende daden verrichten zoals de verkoop van cosmetica. Commercie en geneeskunde gaan nu eenmaal niet samen. Om diezelfde reden kan een dermatoloog ook niet verbonden zijn aan een schoonheidsinstituut. De facto worden er geregeld pogingen ondernomen om dit verbod te omzeilen. Het gaat dan meestal om buitenlandse artsen die niet bij ons ingeschreven zijn. Voor alle duidelijkheid : de Orde van Geneesheren kan hier klacht tegen indienen op grond van onwettige beoefening van de geneeskunde. Ook het schoonheidssalon gaat in dat geval niet vrijuit.”

Door Anne Roggen – Illustratie Sanny Winters