HOE OUD IS DE BRIL ? WAT IS EEN CHATELAINE ? EN WAS ER EEUWEN GELEDEN AL SPRAKE VAN TRENDS ? HET ZILVERMUSEUM STERCKSHOF IN ANTWERPEN BEANTWOORDT DE VRAGEN VAN MODE- EN ZILVERLIEFHEBBERS IN DE TENTOONSTELLING ‘VAN HAARNAALD TOT SCHOENGESP. ACCESSOIRES IN GOUD EN ZILVER’.

Het Zilvermuseum Sterckshof heeft dit voorjaar aandacht voor functionele kledingaccessoires uit Europa, van de veertiende tot de twintigste eeuw. Een simpele sierspeld haalt de tentoonstelling dus niet, een sluitspeld om kleding vast te maken wel. De collectie bestaat uit een 500-tal accessoires, van haarkammen en knijpbrillen tot rijkelijk versierde oorlepels, pomanders en schoengespen. Uitschieters zijn een vouwwaaier in Chantillykloskant, een negentiende-eeuwse porte-bouquet in goud met vinaigrette en snuifdoosje en een zeldzame zilveren rokknijper.

Er worden ook topstukken getoond die buiten het afgebakende domein vallen, zoals een fibula uit de klassieke oudheid en een indrukwekkende collectie kostuumspelden uit China en Noord-Afrika, waar het accessoire tot ver in de twintigste eeuw door inheemse stammen gebruikt werd om kleding rond het lichaam te draperen. De grootte en het gewicht van de zilveren speld weerspiegelden de rijkdom van de drager én hielden de zware wollen doeken op hun plaats.

De tentoonstelling bevat ook enkele chatelaines van bevolkingsgroepen uit China. Net als hun Europese tijdgenoten droegen ze kleine objecten als een tandenstoker, sleutel of schaartje graag binnen handbereik. In de achttiende eeuw staken vrouwen hun spulletjes nog in een leren of stoffen beurs die onder een wijde rok werd gedragen. Een eeuw later schreef de Europese mode smalle rokken voor, dus werd de beurs vervangen door een versierde haak aan een riem om het middel of de hals. Pas vijftig jaar later deed de handtas die om de arm wordt gedragen haar intrede. Net als de minaudière trouwens, vermits vrouwen zich dan voor het eerst in het openbaar mochten opmaken. De uitvinding staat op naam van de Franse juwelier Charles Arpels, die op het idee kwam na een ontmoeting met een rijke klant die haar make-up vervoerde in een metalen sigarettendoosje van Lucky Strike. De hedendaagse variant van de chatelaine, een kleurrijk en niet zelden gesponsord lint waaraan een gsm en sleutelbos slingeren, is heel wat minder elegant dan zijn edelmetalen voorganger.

De handtas is niet het enige accessoire dat onderhevig is aan de grillen van de mode. Ook de das en de dasspeld evolueerden mee. In de zeventiende eeuw droegen heren nog geen das maar een geknoopte halsdoek die achteraan met een gesp werd vastgemaakt. Pas in de negentiende eeuw wordt de das zoals wij hem nu kennen mode. De bijbehorende speld, en nog later de clip, werd afgestemd op de overige accessoires : ring, manchetknopen en horlogeketting. Dat accessoires ook toen niet zomaar als frivoliteiten maar als kleine kunstwerken werden bestempeld, bewijst onder meer de art-nouveaudasspeld van de Belgische grootmeester Henry van de Velde.

Van haarnaald tot schoengesp. Accessoires in goud en zilver. Van 22 maart tot 12 juni, in het Zilvermuseum Sterckshof, Hooftvunderlei 160, 2100 Antwerpen. Open van dinsdag tot zondag, van 10 u. tot 17 u. 30. Info : 03 360 52 52, www.zilvermuseum.be.

DOOR ELLEN DE WOLF

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content