Het design van een motorfiets is een van de belangrijkste keuze-elementen bij aankoop. Het zegt iets over de motor zelf maar ook over de rijder. En het design gaat steeds extremer. De komende motorsalon in de Heizel is er een bewijs van.

Tien jaar geleden liet het Italiaanse Aprilia vormgever Philippe Starck een motorfiets ontwerpen op basis van een 650cc eencilinderblok. Starck kwam met een vriendelijke, ronde motorfiets. Het ronde van de wielen zette hij voort in frame, tank en zadel. De Starckbike was een designstuk, een cultobject dat vooral de niet-motorrijders aansprak. Neofieten in motorland zagen zich best rijden op die niet-agressieve Starckcreatie.

Kom daar nu maar eens om in de motorwereld anno 2007 ! Vriendelijkheid is ver te zoeken bij de topmodellen die de fabrikanten voor het voetlicht schuiven. Hier passen woorden als edgy, extreem, agressief, polariserend. Dubbele koplampen in kunststof schermpjes geven de motoren een insectachtig uiterlijk. Het lijkt erop dat de merken de tekenaars van Japanse mangastrips op de motoren van vandaag hebben losgelaten.

Vanwaar die trend naar het extreme, vooral bij de kleinere merken, maar ook, in iets mindere mate, bij de grote merken ? David Robb, een Amerikaan die de designafdeling van BMW-motoren leidt, zegt dat het bij de kleinere merken in de markt een kwestie is van op te vallen. Die motoren zijn style statements om de aandacht te trekken. Er is inderdaad een trend naar het extreme, naar edgy design. Ik heb soms het gevoel dat sommige ontwerpers plastic attributen op de motor schroeven om maar extreem te zijn, zonder dat ze zich afvragen of dat erbij past. Wij zullen dat bij BMW niet doen. Wij zoeken naar functionele voordelen en zullen dan voor een passende visuele impact zorgen.”

BMW was in de jaren zeventig en tachtig niet het meest in het oog springende merk als het om design ging. Maar zeker sinds het midden van de jaren negentig waait daar een andere wind. Neem de GS-modellen. Motoren bedoeld voor off-the-roadgebruik (GS staat voor GeländeSport). De koplamp-voorspatbordcombinatie is heel puntig. Je kunt er niet naast kijken en je kunt er niet onbewogen door blijven. Of je vindt het prachtig, of je vindt het spuuglelijk. “Maar het ontwerp van de GS toont dat het een off-the-roadmodel is. Daar kun je niet buiten. Een motor moet iets communiceren, moet duidelijk maken waarvoor hij bedoeld is”, zegt Robb. “De functie van een motor staat voorop. Maar visueel mag een motorfiets niet saai zijn. Je moet via het uiterlijk aangetrokken worden voor het functionele van de motor.”

Merkwaarde

Het Oostenrijkse merk KTM is groot geworden in de terreinsport (onder meer in de motorcross en in monsterrally’s als Paris-Dakar). De laatste jaren heeft men zich ook op het asfalt begeven. De Duke is KTM’s topmodel voor straatgebruik. Het minste wat je ervan kunt zeggen, is dat het een opvallende verschijning is : fel oranje met zwart, en heel hoekig. De Belg Sebastien Stassin werkt bij het Oostenrijkse designbedrijf Kiska. Kiska verzorgt voor KTM de styling. Stassin heeft het over merkwaarden van KTM, waaraan het design moet beantwoorden. “KTM is avontuur, performance, agressiviteit. Dat moet ook uit het design blijken. En agressiviteit maakt deel uit van de waarden van KTM. Dan is het niet logisch om een krachtige motor te hebben die heel soft oogt. Anderzijds hebben we ook grote aandacht voor de ergonomie. Het design mag dan agressief zijn naar de buitenwereld toe, de motor is niet agressief voor de rijder zelf.”

Opvallend is dat de meest extreme modellen gemaakt worden in de segmenten van naked bikes en supersportmodellen. De supersportmotoren zijn uiterst krachtige machines, die zo weggeplukt lijken van de racecircuits. Hoe strakker en puntiger, hoe minder luchtweerstand lijkt het. De naked bikes zijn in veel gevallen gestripte sportmotoren. De inspiratie voor het design komt ook van de streetfighters, supersportmotoren waar de bezitters zelf al het nodige plaatwerk van de stroomlijn afgeschroefd hebben. Meestal is het niet om aan te zien, maar het vertelt de merken wel welke richting een deel van de motorrijders op wil. Wim Geutjes, productplanning bij Yamaha Motor Europe : “Er is geen mooiere graadmeter voor styling dan wat de mensen zelf met hun motor doen. De FZ1 van Yamaha is met zijn korte achterkant en zijn agressieve uitstraling afgeleid van de streetfighters. ”

Koplamp

Het kan een detail lijken, maar de evolutie van de koplamp van de motor zegt veel. In de jaren zestig, zeventig monteerden de fabrikanten alleen ronde koplampen op hun producten. Het toppunt van frivoliteit was toen een rechthoekige lamp. Maar wie nu kijkt, ziet veel verschillende vormen, waaronder ook puntige, vijfhoekige exemplaren. Ze zijn bovendien platter en in een hoek geplaatst zodat ze minder wind lijken te vangen. Geutjes : “Verschillende merken hebben bijna een patent op een bepaalde vorm van koplamp.”

Elk merk heeft tegenwoordig wel modellen met extreme trekjes, al was het maar om het imago op te krikken. Volgens Mark Verriest, directeur van Suzuki-Belgium, is er bij die Japanse fabrikant ook een bewustwording gegroeid dat styling invloed heeft. “Tot drie, vier jaar geleden primeerde bij Suzuki de hardware, de prestaties van de motor, de pk’s, de vering. Heel technisch. De prioriteit van headcount was eerder voor engineering dan voor styling.” Daarin is verandering gekomen. Suzuki kwam met de GSR600, een opvallende, meer edgy motor op basis van de GSX-R. Dat model is nu een bestseller.

Dat design werkt, blijkt ook uit de ontwikkeling van Kawasaki, het vierde en kleinste Japanse motormerk. In 2003 kwam dat met de Z1000, een motor met een groot woweffect, een machine die je best even wilde nakijken : strak, gifgroen of fel oranje, en met vier in het oog springende, goudkleurige uitlaatdempers. Dat model zette Kawasaki terug op de weg in de verkoop. In 2006 volgde de ER-6, een model waar het uiterlijk een groot deel van de package uitmaakt.

Gesatureerd

Dat het allemaal zo extreem wordt, heeft veel te maken met de marktontwikkeling en met de motorrijders van vandaag. Mark Verriest : “De motormarkt in Europa is vrij gesatureerd. ‘Iedereen’ heeft een motor. Het publiek wordt ook wat ouder. We komen nu in vervangingsaankopen. Men probeert in die situatie zijn motor wat meer te individualiseren en daarom hecht men nu meer aan zaken als design.” Sebastien Stassin zoekt het in emoties : “Voor veel mensen is een motor een vrijetijdsobject, voor het plezier, en niet alleen een middel om naar het werk te gaan. Nu de motor meer een funobject is, is het ook een manier om zichzelf te uiten. Die kopers verwachten meer van een motor. Ze zoeken naar emoties rond de motor. Voor wie functioneel motorrijdt, is dat minder van belang.”

Wat de rijder van vandaag ook duidelijk wil maken met zijn aankoop, is dat hij een echte motard is. Stassin : “De KTM heeft een extravert design. Wie met een KTM rijdt, laat verstaan dat hij geen beginneling is, maar een ervaren rijder. Onze klanten zoeken dat ook. De slogan van KTM is Ready to race.”

In de aankoopbeslissing is ontwerp volgens Simon Barburton, woordvoerder van het Britse Triumph, steeds belangrijker. Een supersportmotor moet een agressive track focused bike zijn. “Als dat niet het geval is, dan speel je niet in dezelfde divisie mee. Maar als de motor geen performance uitstraalt, verkoopt hij niet. Hij moet er snel uit zien. De meeste mensen kopen een motorfiets met hun hart, niet met hun hoofd. Het gaat om image. Wat wij proberen te doen, is motoren te bouwen waarvan de eigenaars trots zijn ermee gezien te worden.”

De ervaring van Yamaha in Europa is dat styling de allerbelangrijkste aankoopreden is geworden. Wim Geutjes : “Styling staat zelfs boven prijs. Is de motor niet direct de mooiste dan moet de prijs danig laag zijn om hem nog aantrekkelijk te maken. De mensen willen graag gezien worden, ze willen graag uitdragen what is hot and what is not.” Alleen jammer dat je, als je op je eigen motor zit, zo weinig van het design ervan kunt genieten.

85ste Internationaal Salon Lichte Bedrijfs-, Vrijetijdsvoertuigen en Moto’s. Van 13 tot 21/1/07, Brussels Expo, Heizel, www.bruexpo.be, www.febiac.be

Door Ad Van Poppel