Afscheid van een fenomeen

‘Friends’, de meest succesvolle sitcom van de laatste tien jaar, houdt ermee op. Gaan ze uiteen als vrienden?

VT4 herhaalt momenteel het negende seizoen (elke weekdag om 19.25 u). Het tiende seizoen start medio februari.

Komen Ross en Rachel opnieuw samen ? Waar ter wereld je die vraag ook stelt, de kans is groot dat je toehoorder perfect weet waarover je het hebt. Sinds Friends in de herfst van 1994 zijn debuut maakte in de Verenigde Staten, is de sitcom al verkocht aan bijna zestig landen, en wekelijks kijken meer dan veertig miljoen mensen naar de lotgevallen van zes vrienden in Manhattan. In Amerika zelf staat Friends al sinds de start in de kijkcijfertop-10, en in de voorbije negen jaar heeft de serie er meer dan dertig Emmy-awards verzameld (hoewel ze wel tot in 2001 heeft moeten wachten op de Emmy voor beste sitcom). Een ander bewijs voor de wereldwijde populariteit van de sitcom, is de grote hoeveelheid tweederangsklonen die in het zog van Friends op tv zijn gekomen : in de VS zelf ( Two Guys, a Girl and a Pizza Place), in Groot-Brittannië ( Two Pints of Lager and a Packet of Crisps) en helaas ook in Vlaanderen ( Dennis), de hippe jongelui zijn niet meer van het televisiescherm te slaan. Dus nu Friends in de VS zijn tiende en allerlaatste seizoen is ingegaan, kunnen we gerust spreken van het einde van een tijdperk.

Seks in de voorraadkast

Hoe is dat gigantische succes van Friends eigenlijk te verklaren ? Waarom is de serie zo aantrekkelijk ? Critici, en zo zijn er ook genoeg te vinden, wijten de populariteit aan twee zaken : meligheid en middelmaat. Door de risico’s te schuwen en een sprookjesbeeld op te hangen van het leven als twintiger, biedt Friends ongevaarlijk escapisme voor de kijkers. De adolescenten zijn beeldschoon, hebben een gemiddeld inkomen maar betrekken toch een ruim appartement in de meest trendy stad ter wereld (een witgewassen New York). Ze slagen erin een carrière uit te bouwen zonder een klop uit te voeren en vooral door veel koffie te drinken. Dat moet de talloze jongeren die al ploeterend op eigen benen proberen te staan toch aanspreken ? Bovendien is de vriendschap tussen de zes hoofdpersonages bijna ondraaglijk perfect : ze hebben begrip voor elkaar, staan altijd klaar als iemand in de problemen zit ( I’ll be there for you, weet je wel), en hun grapjes zijn goedbedoeld en onschadelijk. Friends wordt dan ook soms een lightversie van Seinfeld genoemd, die andere grote New York-sitcom waarin de personages elkaar nauwelijks kunnen uitstaan en hun tijd vooral vullen met kritiek geven.

Maar Friends is niet altijd zo picture perfect. Sinds een tiental jaar is de Amerikaanse televisiefictie in de ban van ‘het disfunctionele gezin’, en ook Friends draagt de sporen van die trend. Phoebes moeder heeft zelfmoord gepleegd, de ouders van Chandler zijn uit elkaar, die van Rachel scheiden in de loop van de serie. De ouders van Ross en Monica zijn nog samen, maar een toonbeeld van verantwoord ouderschap zijn ze nauwelijks te noemen. Het liefdesleven van de vrienden is ook niet bepaald eenvoudig. Ross en Rachel bijvoorbeeld leren elkaar kennen omdat de vrouw van Ross lesbisch blijkt te zijn, en omdat Rachel haar toekomstige laat staan voor het altaar. Huwelijk, scheiding, vreemdgaan, draagmoederschap, adoptie, je kunt Friends er toch moeilijk van beschuldigen de grote thema’s van vandaag uit de weg te gaan ? Integendeel, de grote verdienste van de mensen achter de serie is dat ze die zaken hebben binnengesmokkeld in een sitcom voor het grote publiek, zonder de kijker te vervreemden.

Friends is de eerste sitcom die erin geslaagd is de kijkers echt mee te laten leven met zijn personages. In andere reeksen ligt de nadruk op de humor, op de kleine kantjes van de karakters, op situation comedy. Friends koos ervoor de personages echt te laten leven, en met succes. Jerry Seinfeld en zijn kompanen zijn scherp, brutaal en hilarisch, maar je geeft geen zier om hun gevoelens. Niles en Daphne uit Frasier zijn als humoristisch koppel misschien grappiger dan Ross en Rachel, maar hun huwelijksperikelen laten de kijker koud. De aan-uitrelatie tussen Ross en Rachel, de toenadering tussen Monica en Chandler, het liefdesleven van Phoebe, die houden de aandacht wel vast. Friends is geen echte sitcom meer, maar een soap met humor. Die aanpak heeft voor excessen gezorgd – soms leek Friends verdacht veel op Days of our Lives, Joey’s tv-soap vol ongeloofwaardige verhaalwendingen – maar in haar beste momenten was en is Friends een serie die in één en dezelfde minuut het publiek doet lachen én ontroert. In The One with the Prom Video bijvoorbeeld, de aflevering waarin Ross en Rachel elkaar voor het eerst (maar niet voor het laatst) vinden, een van de beste uit de hele reeks. Of in The One where Rachel Has a Baby : Friends was misschien af en toe melig en voorspelbaar, maar je moet het in een mainstream Amerikaanse sitcom toch maar doen om je ene hoofdpersonage te laten bevallen terwijl twee andere seks hebben in de voorraadkast van het ziekenhuis.

Farewell tour

Dat is echter bijna allemaal verleden tijd, nu begin oktober in de VS het tiende en waarschijnlijk laatste seizoen is gestart. Waarschijnlijk ja, want ook het negende seizoen werd al aangekondigd als het aller-, allerlaatste. Tot men halverwege besliste om er toch nog een jaartje bij te doen. Het probleem is dat NBC, dat Friends in de VS uitzendt, lang geen opvolger heeft gehad. Friends bezorgde de zender een hoop extra kijkers en adverteerders, en men was als de dood dat een groot deel daarvan zou afhaken als de sitcom wegviel. Een pak mogelijke vervangers zijn al de revue gepasseerd, geen enkele kon de verwachtingen inlossen. De recentste flop was de flink gehypete Amerikaanse versie van Coupling, die na amper vier afleveringen alweer van het scherm werd gehaald. Daarom was NBC na het achtste seizoen van Friends bereid om de lonen van de zes acteurs op te trekken tot een miljoen dollar, en daarom verklaarde NBC-baas Jerry Zucker tijdens het negende seizoen dat hij in het Amerikaanse Fear Factor alles op zou eten wat de cast hem voorschotelde, zolang ze hun contract maar met nog een seizoen verlengden.

Ditmaal lijkt dergelijk stunt- en vliegwerk echter niet nodig, want er is, zo hoopt NBC toch, een waardige vervanger : Joey, een… spin-off van Friends . Net zoals Frasier het einde van Cheers moest opvangen, hoopt men met een serie rond Joey Tribbiani het succes van Friends te evenaren (of zelfs te overtreffen, zoals Frasier dat heeft voorgedaan). In de nieuwe reeks verhuist de goofy would-be acteur van New York naar Los Angeles, waar hij zijn carrière probeert uit te bouwen. Zonder de hulp van zijn vrienden ditmaal – de werktitel was : Where the Hell is Everyone ? -, want veel meer dan een klein gastrolletje zal er voor de vijf anderen niet inzitten. Wat zullen die dan doen als Friends erop zit ? In de Oprah Winfrey Show, waar ze hun farewell tour zijn begonnen, hebben de acteurs al uitgebreid verteld over hun toekomstplannen. Natuurlijk willen ze allemaal blijven acteren, liefst in films (als we bekijken in welke films de zes al hebben gespeeld, zijn we niet geneigd ze daarin veel aan te moedigen), maar brandend ambitieus om het ook daar te maken, zijn ze niet meteen. Jennifer Anniston en Courtney Cox hebben zich een ander doel gesteld : zij willen zo vlug mogelijk aan een gezin beginnen. Voorlopig is Lisa Kudrow de enige Friends-ster met een kind, maar ook Matt LeBlanc wordt weldra vader, en dat zorgt blijkbaar voor kriebels bij de rest.

Geen nare droom

Nu de opvolging verzekerd is, blijft enkel nog de vraag : hoe zal Friends eindigen ? Met een grootse finale, zoveel is zeker. Amerika heeft een traditie van druk bekeken slotafleveringen – de rotsen in de vorm van ‘Goodbye’ op het einde van M*A*S*H, in wat in de VS nog altijd de meest bekeken sitcomaflevering ooit is, Sam Malone die het licht dooft in de bar van Cheers, de hoofdpersonages van Seinfeld die kibbelend de gevangenis ingaan – en ook Friends wil tv-geschiedenis schrijven. De finale, die in Amerika in mei volgend jaar wordt uitgezonden, zal niet minder dan twee uur duren (mocht u zich geroepen voelen : een reclamespotje van 30 seconden zal om en bij de twee miljoen dollar kosten) en moet de kijker closure bieden, zoals dat dan heet : een waardig afscheid van de vrienden die zo lang bij je waren. Naar de inhoud van die laatste aflevering blijft het nog gissen. Zal Phoebe trouwen ? Kunnen Monica en Chandler een baby krijgen, eventueel via adoptie ? En natuurlijk : komen Ross en Rachel opnieuw samen ? Niemand die het weet, ook de scenaristen niet, want van de laatste aflevering is nog niets op papier gezet. Eén ding lijkt wel al vast te staan : het wordt een gewoon einde. Niemand sterft, er zijn geen mysterieuze verdwijningen en het blijkt niet alleen maar een nare droom te zijn geweest. De zes vrienden houden ermee op zoals ze begonnen zijn : latte slurpend in Central Park.

Tekst Stefaan Werbrouck

De serie bezorgde NBC een hoop extra kijkers en adverteerders. Daarom was de zender na het achtste seizoen bereid om de lonen van de zes acteurs op te trekken tot een miljoen dollar. Friends is de eerste sitcom die erin slaagde de kijkers echt mee te laten leven met zijn personages.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content