Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft

© .

Als een gerenommeerd designmerk als Iittala voor het eerst sinds 1952 een uitgebreide nieuwe collectie op de markt brengt, dan reppen we ons naar Finland.

Ik heb een kast vol Iittala. Dat zit zo. Wie niet trouwt, raakt meestal niet aan ‘schoon servies’. Daarom heb ik als eeuwige alleenwoner beslist om dat dan maar zelf te verzamelen. Van Iittala. Op een rondreis door Finland kwam ik hun eenvoudige, maar net iets andere borden, glazen en potten tegen in elke blokhut, snackbar, hotel en restaurant, en ik werd een klein beetje verliefd. Gelukkig ben ik daar niet alleen in. ‘In Finland is het bijna onmogelijk om te sterven zonder iets van Iittala in je kast’, lacht Tuija Aalto-Setaïa, brandmanager bij het bedrijf. ‘Veel families geven hun spullen van generatie op generatie door. Weet je, ik heb nog maar één keer – een weliswaar kleine ?- ruzie gehad met mijn familie, toen bij de erfenis de Iittala-kopjes van mijn mama verdeeld moesten worden. Dat ging over zoveel meer dan keramiek. Memories in dishes, zo noemt onze designer Heljä Liukko Sundström dat. Als ik op een zomerse dag zelfgemaakt bessensap drink uit mijn oma’s glazen, dan word ik blij.’ Dank je wel Tuija, nu voel ik me geen freak meer omdat ik mijn servies in mijn testament heb gezet.

Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft

Vriendelijke voorwerpen

Ik eet zowel mijn dagelijkse boterhammen als uitgebreide feestdiners op het klassieke Teema-servies dat in 1952 ontworpen werd door Kaj Franck. Uiteraard heeft Iittala sindsdien nog tientallen collecties uitgebracht, maar Teema bleef al die jaren het enige volledige servies van het bedrijf. Tot nu, want vanaf deze maand ligt Raami in de winkel, ontworpen door de Britse designer Japser Morisson, die ook ontwerpen tekende voor onder andere Vitra, Alessi, Rowenta, Muji, Camper en Samsung. Raami is Fins voor kader, en dat is een goed gekozen naam, vindt Morrison. ‘Objecten bezitten de kracht om een sfeer te bepalen. Toen ik opgroeide, waren Britse interieurs donker. Met stoffen beklede stoelen, zware gordijnen, donkere muren, dikke tapijten. Toen ik een jaar of vier was, toverde mijn opa één kamer in zijn huis om in de nieuwe Scandinavische stijl. Veel licht, een houten vloer, wit tapijt, eenvoudig meubilair. Ik voelde als kind al een soort opluchting. Misschien ben ik daarom wel designer geworden; het potentieel aan atmosfeer van objecten is me blijven fascineren. Ik kocht ooit oude mondgeblazen wijnglazen in een junk shop en het viel me op dat de atmosfeer aan de tafel anders was als ik ze gebruikte.

Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft

Elke slok wijn was lekkerder, ook als die wijn niet veel voorstelde. Zelfs als ik ze gewoon in mijn kast zie staan, stralen ze iets uit. Het is iets onvatbaars en mysterieus, en het heeft mijn idee van goed design mee gevormd. Een goed object is in balans. Het is mooi, functioneel én brengt sfeer. Opvallen is niet het doel. Een opvallend object trekt de aandacht naar zich toe en verpest de sfeer. Denk maar aan driehoekige borden in dure restaurants. Gruwelijk. Een goed object is onopvallend, het wordt een deel van je leven, je merkt het niet meer op, maar als het zou verdwijnen, zou je het missen.’ En dat is wat Morrison wilde proberen met Raami. ‘Ik wilde een vriendelijke collectie, niet formeel.’

Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft

Zijn inspiratie kwam van overal. ‘Ik verzamel alledaagse, goede objecten. Live en op foto. De curve van de borden en de details van de kommen haalde ik bij een oud bord dat mijn ouders al meer dan veertig jaar in huis hebben. Die eenvoudige, elegante rand heeft iets bevredigends, vind ik. Inspiratie voor de waterglazen van Raami vond ik bij Japanse glazen die ik op een rommelmarkt kocht. Die hadden ribbels aan de binnenkant, waardoor het glas je verrast als je het vastpakt. Wat je voelt, is anders dan je verwacht als je ernaar kijkt. Raami-glazen hebben soortgelijke ribbels.’ Hij verontschuldigt zich niet omdat hij ideeën hergebruikt. ‘Ik hoef mensen niet te verbazen met mijn creatieve kracht, ik moet objecten bedenken die echt werken in ons leven. Ook als dat leven verandert. Objecten die het lekkere eten dat we serveren goed omkaderen en die ons een goed gevoel geven als we ze vastpakken. Op die manier worden ze langzaam maar zeker deel van je huishouden en van je leven.’

Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft

Laat dat nu perfect in de filosofie van Iittala passen, die vindt dat objecten functioneel en mooi moeten zijn, maar ook zo tijdloos dat je ze nooit wilt weggooien. De Raami-glazen met interne ribbels gaan meteen op mijn verlanglijstje.

Glasdans

Morrison wilde absoluut gekleurde glazen in zijn nieuwe collectie, want gekleurd glas is waar het merk om bekendstaat. ‘De rode cirkel in ons logo staat voor het vuur van de oven en de ‘i’ voor de glasblaasstok met een druppel glas eraan’, legt Heikki Väänänen uit. Hij is manager van de Iittala-glasfabriek, die in 1881 in het gelijknamige dorpje openging. De fabriek, aan de rand van een meer, zodat er altijd voldoende koelwater is, is elke dag open voor bezoekers, en de berg zand helemaal achteraan op het terrein -? de belangrijkste grondstof -komt uit België. ‘Fins zand bevat te veel metalen om helder en makkelijk te kleuren glas op te leveren’, vertelt Väänänen. Heel wat glazen voorwerpen worden machinaal gemaakt.

Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft

Ze gaan ongekleurd de oven in en komen er groen, geel, oranje of rood uit. Hoe dat proces precies verloopt, is een bedrijfsgeheim. Maar een stevig aantal Iittala-voorwerpen wordt nog mondgeblazen, en dat kun je gewoon bekijken van op een galerij. Het heeft iets van een sciencefictionfilm, die batterij ovens waar het vuur lavarood in gloeit en waar mannen en vrouwen op een soundtrack van luide rockmuziek met een stok dikke druppels gloeiend glas uit scheppen. Eens het glas de oven verlaat, is het constant in beweging, ofwel omdat er lucht in geblazen wordt, ofwel omdat de glasblazer het subtiel in beweging houdt. Ik zou uren kunnen kijken naar hun voorzichtige dans naar de mal, waarin het voorwerp in vorm geblazen wordt. ‘Een glasblazer moet minstens vijf jaar ervaring hebben voor hij of zij een Aalto-vaas mag blazen’, legt Väänänen uit. ‘Glas is wispelturig, één verkeerde beweging en alles loopt mis.’ Ondanks de hitte zijn ze ontegensprekelijk cool, deze vakmensen. Een aartsmoeilijke techniek uitstekend beheersen, het blijft indrukwekkend. Plots besef ik waarom ik mijn Aalto-vaas altijd met extra veel zorg behandel. Ze heeft een ziel, en die werd er hier ingeblazen.

Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft
Schoon servies: waarom iedereen in Finland Iittala in zijn kast heeft

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content