Fondation Louis Vuitton zet design- en architectuurpionier Charlotte Perriand in de kijker

Lage salontafel in hinokihout en bijbehorend wollen tapijt 'Met deze tafel verzoent Charlotte Perriand de kenmerken van de Japanse woonstijl met modern design. De hoeken werden afgerond, zodat niemand zich eraan kon verwonden. Het 5 cm dikke tafelblad nodigt uit tot strelen. Zo werd het een zeer sensuele creatie. Hetzelfde geldt voor het tapijt, dat de vorm van de tafel weerspiegelt.' © x

Met een tentoonstelling gewijd aan Charlotte Perriand eert de Fondation Louis Vuitton een vrouw die niet weg te denken is uit de kunstwereld van de twintigste eeuw. Ze was een ware pionier op het gebied van architectuur en design.

Twintig jaar geleden overleed architecte en ontwerpster Charlotte Perriand (1903-1999), maar de kracht van haar creaties wordt nu pas echt duidelijk. Met haar beroemde kogellagerhalssnoer veroverde ze onmiskenbaar haar plaats in een eeuw waarin vooral de mannen aan de touwtjes trokken. Heeft ze daar nadeel van ondervonden? Ja en nee. Van Le Corbusier kreeg ze alvast niet de verdiende erkenning.

Fondation Louis Vuitton zet design- en architectuurpionier Charlotte Perriand in de kijker

Jean Prouvé daarentegen schatte haar talenten wel correct in en ging ook met haar samenwerken. Jacques Barsac, haar biograaf, auteur van haar catalogue raisonné en echtgenoot van haar dochter Pernette Perriand, licht toe: ‘Le Corbusier was niet correct tegenover haar. Dat was helemaal anders bij Jean Prouvé, ook al wordt hem niet altijd recht gedaan. Vandaag, twintig jaar na haar overlijden en na een grondige studie van de archieven, kunnen we met zekerheid zeggen wie voor wat verantwoordelijk was. Zo blijkt nu dat haar bijdrage aan de maatschappelijke en artistieke ontwikkelingen van fundamenteel belang was. Als geëngageerde vrouw speelde ze toch een belangrijke rol in de sociale en politieke ontwikkelingen van haar tijd. Als de naam Perriand niet in gouden letters in de generiek van de twintigste eeuw staat vermeld, dan komt dat niet alleen doordat de mannen bevoordeeld waren ten opzichte van de vrouwen, maar ook door haar karakter. Ze was een sterke persoonlijkheid, maar voelde niet de behoefte om het laken naar zich toe te trekken. Charlotte Perriand was vooral een pionier, een vrije geest die ongelooflijk geïnteresseerd was in de wereld om zich heen. Zo trok ze de aandacht van grote kunstenaars, van Fernand Léger via Pierre Soulages tot Pablo Picasso.’

‘Al in de jaren vijftig besefte het magazine Elle wat ze in haar mars had. Zo zette het Franse blad een hypothetische regering op de voorpagina, volledig samengesteld uit vrouwen, waarbij Charlotte Perriand het Ministerie van Wederopbouw onder haar hoede kreeg. Sterker nog, de redactie droomde van een nieuw Frankrijk, gebaseerd op haar visie.’

‘Ze onderscheidde zich van haar mannelijke collega’s door het feit dat ze steeds flexibel was. Terwijl de mannen een altijd en overal geldende formule zochten, paste Charlotte zich liever aan de omstandigheden aan. Ze kon even goed werken met hout als met stalen buizen of bamboe als het ging om innovatie’, aldus Jacques Barsac. Een ander bewijs van haar flexibiliteit is dat ze vlot van het ene naar het andere kon overschakelen: zo verruilde ze haar aanvankelijke fascinatie voor machines voor een grote aandacht voor de natuur. Daarbij legde ze een scherp ecologisch bewustzijn aan de dag, waarmee ze haar tijd ver vooruit was.

Le Monde Nouveau de Charlotte Perriand, tot 24 februari 2020. Fondation Louis Vuitton, avenue du Mahatma Ghandi 8, 75016 Parijs. fondationlouisvuitton.fr

Exclusief voor Knack Weekend licht Jacques Barsac een selectie afbeeldingen toe als voorsmaakje op de tentoonstelling waarmee de Fondation Louis Vuitton Charlotte Perriand in de kijker zet.

De draagbare berghut van Mont Joly, winter 1938. 'Al heel snel besefte Charlotte het groeiende belang van de wintersporten en van alles wat die met zich mee zouden brengen. Ze bedacht een extreem lichte 'bivakhut' die zo was geconstrueerd dat je 'm op je rug mee naar boven kon dragen. Daarvoor maakte ze gebruik van een buizensysteem dat vooral bij de bouw van steigers werd aangewend.'
De draagbare berghut van Mont Joly, winter 1938. ‘Al heel snel besefte Charlotte het groeiende belang van de wintersporten en van alles wat die met zich mee zouden brengen. Ze bedacht een extreem lichte ‘bivakhut’ die zo was geconstrueerd dat je ‘m op je rug mee naar boven kon dragen. Daarvoor maakte ze gebruik van een buizensysteem dat vooral bij de bouw van steigers werd aangewend.’© ADAGP, Paris 2019 ChP
Charlotte Perriand als bergbeklimster bij de berghut van Evettes 'Op deze foto uit 1928 zien we Charlotte Perriand als bergbeklimster bij de berghut van Evettes in het massief van Mont-Cenis in Frankrijk. Ze was niet alleen baanbrekend in haar vak, maar ook als avonturier. Zo werd ze op 25-jarige leeftijd ingewijd in het alpinisme. De tien toppen van 4000 m tussen Chamonix en Zermatt heeft ze allemaal bedwongen. De bergen speelden ook in haar oeuvre een belangrijke rol. Vanaf de jaren dertig specialiseerde ze zich in de bouw van vakantiecomplexen. Het feit dat ze de bergen goed kende, gaf haar dan ook een mooie voorsprong op andere architecten.'
Charlotte Perriand als bergbeklimster bij de berghut van Evettes ‘Op deze foto uit 1928 zien we Charlotte Perriand als bergbeklimster bij de berghut van Evettes in het massief van Mont-Cenis in Frankrijk. Ze was niet alleen baanbrekend in haar vak, maar ook als avonturier. Zo werd ze op 25-jarige leeftijd ingewijd in het alpinisme. De tien toppen van 4000 m tussen Chamonix en Zermatt heeft ze allemaal bedwongen. De bergen speelden ook in haar oeuvre een belangrijke rol. Vanaf de jaren dertig specialiseerde ze zich in de bouw van vakantiecomplexen. Het feit dat ze de bergen goed kende, gaf haar dan ook een mooie voorsprong op andere architecten.’© ChP

De tentoonstelling toont niet alleen foto’s en schetsen van de ontwerpen van Charlotte Perriand. Samen met haar dochter Pernette Perriand reconstrueerde Cassina zowel de interieurs van de Salon d’Automne (1929) als een selectie stukken die ze doorheen haar leven ontwierp voor persoonlijk of particulier gebruik.

De Double Chaise-Longue werd in 1952 ontworpen voor Maurice Delage, een mijneigenaar in Guinee. Het stuk maakte daarna deel uit van een installatie en tentoonstelling in Tokio.
De Double Chaise-Longue werd in 1952 ontworpen voor Maurice Delage, een mijneigenaar in Guinee. Het stuk maakte daarna deel uit van een installatie en tentoonstelling in Tokio.© Stefano De Monte
Noordgevel van La Cascade, 1968-1969. 'Wanneer Charlotte wordt aangeschreven voor Les Arcs 1600, ontdekt ze het ontwerp van een collega, bestaande uit een toren van 12 verdiepingen. Ze besluit de toren plat te leggen en de lijnen van het berglandschap te volgen. De gevels zelf bieden bescherming tegen de sneeuw, in plaats van een luifel. Door de vorm blijft het landschap zichtbaar voor de bewoners.'
Noordgevel van La Cascade, 1968-1969. ‘Wanneer Charlotte wordt aangeschreven voor Les Arcs 1600, ontdekt ze het ontwerp van een collega, bestaande uit een toren van 12 verdiepingen. Ze besluit de toren plat te leggen en de lijnen van het berglandschap te volgen. De gevels zelf bieden bescherming tegen de sneeuw, in plaats van een luifel. Door de vorm blijft het landschap zichtbaar voor de bewoners.’© ChP
Reconstructie van een stenen tafel voor Etienne Sicard uit 1941.
Reconstructie van een stenen tafel voor Etienne Sicard uit 1941.© Stefano De Monte
Voor Jean-Richard Bloch, de co-directeur van de krant Ce soir, ontwierp ze Bureau Boomerang in 1938. Dankzij de vorm was het mogelijk om comfortabel met elf mensen aan het bureau te vergaderen.
Voor Jean-Richard Bloch, de co-directeur van de krant Ce soir, ontwierp ze Bureau Boomerang in 1938. Dankzij de vorm was het mogelijk om comfortabel met elf mensen aan het bureau te vergaderen.© Stefano De Monte

Charlotte Perriand

– Geboren in Parijs in 1903 en er overleden in 1999.

– Studeerde meubelontwerp aan de Ecole de l’Union Centrale des Arts Decoratifs.

– Met haar installatie Bar Sous Le Toit, pronkte ze op de Salon d’Automne in Parijs in 1927.

– Le Corbusier gaf haar een job als meubelontwerper.

РOntwierp voor WO II prefabwoningen met Jean Prouv̩.

– Trok in 1940 naar Japan, waar ze adviseur werd bij het Ministerie van Handel en Industrie.

– Werd tot ballingschap gedwongen in Vietnam tot 1946, waar ze beviel van dochter Pernette.

РTerug in Frankrijk werkte ze weer samen met Prouv̩ en Le Corbusier.

РTot haar eigen projecten behoren onder andere het skiresort Les Arcs, de meubels voor The League of Nations in Gen̬ve en de herinrichting van de kantoren van Air France in Londen, Parijs en Tokio.

* Dit artikel werd vertaald en stond oorspronkelijk in Weekend Le Vif.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content