DE WEEMOED VAN TELOORGANG

"Echte vindplaatsen hou ik voor mezelf", zegt Aurélien Villette. Zo denken ook de meeste ruïnefotografen, want als de locaties ontdekt worden, verdwijnt net wat hun charme uitmaakt. © PHOTO © 2015 AURÉLIEN VILLETTE AND YELLOWKORNER. ALL RIGHTS RESERVED

Heeft het met de oorlogen te maken ? Vervallen interieurs en gebouwen lijken meer dan ooit de verbeelding van fotografen te prikkelen. Robert Polidori, Aurélien Villette, Henk Van Rensbergen en Reginald Van de Velde nemen u mee in deze surreële wereld.

Zonder onze fascinatie voor ruïnes was de grootse kunstomwenteling ooit er nooit gekomen. Michelangelo & co lieten zich inspireren door de Romeinse bouwvallen, eeuwenlang deden toeristen niets anders dan ruïnes bewonderen. Rijke Britten trokken op grand tour, onder meer naar Pompeji, en bewonderden Giovanni Piranesi, de achttiende-eeuwse graficus die meer dan tweehonderd jaar voor de beroemdste ruïnefotograaf, Robert Polidori, prachtige tekeningen maakte van vervallen gebouwen. Later gingen Britten hun kasteelparken opluisteren met namaakruïnes en werden vervallen interieurs operadecors. Maar stilaan doofde de liefde voor ruïnes uit. Bijna een eeuw lang. Tot Polidori in de jaren 1980 en ’90 in de ban geraakte van de door de tijd aangetaste interieurs van Havana en de verlaten stadjes van Noord-Dakota. De Duitse schilder Anselm Kieffer brak door met grote interieurruïnes op doek. Er kwamen schitterende boeken uit, waaronder Havana van Polidori. Nu bulkt het internet van ruïnefoto’s.

SPIEGELS VAN EEN TIJDPERK

Fotograaf Aurélien Villette (Parijs, 1982) geraakte al reizend door dertig landen geobsedeerd door de schoonheid van verlaten interieurs van theaters, woningen en fabrieken. Hij fotografeert ze sinds 2007. Spirit of Place is zijn eerste grote boek.

Waarom kiest u voor ruïnes ?

Aurélien Villette : Het zijn de spiegels van een tijdperk. Vroeger werden vooral antieke ruïnes geschilderd. Maar nooit zijn er meer ruïnes bijgekomen dan sinds de Tweede Wereldoorlog. Denk maar aan Berlijn, of de ontelbare lege fabrieken. En aan de oorlog in Syrië, die het thema weer heel actueel maakt. Ruïnes laten de efemere kant zien van de geschiedenis. We vergeten het verleden zo snel, ruïnes zijn onze herinneringen. Vervallen gebouwen zijn imperfect en daardoor een reactie tegen de technologische perfectie van onze tijd. Ik vind ze ook heel schilderachtig. Oude gebouwen verouderen mooi. Bij betonnen constructies is dat veel minder het geval dan bij wat gebouwd is met hout, steen of plaaster. Veel hedendaagse constructies worden nooit mooie ‘antieke’ ruïnes.

Waar vond u inspiratie ?

Natuurlijk heb ik eerst overal rondgekeken, ook in Noord- en Oost-Frankrijk waar veel oude fabrieken staan. Daarna trok ik naar de Balkan en vervolgens naar Rusland. Maar ik hou de echte vindplaatsen liever voor mezelf.

Spirit of Place, Aurélien Villette, 2015, teNeues, www.teneues.com. 59,90 euro. Aurélien Villette heeft nog geen vaste galerie. Zijn foto’s zijn wel te bestellen via www.yellowkorner.com. Prijzen van 100 tot 1000 euro, afhankelijk van het formaat, en www.adonis-photografic.com, vanaf 1000 ?

LAGEN VAN GESCHIEDENIS

Robert Polidori (Montreal, 1951) is de vader van het genre. In de jaren tachtig fotografeerde hij ruïnes in Syrië, en daarna vervallen dorpen in Noord-Dakota, oude stadspaleizen in Havana, weggespoelde huizen in New Orleans en nu de achterbuurten van Rio. Zijn nieuwste boek, Chronophagia, is een verzamelwerk dat zijn hele oeuvre omvat. (Veel van zijn oude publicaties zijn niet meer te krijgen.)

Waarom kiest u voor ruïnes en vervallen interieurs ?

Robert Polidori : Het woord ‘camera’ betekent in het Italiaans ‘kamer’. Kamers, ruimtes hebben veel metaforische betekenissen. Dat besefte ik toen ik de prachtige salons van Versailles vastlegde. Ik fotografeerde geen afgewerkte zalen, maar vertrekken die werden gerestaureerd of afgebroken. Niemand dacht dat dit interessante beelden zou opleveren. Maar ruimtes die door de tijd zijn aangetast dragen zo veel boeiende sporen, nieuwe ruimtes hebben louter een grafische kwaliteit en geen ziel. Bij mij gaat het om de lagen die de geschiedenis aan een gebouw geeft. Zo heb ik in New York ooit kamers gefotografeerd van mensen die pas gestorven waren. Ik ben gefascineerd door de manier waarop de tijd alles verandert en verslijt, én door de daaruit vloeiende leegheid. Dat zie je ook aan de beelden van de sloppenwijken van Rio en Mumbai, gebouwd door squatters, krot bovenop krot. Ik hou niet zo van geplande steden die te rationeel zijn.

Waar vond u inspiratie ?

Overal. Ooit heb ik in de woestijn van Syrië gewerkt, en in Havana, maar ook in Tsjernobyl, wat soms vrij akelig was. En in New Orleans, na de overstroming. Wat een chaos !

Chronophagia, Robert Polidori, Steidl Verlag, 38 euro. Polidori’s foto’s zijn onder meer te bekijken in Edwynn Houk Gallery in NYC, Zürich en Parijs, Galerie Karsten Greve in Keulen en Fontana Gallery in Amsterdam. Prijzen van 10.000 tot 50.000 euro, afhankelijk van de opname, editie en oplage.

GEBOUWEN ALS KWETSBARE REUZEN

Henk Van Rensbergen (Brussel, 1968) is actief als piloot op een Boeing 787. Hij vliegt de wereld rond, maar begon al op zijn zestiende met het fotograferen van ruïnes. Hij heeft ook oog voor hoogst ongewone plekken, zoals verlaten hospitalen. Het resultaat ziet u in Abandoned Places.

Wat fascineert u aan vervallen en verlaten plekken ?

Henk Van Rensbergen : Is dat niet iets wat ieder kind fascineert ? Ik hield er altijd van om door een leegstaand pand te wandelen en ik ga graag alleen op stap. Het valt wel op dat er alleen in rijke landen mooie ruïnes zijn, in tegenstelling tot wat men zou denken. Waar armoede heerst worden ze meteen geplunderd, in rijke landen blijven ze staan met huisraad en meubilair. Doordat er geen vandalisme is in Japan, ontdek je er bijvoorbeeld intacte, maar verwilderde pretparken, dat is heel bijzonder. Ik hou van absurde, ietwat bombastische structuren en decors, maar iets heel simpels kan even ontroerend zijn. Onlangs was ik in een arme boerderij met kasten vol gelapte kleren. Gebouwen zijn als mensen, vergankelijke en kwetsbare reuzen. Ik maak er ‘menselijke’ portretten van. Het gaat bijna altijd om gebouwen waar er ooit veel lawaai was, zoals een fabriekshal, en waar nu complete stilte heerst.

Waar gaat u op zoek ?

Vroeger waren La Louvière en Charleroi mijn favoriete plekken, maar als piloot kom ik overal en ik ga dus ook in Japan aan de slag. Maar je hoeft soms niet eens zo ver te zoeken. Ik werk ook met tips die ik via een wereldwijd netwerk krijg.

Abandoned Places, Henk Van Rensbergen, Lannoo, 45 euro.

Henk Van Rensbergen had enkele tentoonstellingen, maar heeft geen vaste galerie. Zijn foto’s zijn te wel bestellen via zijn site, www.henkvanrensbergen.com. Prijzen van 1500 tot 4000 euro, afhankelijk van de print en het formaat.

PLAATSEN VOL VRIJHEID EN EENZAAMHEID

Reginald Van de Velde (Gent, 1975) fotografeert sinds begin jaren negentig forgotten places in binnen- en buitenland. Van verlaten kastelen tot kloosters vol mottenballen tot ontmantelde energiecentrales. Between Nowhere & Never bundelt die foto’s.

Wat trekt u zo aan in de verlaten plekken ?

Reginald Van de Velde : Aan de basis van mijn zoektocht naar en fascinatie voor zulke plekken ligt een grote behoefte aan escape. Ik werk in de reclamesector en soms is dat heel stressvol en chaotisch. We krijgen dagelijks zo veel impulsen over ons heen, dat ik het heel bevrijdend vind om op zo’n plek helemaal losgekoppeld te zijn van alles. Geen deadlines, niets dat moet. Op zo’n locatie ben je helemaal alleen, je hebt er zelfs een heel ander tijdsbesef. De solitude die er heerst, trekt me aan, het ontsnappen aan de realiteit. Ik kan dan ook vaak enkele uren blijven rondhangen in een gebouw dat ik fotografeer, soms zelfs een hele dag. Er is ook zo veel te ontdekken, elke ruimte, elk kamertje, elk hoekje heeft zijn verleden. Dat wil ik vastleggen.

Hoe zoekt u die plekken ?

Door echt op zoek te gaan, vooral via Google. Met enkele specifieke zoektermen beland je bij verlaten of gesloten panden. Daarnaast check ik veel Panoramiofoto’s. Daarbij vind je soms beelden waar in de verte gebouwen liggen die als locatie kunnen dienen. (NR)

Between Nowhere & Never, Reginald Van de Velde, 2015, Luster, 39,95 euro.

Reginald Van de Veldes werk wordt tentoongesteld in zowel solo- als groepsexpo’s. www.suspiciousminds.com

Door Piet Swimberghe

“Ik ben gefascineerd door de manier waarop de tijd alles verandert en verslijt én door de daaruit vloeiende leegheid” Robert Polidori

“Alleen in rijke landen zijn er mooie ruïnes. Waar armoede heerst worden ze meteen geplunderd” Henk Van Rensbergen

“Op zo’n plek ben je helemaal losgekoppeld van alles, je hebt er zelfs een heel ander tijdsbesef” Reginald Van de Velde

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content