De stijging en daling van de zeespiegel heeft een invloed op vulkaanuitbarstingen op eilanden. Dat blijkt uit onderzoek op het Griekse eiland Santorini.
Wetenschappers van de Oxford Brookes University analyseerden honderdduizenden jaren aan vulkaanuitbarstingen en vergeleken die met de stand van de zee op het moment van de uitbarsting. Ze ontdekten zo dat een daling van de zeespiegel met 40 meter een cruciaal punt is waarboven uitbarstingen waarschijnlijker zijn. De bevindingen kunnen gevolgen hebben voor miljoenen mensen die op vulkanische eilanden over de hele wereld wonen.
De onderzoekers kozen Santorini omwille van de specifieke rotslagen op het eiland, vertelt Christopher Satow, hoofddocent Fysieke Geografie. ‘Een enorme uitbarsting 3600 jaar geleden deed het centrum van het toen kegelvormige eiland in de zee zinken en onthulde zo een buitengewoon gedetailleerde geschiedenis van meer dan tweehonderd vulkaanuitbarstingen in de resterende cirkel van kliffen.’
Door die uitbarstingsgeschiedenis te vergelijken met gegevens over het zeeniveau, konden de wetenschappers aantonen dat de zeespiegel een belangrijke rol heeft gespeeld bij de uitbarstingen op Santorini. ‘Het mechanisme is vrij eenvoudig’, zegt Satow. ‘Een dalende zeespiegel neemt gewicht weg van de aardkorst, die daardoor sneller breekt. Door die breuken kan magma opstijgen en uitbarstingen aan de oppervlakte voeden.’
Wereldwijd
Volgens de onderzoekers zijn uitbarstingen op honderden andere vulkanische eilanden over de hele wereld mogelijk ook beïnvloed door schommelingen in de zeespiegel. ‘Wanneer je een bad laat leeglopen, daalt het waterniveau overal in het bad tegelijkertijd’, zegt Satow. ‘Op een vergelijkbare manier vinden veranderingen in de zeespiegel overal ter wereld op hetzelfde moment plaats.’ Meer dan de helft (57 procent) van de vulkanen in de wereld zijn eilanden of liggen aan de kust. ‘Vaak herbergen ze grote populaties’, zegt Satow. ‘Verder essentieel onderzoek is nodig om de effecten van het veranderen van de zeespiegel op deze vulkanen en de risico’s die ze vormen voor hun bevolking volledig te begrijpen.’
Klimaatverandering
Vulkaanuitbarstingen kunnen een sterke invloed hebben op het klimaat. Zo resulteerde de uitbarsting van de Pinatubo in 1992 in een daling van de gemiddelde wereldtemperatuur met 0,5 graden celsius. Maar het klimaat heeft ook invloed op vulkanische activiteit, zegt Satow. ‘Wat minder bekend is, is dat het klimaat over een lange termijn ook vulkanen kan beïnvloeden. Toen ijskappen zich na de laatste ijstijd terugtrokken over vulkanische landschappen, veranderde het verdwijnen van die de stressomstandigheden in de aardkorst, waardoor de breuken die vulkanische uitbarstingen mogelijk maken gemakkelijker kunnen worden gevormd.’
Terwijl die ijskappen smolten, steeg de wereldwijde zeespiegel snel, met zo’n 100 meter. Daardoor werd een aanzienlijke massa rond veel vulkanische eilanden toegevoegd, waardoor ze dus in theorie minder vaak uitbarstingen zouden moeten ervaren.
