Utrecht

Utrecht, de stad van Rietveld, rijmt oude middeleeuwse charme met gedurfde eigentijdse architectuur. Het aantal pagina’s dat Utrecht toegemeten krijgt in een Atlas van hedendaagse wereldarchitectuur doet al vermoeden dat Utrecht een architecturale attractie is.

Utrecht, de stad van Rietveld, rijmt oude middeleeuwse charme met gedurfde eigentijdse architectuur.

Utrecht in beeld
Wat moet je zien?
Shopping
Eten en drinken
Onderweg in de stad
Hoe geraak je er?
Evenementen en links

Het aantal pagina’s dat Utrecht toegemeten krijgt in een Atlas van hedendaagse wereldarchitectuur doet al vermoeden dat Utrecht een architecturale attractie is. Terwijl België en Luxemburg samen amper vijf bladzijden waard zijn, verzamelt Utrecht er drie op zijn eentje.

In principe is Utrecht helemaal geen moderne stad. In 47 na Christus stond er hier al een Romeins fort ter versterking van de Rijn, de noordgrens van het Romeinse keizerrijk. En in de Middeleeuwen was Utrecht één van de belangrijkste religieuze centra van Europa en een bloeiende handelsstad.

De restanten daarvan zijn overal te zien: er zijn hier nog steeds meer dan dertig kerken en massa’s kleine steegjes. En hoewel enkel recreatief gebruikt, blijft de Oude Gracht de kloppende levensader.

Toen het waterpeil van de Rijn zakte in de dertiende eeuw, werd de gracht gecreëerd en konden de herenhuizen hun kelder doortrekken tot aan het water. Die zogenaamde werfkelders dienden als laad- en losplaats voor de handelsvloten en zijn nu drukbezochte cafés of restaurants.

Oud versus nieuw

Dat er in de binnenstad wel degelijk moderne architectuur is, zie je bij de Pieterskerk. Daar staat sinds 1993 de postmoderne woning van de ondertussen overleden architect Mart Van Schijndel.

Dit huis heeft voor een kentering gezorgd bij de Welstandscommissie, die bouwplannen goed- of afkeurt. Ineens kon en mocht er veel meer in het historische centrum. Maar niet alle Utrechtenaren bleken daar klaar voor: eveneens in 1993 werd het ontwerp voor een ander project, het Kleinste Huisje, op de hoek van Drift en Kromme Nieuwe-gracht, door de commissie goedgekeurd.

Maar de buren hielden de bouw van wat zij omschreven als een ‘stedelijke puzzel’ lang tegen: pas in 2002 konden de eerste bewoners er intrekken.

Dat alvast het stadsbestuur de 21ste eeuw verwelkomt, blijkt uit de keuze voor Enric Miralles en Benedetta Tagliabue voor de renovatie van het stadhuis in 2000. De architecten gingen fors te werk in het voormalige middeleeuwse pand: langs de kant van het Minrebroederplein werd een open ruimte gecreëerd en een nieuwe vleugel gebouwd. Ook de binnenkant is erg levendig, door de uitgebalanceerde mix van historische en nieuwe elementen.

En dat venwicht is terug te vinden in zowat alle gerenoveerde gebouwen in het Museumkwartier: van het Catharijneconvent tot het Universiteitsmuseum en het Centraal Museum.

Over renoveren wordt flink nagedacht en gediscussieerd in Utrecht, maar over nieuwbouw zo mogelijk nog meer: een 2500 hectare groot gebied ten westen van de stad, de Leidsche Rijn, werd immers uitgekozen om woongelegenheid te creëren voor 80.000 en werkgelegenheid voor 40.000 Nederlanders. Het resultaat is een opeenvolging van architecturale stijlen die netjes in blokken naast elkaar liggen. Heel leuk om door te fietsen, maar om te wonen?

Rietveld

Gelukkig staat er in Utrecht ook prachtige one of a kind-nieuwbouw, al moet je daarvoor op de Uithof zijn, de universiteitscampus ten oosten van de stad. Die is op een natuurlijker manier gegroeid dan de Leidsche Rijn: sinds de jaren zestig verhuisden de belangrijkste universiteitsgebouwen naar dit gebied.

Na een eerste bouwgolf in de jaren zeventig, met toen erg vooruitstrevende gebouwen als dat van de faculteit tandheelkunde, werd er amper nog gebouwd. Maar in 1997 zette Rem Koolhaas opnieuw de moeilijk te evenaren toon met het Educatorium, een multifunctioneel en karaktervol onderwijsgebouw dat twee andere panden met elkaar moest verbinden.

Daarna volgden het Min- naertgebouw en studentenhuis Casa Confetti, het Ronald McDonald Huis, de faculteit economie, de in de prijzen gevallen Basketbar en de pas vorig jaar afgewerkte universiteitsbibliotheek van Wiel Arets.

Op de terugweg naar het centrum passeer je het Rietveld Schröderhuis, door de Unesco omschreven als “een belangrijk icoon in de westerse architectuurgeschiedenis en een meesterwerk van menselijk scheppend vermogen”. Het is het eerste architectonische werk van de Utrechtse ontwerper en architect.

Bron: Weekend Knack