Vervuiling met PCB’s eist een dramatische tol van orka’s. Wetenschappers voorspellen dat nog deze eeuw de helft van de populaties wereldwijd zal verdwijnen door de vervuiling.
PCB’s werden in de vorige eeuw op grote schaal gebruikt, vooral in plastic en elektronica. Maar de schadelijke en blijvende effecten werden steeds duidelijker en in 2004 sloten meer dan negentig landen een verdrag om de stoffen uit te faseren. Toch blijft de erfenis van de vervuiling vernietigend voor veel orkapopulaties, blijkt uit internationaal onderzoek in Science.
Top van de voedselketen
Orka’s staan helemaal bovenaan een lange voedselketen in de zee, en daardoor stapelen ze ook de hoogste concentratie PCB’s op in hun vetweefsel: tot 1300 milligram per kilogram. Dat is nefast, want vanaf 50 milligram riskeren dieren onvruchtbaarheid of ernstige gevolgen voor hun immuunsysteem.
Met hulp uit de VS, Canada, Engeland, Groenland en IJsland verzamelde een Deens team PCB-metingen van meer dan 350 orka’s en bracht de populaties in kaart. Vervolgens schatten ze aan de hand van modellen de verdere aftakeling van de populatie in.
Daaruit blijkt een dramatische impact. Van de negentien populaties die wereldwijd werden onderzocht, blijkt meer dan de helft snel af te nemen. De kans is groot dat de soort uit bepaalde regio’s helemaal verdwijnt binnen enkele decennia.
Kwetsbaar
De orka is een van de meest voorkomende zoogdieren en leeft overal ter wereld, van de Noord- tot de Zuidpool. Daardoor leven de dieren niet alleen in erg verschillende omgevingen, en bovendien vertonen ze erg verschillende voedingspatronen.
Zo zijn orka’s die zich vooral voeden met kleinere vissen als makreel of haring minder vervuild. Dieren die vooral jagen op zeehonden, haaien of tonijn vertonen veel hogere concentraties.
Groepen in erg vervuilde regio’s, zoals dieren in de buurt van de Braziliaanse kust, de Straat van Gibraltar of rond Groot-Brittannië doen het ook veel slechter: ze zijn zo goed als gehalveerd in de halve eeuw dat er PCB’s in het water terechtkwamen.
‘In die gebieden zien we zelden pasgeboren orka’s’, zegt Ailsa Hall, een van de wetenschappers van de Sea Mammal Research Unit in Schotland die meewerkten aan de studie.
Dringend nieuwe stappen
Een vrouwtjesorka kan zestig tot zeventig jaar oud worden, en hoewel de wereld veertig jaar geleden al stappen genomen heeft om PCB’s terug te dringen, kunnen de walvissen nog altijd hoge concentraties in hun lichaam vertonen.
‘Dat wijst erop dat de inspanningen niet voldoende waren’, zegt medeauteur Paul Jepson, expert aan het Instituut voor Zoölogie in Londen. ‘Er is dringend nood aan initiatieven die verder gaan dan de Stockholm Conventie.’
De studie bevat ook beter nieuws uit de oceanen rond de Faeröer-eilanden, IJsland, Noorwegen, Alaska en Antarctica. Daar doen de orka’s het goed en voorspellen de modellen dat dat deze eeuw ook zo zal blijven.
