Krakau

Ondanks ettelijke aanvallen en bezettingen door vreemde mogendheden door de eeuwen heen, bleven de architectuur en de kunstschatten van Krakau zo goed als intact.

Ondanks ettelijke aanvallen en bezettingen door vreemde mogendheden door de eeuwen heen, bleven de architectuur en de kunstschatten van Krakau zo goed als intact. Met haar koninklijke en intellectuele tradities is deze stad de ziel van Polen.

Krakau in beeld Wat moet je zien? Geschiedenis Shopping Eten en drinken After 8 Evenementen Hoe geraak je er? Onderweg in de stad

Tijdens de Holocaust werden haast alle Joden uit Krakau gedeporteerd. Nu herleeft hun wijk Kazimierz weer dankzij muziek(festivals), horeca in Joodse stijl én Steven Spielberg. Vier tips voor een koosjere citytrip in de officieuze hoofdstad van Polen.

1. Volg het spoor van Schindler en Spielberg

We kunnen er niet omheen: Krakau is vergroeid met de Joodse geschiedenis. Sinds de middeleeuwen is de Joodse aanwezigheid in de stad erg voelbaar. Een keerpunt in de geschiedenis is 1939, toen de Duitsers binnenvielen. Op dat moment woonden er ruim 69.000 Joden in stad, bijna een kwart van de bevolking. Na de Tweede Wereldoorlog bleven er nog geen 200 over. De meesten werden vermoord of gedeporteerd naar de vernietigingskampen in Auschwitz-Birkenau.

De Joodse wijk Kazimierz lag er sinds die genocide jarenlang verlaten en vervallen bij. Ook tijdens het communistische regime werden geen inspanningen gedaan om de buurt op te dirken. Pas in 1993, toen Steven Spielberg zijn aangrijpende holocaustfilm Schindler’s List quasi integraal in Kazimierz opnam, werd de verkommerde buurt weer onder de aandacht gebracht. De restaurants, musea en synagogen kregen weer toeristen over de vloer.

Zeer confronterend zijn de oude muren van het getto van Krakau, waar vanaf 1941 duizenden Joden opgesloten zaten achter prikkeldraad. Dat getto lag in Podgorze, een wijk net buiten het stadscentrum, aan de overkant van de Wisla. Eén Poolse apotheker ontfermde zich in de oorlogsjaren over de gezondheid van de noodlottige Joden in het getto. In zijn beroemde ‘apotheek met de adelaar’, op het centrale plein Bohaterow Getta, is nu een bescheiden oorlogsmuseum ondergebracht, met foto’s, documenten en tekeningen uit de oorlogsjaren.

Verderop in de wijk, in de Ul. Lipowa, ligt de emailleerfabriek van de Duitse industrieel Oskar Schindler. Zoals te zien is in Spielbergs film, redde Schindler honderden Joden van de dood. De fabriek en bijbehorende kantoren zijn gerestaureerd tot museum annex tentoonstellingsruimte.

2. Laat je opzwepen door de klezmer

Muziek is alomtegenwoordig in Krakau. Overal in de stad hangen affiches voor klassieke concerten en in de honderden cafés spelen zeer geregeld jazzgroepjes. De populairste livegenres in Krakau zijn Balkanfolk, pop, jazz en natuurlijk klezmer.

De beste plaats om klezmerorkesten aan het werk te horen is de Joodse buurt. In de caférestaurants op en rond de Ul. Szeroka komen haast elke avond muzikanten langs. Op contrabas, viool, accordeon en klarinet spelen ze opzwepende, jazzy Balkanmelodieën. De concerten zijn vaak gratis, al wordt er soms een milde bijdrage gevraagd.

Een overzicht van alle culturele events in Krakau vind je op Cracow Life.

3. Shocktherapie in Auschwitz-Birkenau

Wie ooit het Fort van Breendonk bezocht, kent het beklemmende gevoel van op een plek te zijn waar oorlogsmisdaden zijn gepleegd. Die shock is in Auschwitz-Birkenau duizendmaal ingrijpender: een plaats die je eenmaal gezien moet hebben in je leven.

De vernietigingskampen liggen op zo’n 70 kilometer van Krakau en zijn gemakkelijk te bereiken per bus. Het ‘openluchtmuseum’ is ongetwijfeld het meest weerzinwekkende werelderfgoed van de Unesco: meer dan één miljoen Joden, honderdduizenden zigeuners, homo’s en politieke dissidenten werden naar hier gedeporteerd en afgemaakt.

De rondleiding begint in Auschwitz, waar de beruchte Arbeit macht Frei-poort, foto’s van uitgemergelde Joden en tentoonstellingsvitrines vol mensenhaar je doen gruwen. In Birkenau, aan de overkant van de lugubere spoorweg, is de horror zo mogelijk nog groter. Daar zie je de foltercellen, gaskamers en verbrandingsovens met eigen ogen.

Een georganiseerde busexcursie naar Auschwitz-Birkenau met Engelstalige gids duurt 6 uur.

4. Mix van heden en verleden

De laatste jaren kreeg Kazimierz een meer fashionable imago. De situatie in de Joodse wijk in Krakau is vergelijkbaar met wat in verkommerde buurten als de Dansaertwijk in Brussel is gebeurd: kunstenaars, ontwerpers, muzikanten en alternativo’s die er neerstrijken creëren een buzz.

Mettertijd duiken trendy winkels, tweedehandsboetieks, galeries, bars en budgetvriendelijke eettenten op die de buurt een nieuw elan geven. Dat is zeker al het geval rond Plac Nowy en in Ul. Jozefa, de enige winkelstraat die naam waardig in Kazimierz.

Toch is de Joodse buurt nog volop de erfenis van het verleden aan het verwerken. In Kazimierz schemert het oorlogsverleden werkelijk overal door: op de rommelmarkt op Plac Nowy, met zijn militaire souvenirs, in de zeven synagogen, waarvan maar één meer dienst doet, bij gebrek aan gelovigen, en op de oude Joodse begraafplaats. Daar is een ‘klaagmuur’ gemaakt van de eeuwenoude grafzerken die Duitsers uit de grond rukten om er trottoirs mee te plaveien. Kortom: Kazimierz laat het heden binnen, maar respecteert het verleden.