Druiven plukken op de steilste hellingen van de Duitse Moezelvallei

Bij Bremm maakt de Moezel een haarspeldbocht rond de ruïne van het gotische klooster Stuben. © Michel Vaerewijck

Voor een goede riesling moet je iets overhebben. De Duitse Moezelvallei is niet alleen een van de mooiste wijngebieden ter wereld, de wijnstokken staan er ook op de steilste hellingen. Wij overwonnen onze hoogtevrees en gingen de plukkers achterna.

Het is begin oktober en de oogst begint in de Moezelvallei. Dat is relatief laat, omdat dit een van de koelste wijngebieden ter wereld is. De druiven- overwegend riesling- moeten daarom langer hangen om optimaal rijp te worden. En dan nog hebben ze weinig suikers opgebouwd zodat, na de omzetting van de suikers in alcohol tijdens de gisting, het alcoholgehalte van de wijnen laag is.

Maar als je de vallei binnenrijdt, merk je meteen waarom de druiven hier ondanks alles toch rijp worden: ze staan op steile hellingen, met de best mogelijke invalshoek ten opzichte van de zon, en daaronder stroomt de Moezel, zodat het zonlicht in het water nog eens weerkaatst op de druiven. ‘Midden in de zomer is het hier zo heet dat je de wijngaarden na de middag niet meer kan bewerken’, zegt wijnbouwer Christian Amlinger. ‘Maar eens de avond valt, wordt het koud. En dat zorgt voor vertraging in de rijping, wat heel goed is voor de wijn. De druiven krijgen zo de tijd hun aromatisch potentieel volledig te ontplooien, en behouden door de koelte ook hun fijne zuren. Onze rijpingstijd duurt doorgaans 30 tot 40 dagen langer dan gemiddeld in de wijnwereld.’

Plukkers deponeren beneden hun kostbare vrachtje in de vergaarbakken.
Plukkers deponeren beneden hun kostbare vrachtje in de vergaarbakken.© Michel Vaerewijck

Bedreigd door everzwijnen

‘Eigenlijk oogsten we dit jaar nog vroeg’, zegt Ansgar Schmitz, directeur van Weinland Mosel, een vereniging van wijnbouwers ter promotie van de moezelwijnen. ‘Normaal beginnen we er pas half oktober aan. Maar dit jaar begon de cyclus vroeg. Helaas kregen we ook te maken met vorst in het voorjaar, waardoor veel knoppen vernietigd werden. We zullen dan ook een kleinere opbrengst hebben.’ Er is één nadeel aan dat lange wachten op de rijpheid van de druiven: naarmate de tijd vordert, wordt het risico op regen groter. Dat blijkt vandaag, want geregeld valt er een bui. Al houdt dat de plukkers niet tegen om te oogsten, integendeel, er is zelfs haast bij; als druiven te veel regenwater opzuigen, krijg je waterige wijnen.

Ansgar Schmitz, directeur van Weinland Mosel.
Ansgar Schmitz, directeur van Weinland Mosel.© Michel Vaerewijck

Op de steile hellingen is het oogsten hard labeur. Landbouwmachines zijn uitgesloten, alles moet manueel gebeuren. Alleen al het naar beneden brengen van de druiven is een hels karwei. In sommige wijngaarden wordt gewerkt met een soort spoorlijn om werklieden en materiaal naar de top van de hellingen te transporteren, en de oogst naar beneden te halen. ‘Onze wijnstreek wordt door iedereen bewonderd, maar niemand wil er werken’, hoor je hier vaak zeggen. ‘Werkkrachten vinden is effectief een probleem,’ zegt Schmitz, ‘want slechts weinig jonge Duitsers willen zich nog op deze gevaarlijke hellingen wagen. Vandaar dat we wijngaardwerkers uit Oost-Europa naar hier halen.’

Alsof het werk nog niet zwaar genoeg is, worden de wijngaarden ook bedreigd door everzwijnen, die verzot zijn op rijpe druiven. Vandaar dat er niet alleen op gejaagd mag worden in het wildseizoen, dat nu begint, maar het hele jaar door.

We komen een groep plukkers tegen die op de steile hellingen aan het werk zijn, sommigen lijken de pensioenleeftijd voorbij. ‘Er zijn wijnbouwers die op deze hellingen oogsten tot ze tachtig zijn’, zegt Schmitz. ‘Ze deden het al hun hele leven en zijn dat gewoon.’

De picknick van de (vooral Oost-Europese) plukkers. 'Weinig Duitsers willen werken op deze hellingen.'
De picknick van de (vooral Oost-Europese) plukkers. ‘Weinig Duitsers willen werken op deze hellingen.’© Michel Vaerewijck

Minder alcohol

Vanuit Bremm maken we een wandeltocht hoog door de wijngaarden. Overal zijn er bewegwijzerde routes, waarvan sommige een halve dag duren. Het is wel opletten geblazen, want de paadjes zijn vaak smal en steil, en de afgronden diep. Maar het panorama is adembenemend, met de Moezel die zich doorheen het landschap kronkelt, en de wijngaarden die als het ware uit het water oprijzen, tegen de hellingen op. Van hieruit zie je de rivier een bocht van 180 graden maken. Door dat bochtige parcours liggen de wijngaarden nu eens op de linker- en dan weer op de rechteroever, omdat ze telkens gericht moeten zijn naar het zuiden. Wijnbouwers zien zich dan ook soms verplicht om met hun materiaal de Moezel over te steken per veerboot, omdat er niet overal een brug is.

Gezien al de moeilijkheden en het harde werk is het des te merkwaardiger dat hier zulke lieflijke, fijne wijnen uit voortkomen. Want Duitse moezelwijnen moeten het niet van kracht, concentratie en alcohol hebben, maar van finesse, subtiliteit en een delicaat evenwicht tussen zoet en zuur. Dat merken we tijdens een memorabele proeverij bij Markus Molitor, een wijnbouwer die in 1985 begon met twee hectare en nu het grootste private wijnbedrijf van de Moezel heeft uitgebouwd, met honderd hectare wijngaard. Daarbij is hij erin geslaagd de kwaliteit zeer hoog te houden, niet alleen met riesling, maar ook met pinot blanc en pinot noir.

‘Deze finesse is waar de hele wereld ons om benijdt’, zegt hij. ‘Honderd jaar geleden waren de rieslingwijnen van de Moezel dan ook duurder dan witte bourgogne.’ Molitor wijst ook op de toenemende vraag naar wijnen met minder alcohol: ‘Door de klimaatopwarming is dat een probleem geworden in de zuidelijke wijnstreken. Terwijl wij nog altijd wijnen met minder alcohol kunnen maken. Twintig jaar geleden was dat een nadeel, vandaag een troef.’

'Helaas zijn er veel knoppen vervroren in de lente, we hebben dus een kleinere opbrengst.'
‘Helaas zijn er veel knoppen vervroren in de lente, we hebben dus een kleinere opbrengst.’© Michel Vaerewijck

De champagnedruif

In de Moezelvallei wordt van riesling ook schuimwijn (Sekt) gemaakt, waarbij- als er Traditionelle Flaschengärung op het etiket staat- dezelfde methode als in Champagne wordt gevolgd. ‘We zijn en blijven vooral een streek van riesling,’ zegt Schmitz, ‘maar er worden nu almaar meer rode wijnen gemaakt, omdat de vraag ernaar stijgt.’

Van het domein Louis Klein in Traben-Trarbach proeven we een heel bijzondere rode wijn van pinot meunier, een druif die normaal alleen in champagne wordt gebruikt. Ook pinot noir, de druif van rode bourgogne, en zelfs merlot, de belangrijkste druif in Saint-Emilion, worden nu steeds meer aangeplant.

De Moezel kun je volgen vanuit Frankrijk, waar ze ontspringt, en dan via het Groothertogdom Luxemburg Duitsland binnenstroomt. Na een spectaculair bochtig parcours van ongeveer tweehonderd kilometer, mondt ze in Koblenz uit in de Rijn. Daar begint een andere prachtige vallei die van het zuidwesten van Duitsland een van de mooiste wijngebieden ter wereld maakt.

Meer informatie: deutschewein.de

Invoer wijnen van Markus Molitor: axybel.be

Geen moezelwijntjes

Wie Moezel zegt, denkt vaak spontaan aan de licht parelende moezelwijntjes uit het Groothertogdom Luxemburg, waar deze rivier doorheen stroomt alvorens Duitsland te bereiken. Maar de Duitse Moezelstreek, voluit Mosel-Saar-Ruwer genoemd (naar de zijrivieren van de Mosel), heeft een heel ander terroir. De wijngaarden liggen er op bijzonder steile hellingen van leisteen, en de overwegend witte wijnen van riesling blinken uit door hun finesse en subtiliteit.


Hoe kan het ook anders? Het koele klimaat is ideaal voor een trage rijping van de rieslingdruif, de wijnstokken moeten hard werken om op de steile en onvruchtbare hellingen te overleven, de opbrengsten zijn van nature laag (wat de kwaliteit van de druiven bevordert), en het onderhoud van de wijngaarden moét wel manueel gebeuren.


Vanwege die moeilijke omstandigheden is moezelwijn nooit echt goedkoop. Toch zijn de prijzen nog zeer schappelijk, deels omdat men hier wel weet dat de reputatie van het moezelwijntje ook het imago van de goede wijnen aantast. Lang zal dat niet blijven duren. De wereldvraag naar Duitse kwaliteitswijn neemt toe, en dus ook de prijs ervan.


Kracht en concentratie moet je in de Moezel niet zoeken, hier kom je voor het tegenovergestelde: finesse en elegantie. Wijnen van goede wijnbouwers zijn het summum van fijne geurigheid en fruitigheid, subtiel verweven met levendige zuren en frisse mineralen.


Niet alleen in de wijngaard wordt de Moezelvallei gekenmerkt door een ambachtelijke aanpak, ook in de wijnkelders. De streek bestaat uit vele kleine familiale domeinen, om en bij de 3500, waar de wijnkennis al vele generaties lang wordt doorgegeven. Wijnkelders, soms uitgegraven in een berg, zijn er eeuwenoud. Net zoals in Frankrijk hebben monniken in de Middeleeuwen een grote rol gespeeld in de wijnbouw. De wijncultuur is hier even diepgeworteld als in Frankrijk.

Hoog boven de Moezel, op de zuidelijke flank, hebben de druiven een optimale invalshoek van zonlicht.
Hoog boven de Moezel, op de zuidelijke flank, hebben de druiven een optimale invalshoek van zonlicht.© Michel Vaerewijck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content