Neushoorns, tijgers, olifanten en schubdieren: allemaal iconische dieren die worstelen om te overleven. Maar er zijn veel meer dieren die minder in het nieuws komen, maar het net zo moeilijk hebben en even belangrijk zijn voor het evenwicht in ecosystemen.
Neushoorns, tijgers, olifanten en schubdieren: allemaal iconische dieren die worstelen om te overleven. Maar er zijn veel meer dieren die minder in het nieuws komen, maar het net zo moeilijk hebben en even belangrijk zijn voor het evenwicht in ecosystemen.
Op verzoek van de New Big 5 Project wezen een groep natuurbeschermers van organisaties zoals WWF Africa, African Parks, Oceana en Endangered Wildlife Trust veertien diersoorten aan die dringend onze aandacht en bescherming nodig hebben.
1. Grijze roodstaartpapegaai
Ooit kwamen deze mooie, intelligente vogels die meesters zijn in het imiteren in grote aantallen voor in de bossen van Centraal- en West-Afrika. Juist die imitatiekunst is een belangrijke reden waarom er nu nog maar zo weinig over zijn in het wild: meer dan een miljoen van deze papegaaien zijn gevangen om verhandeld te worden als huisdier.
Daar komt bij dat hun leefgebied enorm is geslonken doordat de regenwouden in Centraal-Afrika in rap tempo gekapt worden. Hoog tijd dus om ervoor te zorgen dat hun habitat niet nog verder slinkt en dat de handel in exotische huisdieren een halt toegeroepen wordt.
2. Koningscobra
Deze indrukwekkende slang kan maar liefst vijf meter lang worden en is daarmee de grootste gifslang in de wereld. De koningscobra jaagt vooral op andere slangen en speelt een belangrijke rol in het evenwicht in het ecosysteem. De cobra blijft het liefst uit de buurt van mensen, maar doordat zijn leefgebied in de wouden in het zuiden en zuidoosten van Azië steeds kleiner wordt, dringen mensen vaker zijn leefgebied binnen. Doordat er ook nog op de dieren gejaagd wordt, komt het gevaar dat ze uitsterven alsmaar dichterbij.
3. Kraagluiaard
De kraagluipaard met zijn spectaculaire zwarte manen behoort tot de famlie van de drievingerige luiaards, maar heeft zich totaal anders ontwikkeld dan zijn soortgenoten. Dat komt waarschijnlijk doordat de soorten zo’n 19 miljoen jaar geleden van elkaar gescheiden raakten. Er is niet veel bekend over de kraagluiaard want het dier leeft verborgen in een klein stukje bos langs de Atlantische kust van Brazilië. De kraagluiaard glijdt daarom bijna ongemerkt richting uitsterven. Het bos waarin ze leven is ondertussen voor 93 procent gekapt en ze kunnen niet vluchten wanneer een boom omgehakt wordt. De stukjes bos die nog resteren zijn klein en gefragmenteerd.
4. Madagaskar schildpad
Dit prachtig getekende schildpad is één van de vijf inheemse soorten op Madagaskar. Het dier, dat ook Angonoky wordt genoemd, behoort tot de 25 meest bedreigde schildpadden in de wereld. Vermoedelijk leven er nog maar zo’n honderd volwassen dieren in de wereld, vrijwel allemaal in Baly Bay National Park in het noordwesten van Madagaskar. Het mooie schildpad bungelt op het randje van uitsterven en dat komt vooral doordat ze jaren lang gedood werden om opgegeten te worden. Ook werden ze gevangen en verhandeld.
5. Noordkaper
Noordkapers behoren tot de meest bedreigde grote walvissen in de wereld. Vermoedelijk zijn er nog maar 360 dieren over in het wild. In het verleden werd er veel op noordkapers gejaagd. Ze waren gemakkelijk te doden omdat ze blijven drijven wanneer ze worden gedood. Tegenwoordig sterven er de nodige noordkapers doordat ze verstrikt raken in vissersnetten en in aanvaring komen met schepen.
6. Tijmblauwtje
Deze mooie blauwe vlinder staat in dit overzicht symbool voor alle vlinders en motten waar het heel slecht mee gaat. Zo is in de afgelopen 40 jaar in het Verenigd Koninkrijk 76 procent van de vlinders verdwenen. En dat terwijl ze van essentieel belang zijn in het bestuiven van planten. Bovendien dienen ze als voedsel voor vogels en andere dieren.
Het tijmblauwtje verdween in 1979 volledig uit het Verenigd Koninkrijk, maar dankzij een combinatie van onderzoek- en beschermingsmaatregelen is het diertje aan een voorzichtige comeback bezig.
7. Jachtluipaard
Jachtluipaarden zijn de snelste landdieren ter wereld. Ze hebben weidse, open landschappen nodig om volop te kunnen rennen. Omdat de mens alsmaar meer ruimte inneemt, blijft er steeds minder plaats over voor deze mooie dieren. Momenteel leven er nog maar zo’n 7000 van deze dieren in het wild. Een bijkomend probleem is dat de welpen weggehaald worden bij de moeder om in de illegale dierenhandel verkocht te worden als huisdier.
8. Witruggier
Roofvogels spelen een cruciale rol in het Afrikaanse ecosysteem en dat geldt zeker voor deze witruggieren die bovendien symbool staan voor de Afrikaanse wildernis. Ze ruimen karkassen en ander organisch materiaal op en verkleinen zo het risico op het onstaan en verspreiden van ziektes en op het overspringen van ziektes van mens op dier.
Toch worden de gieren massaal vergiftigd, in het bijzonder in het zuiden van Afrika. Gieren verraden immers de plaats waar de resten van illegaal gedode dieren liggen. Ook worden de vogels vaak het slachtoffer van conflicten tussen de mens en andere dieren. Mensen leggen vergiftigde prooien voor roofdieren en andere voor hen lastige dieren neer. De gieren eten van de dode dieren en overlijden vervolgens door het gif dat ze binnen krijgen. Ten slotte gaan ze ook indirect dood door loodvergifting: doordat ze karkassen eten van dieren die met loden kogels gedood zijn.
9. Kameleon
De CEO van de Africa Wildlife Foundation was geshockeerd toen hij tijdens de lockdown op zoek ging naar kameleons die tijdens zijn jeugd in Oeganda overal voorkwamen en er geen enkele kon vinden. Klimaatopwarming is de belangijkste reden waarom er zoveel minder kameleons leven. Daarnaast speelt de landbouw en het gebruik van pesticiden een belangrijke rol. Kameleons eten immers insecten en wanneer die verdwijnen, hebben kameleons geen voedsel meer. Een derde reden is dat kameleons gevangen en geëxporteerd worden om te dienen als huisdier.
10. Siamese krokodil
De Siamese krokodil kwam in het verleden in grote aantallen voor in de moerassen in Zuidoost-Azië. Nu is 99 procent van hun leefgebied verdwenen. Er werd gevreesd dat deze krokodil volledig uitgestorven was totdat er nog een groep werd ontdekt in de Cardamom bergen in Cambodja. De lokale bewoners respecteren deze dieren, maar dat geldt niet voor de rest van de wereld.
Beschermings- en antistroperijmaatregelen door de lokale bewoners en een fokprogramma moeten ervoor zorgen dat het weer bergopwaarts gaat met de Siamese krokodil.
11. Mestkever
Mestkevers zijn samen met bacterieën en schimmels essentieel in het opruimen van mest. Ze verbeteren daarmee de grond en houden het aantal vliegen en parasieten die rond mest leven binnen de perken. Zonder mestkevers zou er veel meer overlast zijn van deze vervelende diertjes.
Wat voor zoveel andere insecten geldt, gaat ook op voor de mestkever: ze worden bedreigd door menselijk handelen bijvoorbeeld door boeren die hun vee een antiparasietenbehandeling geven waardoor de mest giftig wordt voor kevers.
12. Dubbelhoornige neushoornvogel
Deze grote Aziatische vogel valt op door de gele dubbele hoorn. Helaas dreigt deze mooie vogel te verdwijnen, in het wild zijn er nog maar zo’n 13.000 over. Deze vogels hebben een bijzondere manier van leven. Ze vormen paartjes voor het leven en tijdens de broedtijd blijft het vrouwtje drie maanden onafgebroken op het nest in de holte van een boom zitten. De holte wordt dichtgemesteld met enkel een gaatje waardoor het mannetje het vrouwtje eten kan geven. Het grootste gevaar voor deze vogels is dan ook de houtkap en daarnaast de stroperij om hun hoorns en de illegale dierenhandel waarbij jongen meegenomen worden en de moeders gedood.
13. Attenborough’s killifish
Deze vis, genoemd naar Sir David Attenborough, werd in 2020 pas voor het eerst beschreven. Het mooie, glimmende visje (op de foto zie je een andere soort killifish) werd gevonden in een klein plasje water bij het Victoriameer in de Serengeti-Mara regio in Tanzania.
Killivissen zijn een bijzondere soort met zo’n 1270 ondersoorten. Ze leven in extreme habitats zoals kleine poelen in woestijnen en in de met water gevulde voetstappen van olifanten. Ze moeten hun levenscyclus volledig aanpassen aan de de seizoenen en het voorkomen van regens. Ze worden ernstig bedreigd door habitatverlies.
Deze Attenborough’s killifish staat symbool voor de schoonheid en diversiteit aan zoetwatervissen die vaak over het hoofd worden gezien en veel meer onze aandacht verdienen.
14. Chileense Huemel
Dit hert is het meest bedreigde grote zoogdier op het zuidelijk halfrond. In totaal leven er nog maar 1700 in Argentinië en Chili. Deze voor die landen karakteristieke dieren zijn zo tam dat ze in het verleden vaak gedood werden met een bijl. De dieren moeten daarom ook bescherming krijgen buiten de nationale parken zodat ze niet langer belaagd worden door honden of overlijden aan ziektes die ze krijgen van vee.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier