Haarlem

Zonder Gent en Brussel was Haarlem vandaag een gat. In de 17de en 19de eeuw trokken ondernemers uit Vlaanderen diepe sporen in Haarlem. De Vlamingen leverden de helft van de 40.000 inwoners in 1622. Textielondernemers, blekerijbazen, bouwmeesters, kunstenaars, ambachtslui, aannemers. Vlaanderen kneedde Holland.

Vanop de trappen van het stadhuis kijk je naar een Vlaams plein. Lieven de Key, van Gent, de eerste Haarlemse stadsarchitect, bouwde de Vleeshal aan de Grote Markt. De Kathedrale Basiliek Sint-Bavo is verwant met Sint-Baafs van de stroppen.

Het Gentse is voor Haarlem zoals het Antwerpse voor Amsterdam. Bij de Grote Trek van Zuid naar Noord (vanaf 1584-’85) arriveerden de uitwijkelingen van de Scheldestad hoofdzakelijk aan de Amstel, deze van de Leiestad aan het Spaarne. Hendrick De Keyser, Antwerpenaar, werd de belangrijkste Renaissance-architect van Amsterdam, Lieven de Key van Haarlem.

Massaal

De helft van de bevolking van Antwerpen week uit, de stad viel van 80.000 op 40.000 inwoners. Gent kromp van 55.000 tot 35.000 burgers. Naar Haarlem trokken de inwoners van het Gentse en het Graafschap Vlaanderen, naar Leiden deze van het Westkwartier (Hondschote, Poperinge, Ieper, Nieuwpoort), naar Amsterdam de Brabanders.

Na het Grote Beleg van Haarlem door de Spanjaarden (1576) was de stad grotendeels verwoest. De stadsmagistraat voerde een actieve politiek om via inwijking de bevolking en de stadskas aan te vullen en zocht contact met Vlaamse en Brabantse vluchtelingen. Eind 1596 begon de stad een campagne om Vlaamse textielondernemers weg te lokken uit Leiden.

Haarlem werd door de zuiderlingen na Amsterdam en Leiden de derde stad van Holland. De wijk in de hoek van de Leidse Vaart en de Raamvest leed erg onder het Spaanse beleg. Hier vestigde zich een groot aantal wevers uit Menen, Roeselare, Izegem, Kortrijk, Gent.

De straatnamen Wolstraat, Lange Lakenstraat herinneren aan de beroepen van de Vlamingen. De Vlaamse protestanten baden in de Nieuwe Kerk. Lieven de Key ontwierp de decoratieve toren in neorenaissancestijl.

Bouwmeester

Lieven de Key was Gentenaar van een oude steenhouwers- en metselaarsfamilie. Lieven de Key was een specialist in verdedigingswerken. Wanneer het Spaanse garnizoen Gent bezet wijkt Lieven de Key eerst uit naar Londen om vervolgens in 1591 te verhuizen naar de jonge Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Haarlem wordt de woonplek.

1591 is in Haarlem een wonderjaar voor metselaars en steenhouwers. De verwoestingen schreeuwden om heropbouw en de stadsbrand, aangestoken door de Spaanse bezettingstroepen, trok een spoor van zwartgeblakerde ruĆÆnes door Haarlem. Lieven de Key schept een Haarlemse stijl met forse horizontale accenten, Tudor-vormige ontlastingsbogen op kraagsteentjes met kopjes, leeuwenmaskers in het fries en vele specken (blokjes) in de gevels.

Het zuiden van de Lage Landen kneedde het noorden. Wellicht dat Haarlem – ondanks haar ligging in het noorden van Nederland – nog altijd oogt als een Vlaamse stad.

Bron: Trends

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content