Schooluniformen. Kussensslopen. Matrasbeschermers. Huisraad. Kinderkleren en andere water- en vuilafstotende spullen waar kinderen dagelijks mee in aanraking komen bevatten stuk voor stuk PFAS. Ook als ze geadverteerd worden als “niet-toxisch” of “groen”, schrijft Kathryn Rodgers (Boston University, Environmental Health), die onderzoek deed naar de stoffen.
Het maakt in principe niet uit of water- of vlekkenbestendige kleren gepromoot worden als “groene keuze” of “niet-giftig”: de kans blijft bestaan dat ze PFAS bevatten, een groep “forever chemicals” die gelinkt worden aan gezondheidsproblemen bij kinderen.
In een nieuwe studie hebben mijn collega’s en ik meer dan negentig water- en vlekbestendige kinderspullen getest. Het gaat om producten die online en in de winkel makkelijk verkrijgbaar zijn.
Zonder waarschuwing
De resultaten waren choquerend. We hebben PFAS teruggevonden in schooluniformen, kussens, gestoffeerd meubilair en heel wat andere producten die in aanraking komen met de kinderhuid. En geen enkel van de producten waarschuwden dat ze geproduceerd waren met toxische chemicaliën. Meer zelfs: veel producten werden juist geadverteerd als “niet-toxisch” of “groen”.
“PFAS” staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een groep van meer dan negenduizend chemische stoffen die stuk voor stuk een koolstof-fluorverbinding aangaan. Ze worden gebruikt voor hun doeltreffende eigenschappen. Zo zijn ze water-, hitte- en vuilafstotend.
Dit soort chemicaliën zien we overal om ons heen. Ze komen voor in antikleefpannen, vetbestendige voedselverpakkingen, waterafstotende kleding, touchscreens, schuim in brandblussers en industriële processen. Ze komen terecht in water, in de bodem en in de lucht die we inademenen. En ze kunnen zich ophopen (“bio-accumuleren”) in dieren.
In de Verenigde Staten is PFAS gedetecteerd in het bloed van meer dan 98 procent van de geteste bevolking. Ook in de verste uithoeken van de wereld komen de chemicaliën voor.
Gezondheid
Uit studies naar (relatief gezien weinig) soorten PFAS op het vlak van impact op mensen, blijkt dat de stoffen gelinkt kunnen worden met verschillende gezondheidsprobemen, van kanker tot cholesterolverhoging en hormoonverstoringen. Kinderen nemen erdoor minder goed vaccins op.
Kinderen zijn kleiner, ze zijn nog in volle ontwikkeling, hun hormonen en fysiologie veranderen nog. Daarom is het bijzonder zorgwekkend dat zij zo blootgesteld worden aan PFAS: ze zijn vatbaarder voor de gezondheidsimpact van de stoffen.
Een onderzoek naar de PFAS-blootstelling bij kinderen toont een verband aan tussen de aanwezigheid van PFAS in het bloed en het moment waarop meisjes voor het eerst beginnen te menstrueren. Andere studies wijzen op een veranderende nierwerking en immuniteitsproblemen. Ook dyslipidemie, wat neerkomt op een gebrekkige balans van vetten in het bloed, kan kinderen vatbaar maken voor cardiovasculaire aandoeningen.
Wat hebben we juist gevonden?
Het is niet de eerste keer dat PFAS gedetecteerd zijn in kinderkleding. Vaak is dat het geval bij kleding die als “fuctioneel” bestempeld is, zoals regenjassen die waterbestendig moeten zijn. Wij wilden nagaan of de informatie op labels in kinderspullen, en dan specifiek spullen die als water- of vlekkenafstotend geadverteerd worden, verraden of er PFAS aanwezig zijn.
Maar daar blijft het niet bij. We wilden ook te weten komen of producten die gepromoot of gecertificeerd worden als “groen” of “niet-toxisch” werkelijk geen PFAS bevatten.
Uiteindelijk kwamen we uit bij 93 producten die kinderen en jongeren gebruiken. We delen ze in in drie producttypes: kleren, beddengoed en huisraad.
De eerste testen wezen al op hoge fluorwaarden bij 54 producten, wat kan wijzen op de aanwezigheid van PFAS. Onze studiepartners van Alpha Analytical hebben die 54 producten verder getest op 36 verschillende PFAS-chemicaliën.
Water- en vlekbestendig
Uit ons onderzoek blijkt dat producten die geadverteerd worden als water- en vlekkenbestendig veel vaker dan andere producten fluor bevatten en hogere PFAS-waarden tonen, al is het zeker niet zo dat alle 54 producten PFAS bevatten. Geen van de andere geteste producten bleken PFAS te bevatten, hoewel we nog steeds hoge fluorwaarden optekenden.
“Groene” water- en vlekkenbestendige producten bevatten even vaak PFAS en hoge fluorwaarden dan water- en vlekkenbestendige producten zonder duurzaamheidsgarantie.
Producten met de hoogste PFAS-waarden zijn kleren zoals schooluniformen, beddengoed zoals kussenslopen en matrasbeschermers en stoffen kindermeubilair.
Hoewel onze studie niet inhield dat we de blootstellingsgraad onderzochten, zien we de mogelijkheid dat kinderen die in contact komen met deze producten ook in contact zullen komen met PFAS. Het is ook mogelijk dat ze blootgesteld worden aan PFAS-chemicaliën die we niet getest hebben, zoals vluchtige chemicaliën die ingeademnd kunnen worden.
Studies tonen aan dat PFAS uit textiel kan ontsnappen als het gedragen of gewassen wordt. Hierdoor vergroot de kans dat de stof onze leefomgeving vervuilt.
En wat nu?
Meer onderzoek is nodig om de graad van blootstelling aan PFAS bij kinderkleding en andere kinderspullen na te gaan. Niettemin is het relevant om nu al te vragen waarom deze chemicaliën tout court in juist die producten terechtkomen.
De waarheid is dat kinderen snel dingen vuil maken. Witte of lichte kleding of tapijten kopen heeft nu eenmaal niet veel zin als je kinderen hebt.
In de VS overweegt het Environmental Protection Agency (EPA) federale regelgeving op te stellen om PFAS te limiteren (de Europese Unie legde het gebruik ervan al aan banden in 2006, red.). Het is een verhit debat, want het heeft een impact op bedrijven die gebruik maken van chemicaliën en chemische producten. Ook voor stortplaatsen en voor waterzuiveringsinstallaties heeft het implicaties.
Bepaalde Amerikaanse staten wachten niet op regelgeving. In Californië is recent bij wet vastgelegd dat PFAS in kinderkleding uitgefaseerd moet worden. In Maine, Vermont, Washington en opnieuw Californië is PFAS intussen verboden in tapijten.
Maine gaat nog een stap verder: tegen 2023 wil het geen PFAS meer in consumentenproducten die in de staat verkocht worden. Andere staten overwegen limieten of een soortgelijk verbod op PFAS-houdende producten, waaronder brandblussers, drinkwater en voedselverpakkingen.
Het is bijzonder moeilijk om uit te maken welke producten PFAS bevatten en welke niet. Dat baart me zorgen, ook als moeder. Wie “duurzame” producten certificeert, kan alvast zijn steentje bijdragen door PFAS op te nemen in de criteria. Het beste is om PFAS over de hele lijn te vermijden.
Kathryn Rodgers
Deze analyse verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner The Conversation.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier