Pierre Bergé: de modieuze multimiljonair met het grote hart en de grote bek

Pierre Bergé onder een portret van Yves Saint Laurent © ISOPIX

Pierre Bergé zal allicht voor eeuwig en altijd de man zijn achter Yves Saint Laurent: de man die, in het halfduister van de couturesalons, de modeshows dirigeerde van zijn beschermeling. Maar Bergé, die vanmorgen oveleed, was zoveel meer: militant, mecenas, herrieschopper, intellectueel, esteet. Groot hart, grote bek.

Ik herinner me de eerste keer dat ik Pierre Bergé in levende lijve zag, misschien twintig jaar geleden, langs boulevard Saint-Germain in Parijs: in een elegante Rolls of Bentley, gekleed in een geruit pak, allicht van Anderson & Sheppard in Saville Row. Hij keek meewarig uit het raampje, hond op zijn schoot. En de laatste keer: in rue de Bellechasse, na de show van Saint Laurent in februari. Bergé zat in een rolstoel, zijn blik trots als altijd, terwijl een assistent hem slalomde tussen het stilstaand verkeer.

Bergé kneedde Saint Laurent tot een legende. Faam en fortuin volgden, maar net zo goed verdriet en melodrama. Ze leerden elkaar kennen in 1958. Saint Laurent, toen 22, werkte op dat moment bij Christian Dior. Bergé, 28, was sinds tien jaar zelfstandig boekhandelaar, gespecialiseerd in eerste drukken. Hij was toen al bevriend met schrijvers, kunstenaars en modeontwerpers, en had een lange relatie achter de rug met de schilder Bernard Buffet, een ander fragiel genie van wie hij achter het gordijn de carrière begeleidde.

“Er was tussen ons een zeer sterke chemische, seksuele aantrekkingskracht,” zei Bergé over zijn relatie met Saint Laurent in een interview met het populaire weekblad Paris Match. “Natuurlijk zijn we seksueel ontrouw geweest, vaak zelfs, maar wat ons verbond was zoveel sterker.”

Drank, drugs en depressies

Saint Laurent werd in 1960 ontslagen bij Dior nadat hij had geweigerd zijn militaire dienstplicht te vervullen, en zich in een hospitaal had laten opnemen als zijnde depressief. De ontwerper en Bergé openden in 1961 hun eigen couturehuis met fondsen van J. Mack Robinson, een financier uit Atlanta. In 1966 volgde Saint Laurent rive gauche, een aparte prêt-à-porter lijn, wat destijds heel nieuw was: het begin van de mode zoals we die nu nog altijd kennen. De ontwerpen werden niet langer in de eigen ateliers vervaardigd, maar door externe bedrijven, op industriële schaal.

Pierre Bergé backstage bij een Yves Saint Laurent defilé
Pierre Bergé backstage bij een Yves Saint Laurent defilé© ISOPIX

Saint Laurent werd, en wordt, alom beschouwd als de meest getalenteerde ontwerper van zijn generatie. YSL werd internationaal een begrip, en een synoniem voor decadente Parijse luxe -destijds gesteund door onder meer de marketingcampagne voor het parfum Opium.

Op 3 maart 1976 liep de relatie tussen Bergé en Saint Laurent stuk. De ontwerper ging ten onder aan drank, drugs, geneesmiddelen, en depressies. De zakenman was uitgestreden. “Ik moest mezelf redden,” zei Bergé. “Ik stond machteloos, en daar kon ik niet tegen.” En ook: “De scheiding was onvermijdelijk, maar de liefde is altijd gebleven.”

Saint Laurent bleef ontwerpen, met steeds meer moeite. Op het eind tekende hij nog alleen de couturecollecties (daarmee stopte hij in 2002), en Bergé bleef nog jarenlang aan het hoofd van het bedrijf. Ondertussen zijn de modeactiviteiten in handen van de luxegroep Kering en is de beautybusiness, YSL Beauté, eigendom van L’Oréal.

Blik verruimen

Bergé verdween ook nooit helemaal uit het leven van Saint Laurent. Wel verruimde hij zijn blik. In 1977 kocht Bergé een theater, dat hij vijf jaar leidde. Als producer hielp hij later voorstellingen te financieren van onder andere Marguerite Duras, Peter Brook en Robert Wilson, en concerten van John Cage en Philip Glass. Tussen 1988 en 1994 was hij voorzitter van de prestigieuze Opéra National de Paris, en in 2000 werd hij baas van de Parijse brasserie Prunier, een legendarisch adres voor kaviaar. Hij begon ook een eigen veilinghuis, Maison Pierre Bergé et associés. Hij vloog naar verluidt zijn eigen helikopter.

Bergé, die zichzelf graag beschouwde als een zakenman uit noodzaak (omdat Saint Laurent hem nu eenmaal nodig had), profileerde zich ook in de politiek, altijd ter linkerzijde. YSL showde meermaals tijdens het Fête de l’Humanité, de jaarlijkse jamboree van de Franse Communistische Partij. In de jaren tachtig was hij goed bevriend met de socialistische president François Mitterrand, en hij gaf fortuinen aan onder meer de aidsactivisten van Act Up, aidsonderzoek en SOS-Racisme.

Pierre Bergé bij Sidaction
Pierre Bergé bij Sidaction© ISOPIX

Hij was een voorvechter van het homohuwelijk en adoptierecht voor homo’s: de peetvader van de homobeweging in Frankrijk. Hij kon brutaal zijn: “Als er een bom ontploft op de Champs Elysées door de Manif Pour Tous dan ga ik niet huilen” tweette hij ten tijde van de massabetogingen tegen het homohuwelijk. Bergé was ook betrokken bij de productie van 120 battements par minute, de recente film van Robin Campillo over Act Up.

Verpersoonlijking van progressief links

In de winter van zijn leven was zijn belangrijkste rol misschien die van persmagnaat. Hij was mede-eigenaar van de krant Le Monde en de weekbladen Le Nouvel Obs en Télérama. Bergé begon zijn eerste eigen, geflopte tijdschrift toen hij achttien was, en was in de jaren tachtig initiatiefnemer van Globe, een in Franse mediakringen legendarisch nieuwsmagazine. Hij financierde ook jarenlang Têtu, het belangrijkste Franse homomagazine.

Hij was tegelijk de verpersoonlijking van progressief links en van de Franse haute bourgeoisie: een multimiljonair (in 2016 werd zijn fortuin op 180 miljoen euro geschat) met een geweten. Vorig jaar was hij een van de vroegste pleitbezorgers van toen nog presidentskandidaat Emmanuel Macron.

Pierre Bergé bleef tot het eind waken als een cerberus over zijn levenswerk, en dan vooral met de Fondation Pierre Bergé – Yves Saint Laurent. De stichting beheert de archieven van de ontwerper en organiseerde jarenlang tentoonstellingen in het voormalige hoofdkwartier van het merk, in een herenhuis in het zestiende arrondissement van Parijs. In een zijkamer wordt het bureau van de ontwerper bewaard, onaangetast sinds zijn dood, als een schrijn.

De stichting is deels gefinancierd met de spectaculaire openbare verkoop van de fabuleuze kunstverzameling van het koppel. Opbrengst: 373 miljoen euro. Voor Bergé voelde de veiling aan als loutering -een duiveluitdrijving, zei hij. “Seksualiteit, niet kunst, was onze drijvende kracht,” schreef hij in zijn biografische Lettres à Yves.

Pierre Bergé , Yves Saint Laurent enVictoire bespreken de eerste YSL-collectie
Pierre Bergé , Yves Saint Laurent enVictoire bespreken de eerste YSL-collectie© ISOPIX

Het gebouw van de stichting wordt dit jaar getransformeerd tot een permanent Saint Laurent museum. In Marokko opent de Fondation volgdende maand een tweede museum, ondergebracht in een nieuw gebouw van de Parijse architecten Studio KO in rue Yves Saint Laurent, om de hoek van Jardin Majorelle, de legendarische tuin die Saint Laurent en Bergé in 1980 kochten.

Front row bij Saint Laurent

De voorbije jaren zat Bergé nog elk seizoen front row bij de prêt-à-porter shows van Saint Laurent, meestal in het gezelschap van Betty Catroux, een icoon uit de glorieperiode van YSL. Bergé was misschien de grootste cheerleader van Hedi Slimane, de vorige artistiek directeur van de lijn, die intussen Saint Laurent Paris is gedoopt. Bergé gaf Slimane in 1996 zijn eerste belangrijke baan, als mannenontwerper van het merk. En toen Slimane enkele jaren later debuteerde met Dior Homme, zaten Bergé en Saint Laurent op de eerste rij. Tom Ford onthulde diezelfde dag zijn eerste collectie voor YSL, en daar bleven de stichters manifest afwezig. Over de huidige, Belgische ontwerper van Saint Laurent, Anthony Vaccarello, zei Bergé aan de New York Times: “Het verschil tussen enerzijds Vaccarello en Ford en Pilati anderzijds is dat Vaccarello van Saint Laurent houdt. Hij probeert niet te imiteren. Ik verwacht niet van een modeontwerper dat hij Saint Laurent imiteert.”

Jane Birkin, Pierre Berge en Betty Catroux op de eerste rij voor de Saint Laurent Menswear Spring/Summer 2016 show
Jane Birkin, Pierre Berge en Betty Catroux op de eerste rij voor de Saint Laurent Menswear Spring/Summer 2016 show© ISOPIX

“Ik houd niet van het verleden,” zei Bergé in een pas verschenen interview met het Amerikaanse blad Town & Country. “Ik huil niet om vroeger. In tegenstelling tot wat mensen zeggen vind ik dat het vandaag beter is dan vroeger. Ik denk dat het morgen beter zal zijn. Ik houd niet van het pittoreske om het pittoreske. Ik houd van het echte leven, en van vrijheid. Ik ben links. Parijs vandaag is een Parijs dat veel vrijer is dan toen ik het voor het eerst leerde kennen.”

Bergé trouwde voor het eerst in zijn leven op 31 maart dit jaar, met de 58-jarige Amerikaanse landschapsarchitect Madison Cox. “Ik heb in het verleden twee grote liefdes gekend,” zei hij aan het nieuwsagentschap AFP, “tien jaar met Bernard Buffet en vijftig jaar met Yves Saint Laurent. Het homohuwelijk bestond niet. Vandaag maak ik mijn relatie met Madison Cox wettelijk.”

Bergé overleed deze ochtend om 5u39 in zijn woning in Saint-Remy-de-Provence in het zuiden van Frankrijk.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content