Paul Smith: ‘De wereld heeft een klap in het gezicht nodig’

De Britse modeontwerper stelde in Antwerpen een documentaire en een boek over zijn werk voor. Wim Denolf sprak met hem.

Paul Smith (65) ontving dinsdagavond modejournalisten, studenten en andere genodigden in het Antwerpse Arenberg Theater bij de voorstelling van Paul Smith, Gentleman Designer. De documentaire (55 minuten) werd gecoproduceerd door ARTE en registreert de dagelijkse leefwereld van de Brit: van zijn Londense kantoor in Kean Street tot de plekken die hem tekenden.

Tegelijk verschijnt Paul Smith Notes, een alfabetische reis langs de mensen en inspiratiebronnen in het leven van de modeontwerper. Zoals ook onze landgenoot Eddy Merckx – er was even sprake van dat Smith, een voormalige coureur, zijn jeugdidool zou ontmoeten, maar die daagde niet op.

De Britse modekoning is echter in opperbeste stemming als hij – tien minuten te vroeg – ten tonele verschijnt. Begrijpelijk: de British Fashion Council heeft hem net een award voor Outstanding Achievement in Fashion Design toegekend.

“Dit was niet mijn idee”, opent Smith verontschuldigend het gesprek. “Ik stond niet te springen om mee te werken aan een documentaire, laat staan een boek. Dat was aanvankelijk niet meer dan een korte tekst om in de hoes van de DVD te stoppen. (Lacht) Ik ben er ingepraat.”

Welke bezwaren had u? Smith: “Je werk documenteren terwijl je nog met zoveel zaken bezig bent: dat is toch vreemd? Daarnaast bestond het risico dat de makers het portret zouden manipuleren met theatrale passages. Ik heb al die jaren te hard gewerkt om met minder dan totale eerlijkheid tevreden te zijn. Gelukkig bleek StĆ©phane Carrel een aangename kerel te zijn. Hij volgde me in totaal acht maanden, en ik merkte amper dat hij in de buurt was. Het resultaat is ook beter dan ik vreesde. (Lacht) Notes is zo eerlijk dat iemand het al een zelfhulpboek noemde.”

U organiseerde nooit een retrospectieve – valt het mee om terug te blikken op 40 jaar carriĆØre? Smith: “Ik doe het met tegenzin. Ik denk liever aan de toekomst en zo hoort het ook. Eens je een zeker succes gekend hebt, is de verleiding groot om vast te houden aan het verleden. Jezelf evenaren wordt dan een obsessie, of anderen oefenen druk uit om vooral niĆ©t van koers te veranderen. Zo hou je de fans van het eerste uur wel vast, maar je wint er de jonge generatie niet mee. Dat idee alleen al maakt me nerveus.”

De documentaire gaat al bij al weinig over het moderne modebedrijf. Smith: “Ik wilde geen typisch modedocument afleveren, net omdat ik geen typische modeontwerper ben. Om mijn brood te verdienen maak ik kleding en baat ik winkels uit, maar verder ben ik net als iedereen. Ik hou van mensen en een goed gesprek, ik ben verzot op gadgets, kunst en architectuur, ik fiets graag – heel anders dan de dromerige tunnel waar zoveel modeontwerpers zichzelf in opsluiten. Hopelijk zien studenten ook dat in de documentaire: dat ze hun droom alleen kunnen realiseren als ze weten hoe de wereld in elkaar zit en met hun twee voeten op de grond staan.”

Wie zorgde daar in uw geval voor? Smith: “Mijn ouders. Ze leefden heel bescheiden en reisden nooit ergens naartoe. Mijn vader was ook een charismatische man die met iedereen kon praten. En anders is er nog altijd mijn vrouw Pauline. Die heeft echt niets met praatjesmakers en small talk, laat staan met bekendheid. Voor haar ben ik gewoon de jongen die ze ontmoette toen ze 21 jaar was. ‘Je was nooit een knapperd, maar je deed me lachen’, zegt ze wel eens. Achteraf bekeken heb ik op verschillende vlakken zoveel geluk gekend dat het me haast beangstigt – alsof plots een dubbeldekkerbus op mijn hoofd zal neerstorten.”

U verliet de schoolbanken op uw vijftiende en maakte de sixties mee. Hoe ziet u de huidige protestsignalen? Smith: “De protestbeweging vertrok destijds haast van een blanco pagina. Alles was een statement – of je nu je haar liet groeien of een muur roze schilderde. Die naĆÆviteit is weg. Nu zijn we van bijna alles op de hoogte, maar die onbeperkte informatiestroom valt gemakkelijk te misbruiken. Ook op moreel vlak ben ik pessimistisch. Opscheppen, bedriegen en liegen om er zelf beter van te worden zijn de norm geworden. Politici verkopen voortdurend onzin, terwijl bankiers zichzelf mooie premies schenken na falingen. De wereld heeft een klap in het gezicht nodig, en die lijken we nu ook te krijgen.”

Waar haalt u de drive vandaan? Smith: “Ik stel mezelf graag in vraag en heb altijd een uitdaging nodig. Zodat ik niet om mijn lauweren rust en blijf evolueren. Daarom ben ik me de laatste jaren ook gaan toeleggen op fotografie, onder meer voor magazines, en op het ontwerpen van zaken die nieuw voor me zijn, zoals uurwerken en fietsen. Ik heb trouwens behoorlijk wat druk uitgeoefend om ook het label een nieuwe richting uit te sturen. Er zijn steeds minder kleurrijke gestreepte motieven te zien, terwijl de winkels sinds kort een minder ludieke toon aanslaan.”

Kunt u zich Paul Smith zonder Paul Smith voorstellen? Smith: “Dat spreekt voor zich. (Lacht) Voor Chanel, Yves Saint Laurent en Dior werkte dat toch ook? Ik zal op een dag met pensioen gaan of overlijden, en tegen dan zal er een sterk team klaarstaan om het roer over te nemen. De grootste uitdaging zal zijn om de eigenzinnigheid en persoonlijkheid van het bedrijf te bewaren. Woordvoerders en CEO dreunen ingestudeerde verhaaltjes af – dat kun je van mij toch niet zeggen.”

Wim Denolf

Paul Smith, Gentleman Designer (20 euro) verschijnt deze week bij Arte Editions, het boek Paul Smith Notes (32 euro) bij Arte Editions en Editions de la MartiniĆØre. Info : www.paulsmith.co.uk, www.arteboutique.com.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content