Kolen, diamanten, zilver, er worden heel wat grondstoffen gewonnen uit mijnen. Maar jeans? Neen, dat komt uit een fabriek, zou je denken. En toch bestaat er zoiets als denim mining. Inderdaad, dat heb je goed gelezen, jeans komt soms uit een mijn.
Zo’n 300.000 dollar. Dat is de geschatte waarde van een aantal originele jeansbroeken uit de 19e eeuw die vorig jaar in een verlaten zilvermijn in Arizona gevonden werden. Het was zo’n 120 jaar geleden dat de laatste mijnwerker er had uitgeklokt, maar vorig jaar ontdekten de avonturiers van YouTube-kanaal Exploring Abandoned Mines 125 jaar oude jeansbroeken die door de mijnwerkers werden achtergelaten en vandaag een fortuin waard zijn.
Deze heren zijn niet de enige die aan dit soort ‘denim mining’ doen. De bekendste denim miner is Michael Allen Harris, hij vertelde in 2015 aan de Britse krant The Guardian hoe hij eigenlijk op zoek was naar iets anders. ‘In de woestijn van Californië, Nevada en Arizona vind je verlaten zilvermijnen die een soort begraven tijdscapsules zijn. Daar vind je vintage whiskyflessen die een fortuin waard zijn voor verzamelaars. Bij het zoeken vond ik vaak stukjes oude denim, die gedragen werden door de mijnwerkers in de 19e eeuw. Als een mijnwerker een nieuw paar jeans kocht, gebruikte hij de afgedankte vaak als vodden, om rond pijpen te winden bijvoorbeeld. Daarom liggen er heel wat antieke jeans begraven in die mijnen.’
Dat die oude stukken jeans veel waarde zijn, wist Harris eerst niet. ‘De eerste keer dat ik een stuk denim tegenkwam, kende ik de waarde niet,’ vertelde hij The Guardian. ‘Ik zag gewoon wat oude vodden, dus in plaats van het voorzichtig uit te graven trok ik eraan en scheurde het kapot. Ik had geen idee dat deze stukken stof duizenden dollars waard waren.’ Hij verkocht zijn eerste gevonden jeansjasje voor 1.000 dollar aan een verzamelaar, en ontdekte pas daarna dat een bedrijf als Levi’s tot 100.000 dollar betaalt voor originele vondsten.
Nu exploreert hij al meer dan tien jaar samen met zijn schoonvader mijnen in onder andere Nevada, op zoek naar denim. Dat vraagt vaak weken of maanden werk, eindeloos graven door stof en stenen. En heel wat geluk, ook. ‘Soms vinden we alleen wat fragmenten, of een zak. Zo’n 95% van de tijd vinden we niets compleet. Toen we een volledig paar van Neustadter Brothers vonden uit 1890, dat intact genoeg was om nu nog te dragen, waren we dan ook zeer opgewonden. Ik kreeg er 21.000 dollar voor.’
Later vond zijn schoonvader Russ ook nog een paar van de allereerste Levi’s ooit gemaakt, in 1873. Een blouse met plooien die Harris ontdekte bevindt zich nu in het archief van Levi’s. Dat werd in 1906 verwoest door de aardbeving in San Francisco, en is dus altijd op zoek naar stukken om de toen verloren collectie weer aan te vullen. Denim mining is dus occasioneel zeer lucratief, maar Harris ziet zichzelf vandaag vooral als een soort archivist. Hij publiceerde in 2010 zelfs een boek over zijn werk en vondsten, Jeans of the Old West.
Blauw goud
Soms moet je niet eens een mijn in om een jeansschat te vinden. Neem Shane Tapp uit Utah, die dit voorjaar op een wandeling met zijn zoon op zoek naar boeiende rotsen en kristallen een rare steencirkel vond. Hij ging wat graven en vond een jeansknoop, met daaraan vast een onduidelijk stuk stof dat een jeansjasje bleek. Weliswaar maar met een mouw, en onwaarschijnlijk vuil, maar toch. Hij dekte het jasje weer toe, maar nam een knoop mee die hij gebruikte voor research. Hij zocht onder andere contact met Wouter Munnichs van Long-john.nl, een jeansexpert- en verzamelaar, die Tapps spectaculaire verhaal op zijn blog vertelt. Tapp contacteerde ook Tracey Panek, historica bij Levi’s en keerde terug om het jasje op te graven. De olie en het vuil hadden de stof 120 jaar goed bewaard, en vandaag bevindt het zich in het archief van Levi’s.
Niet alleen archieven zijn geïnteresseerd in antieke jeans, een hele gemeenschap verzamelaars, de ene al wat kapitaalkrachtiger dan de andere, wil ze in hun collectie. Munnichs bijvoorbeeld, vertelt op zijn blog over de originele Levi’s 501XX jeans uit het begin van de 19e eeuw die in een mijn in Nevada gevonden werd en nu in zijn archief zit. De Zweedse verzamelaar Viktor Fredbäck heeft een collectie van zo’n 400 jeans die zo indrukwekkend is dat hij er een boek mee vulde, True Fit: a collected history of denim. Hij is zo gek op vintage dat hij reproducties liet maken van zijn favoriete paren om gewoon zelf te dragen.
Zijn oudste exemplaar dateert uit 1874, een paar Chuang Quan Wo’s, en het boek schetst de geschiedenis van dit iconische kledingsstuk en de ontwikkeling van een soort ‘overall’ die mijnwerkers en andere arbeiders over hun kleren droegen, tot de broek die we nu kennen. Meer zelfs, hij gaat met denim miner Harris mee de mijn in op zoek naar antiquiteiten. Wat ons terug brengt bij het ietwat vreemde feit dat mensen hun leven wagen in verkruimelde mijnen waar meer dan 120 jaar niemand meer enige vorm van onderhoud in heeft gedaan, op zoek naar de meest versleten jeansbroeken aller tijden.
Lees ook: Hoe groen zijn onze jeansbroeken?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
