Lekker burgerlijk: de najaarsmode is chic en klassiek

Na jaren van sports- en streetwear lijkt de mode dit najaar recht uit Saint-Germain-des-Prés te komen. Broekrokken, tweed en blouses met strikkraag: de nieuwe vrouw waagt zich weer aan chic en klassiek. La nouvelle bourgeoisie est arrivée.

In het straatbeeld zie je de nieuwe bourgeoisie nog niet zo vaak, maar dat zal niet lang meer duren: de overstap van de catwalk naar het leven van alledag zit eraan te komen. De opkomst, of is het terugkeer, van de trend schrijven we toe aan de leader of the pack, Hedi Slimane. In zijn tweede seizoen bij Celine zette hij een bourgeois-vrouw neer die recht uit Saint-Germain-des-Prés lijkt te komen. Natuurlijk hebben we haar al eens eerder gezien: bij Hermès en Chanel, de ultieme bewaarders van de chic, is ze nooit weggeweest.

En ook Vanessa Seward heeft altijd iets met dit soort mode gehad; ze hanteerde de stijl eerst bij A.P.C en vervolgens tot een jaar geleden bij haar eigen merk. Ze deed dat op geheel eigen wijze, met verwijzingen naar haar Britse roots en een haarfijn gevoel voor Parijse chic. Alleen had zij niet de macht van een huis als Celine achter zich, of de invloed van een Slimane, die geen enkele concessie doet. Slimane, de man die niet zo lang geleden een rock-‘n-rockcollectie ontwierp die bijna tienerachtig aandeed, keert die trend nu resoluut de rug toe en kiest voor een damesachtige stijl. Met alles wat daarbij hoort: broekrokken tot onder de knie, blouses met een strikkraag, tweed en discrete prints, alles overgoten met een seventiesgeurtje dat toch niet muf ruikt.

Echt nieuw is die ‘neo-bourgeoisie’ eigenlijk niet, meent Pénélope Blanckaert, hoofd van de afdeling Fashion arts bij Artcurial. ‘Het silhouet maakt deel uit van het DNA van heel veel modehuizen, Chanel voorop. Het gaat om bijna gevestigde codes: parelketting, tweed, een mantelpakje, een zijden blouse. Alleen wordt er aan al dat werk dat uit de studio van Chanel komt nu een nieuwe twist gegeven, en wordt de elementaire burgerlijke stijl nu een burgerlijke stijl anno 2019. Dat het silhouet opeens weer benoemd wordt, is omdat we nu eenmaal trends moeten duiden en we inderdaad dit seizoen meer trenchcoats en pied-de-poule zien. Maar eigenlijk heeft dat altijd in de collecties gezeten.’

Tegen de tijd in

De modehuizen hebben gespeeld met die perfect uitgebalanceerde stereotypes ‘en ze hebben geprobeerd de bourgeoise een beetje uit haar evenwicht te brengen’, zegt Benjamin Simmenauer, wetenschappelijk filosoof en professor aan het Institut Français de la Mode. ‘Dat hebben ze al eerder gedaan door het silhouet mannelijk te maken, zoals bij Armani, of juist meer sexy, zoals bij Gucci in de tijd van Tom Ford. En nu brengt Slimane bij Celine het weer in al zijn puurheid terug, terwijl tot nu toe alles in het werk werd gesteld om het te veranderen. Vanaf nu heeft deze stijl een eigen leven. Het is niet langer de kleding van de vrouw en moeder die onderworpen is aan een patriarchaat dat diep geworteld is in de burgerlijke zeden; het zou verkeerd zijn om die mode zo te interpreteren. Het gaat om een zuiver esthetische keuze, waarbij iemand zichzelf verandert in een elegante vrouw uit de jaren zeventig. In een wereld die zich telkens weer afgekeerd heeft van alles wat chic is, en die experimenteerde met diversiteit, street fashion, veel bloot, vulgaire, sexy en zelfs trashy mode, is er niets minder burgerlijk dan de pure burgerlijke stijl.’

In die zin was het een schot in de roos voor Hedi Slimane. Ook nu weer is hij ver over de grenzen gegaan. ‘Door een dergelijk silhouet voor te stellen terwijl het allang uit de moderegisters was verdwenen, creëer je een sterke zichtbaarheid en ga je totaal tegen de tijd in’, vertelt Benjamin Simmenauer. ‘Als je een bourgeois uit de seventies de catwalk opstuurt, met kleine afwijkingen van het origineel, dan doe je het tegenovergestelde van wat aanhangers van de non-look doen, zoals Mark Zuckerberg met zijn T-shirt van Brunello Cucinelli waarvan hij er 500 heeft, maar dat toch 400 euro kost. Het is ook het omgekeerde van wat aanhangers van de streetwear doen, die heel ver gaan in hun drang om zich via mode te distantiëren van hun soortgenoten. Ze kopen een paar sneakers van 700 euro, en blijven gewoon mensen met geld die een ‘street’ imago hebben gekocht.’

Slimme stoffen

Terwijl streetwear de laatste jaren steeds meer terrein won, valt er het komende seizoen een duidelijke verschuiving waar te nemen. Bij de modebeurs Première Vision Paris zien ze dat glashelder. Hoofd Mode Pascaline Wilhelm signaleert de trends van de komende seizoenen aan vakmensen, en vertelt dat er sprake is van ‘een terugkeer naar een meer gestructureerd silhouet, kleding met allure, die met kennis en oog voor constructie in elkaar is gezet’. De snit is dus belangrijk, maar de stof ook. ‘Hedi Slimane gebruikt prachtige stoffen die niet meteen opvallen, en dat is klassiek en bourgeois. Dat betekent ongetwijfeld dat de streetwear aan terrein zal verliezen, of in elk geval zal de look soberder worden, waardoor het lichaam weer meer tot zijn recht komt, meer getoond mag worden, en zelfs weer een beetje sexy wordt, al is het op een bescheiden, brave manier.’

Denk nu niet dat het gaat om het knippen en plakken van de keurige mode van vroeger. Het verschil zit ‘m vooral in de materialen, zoals viscose op basis van hout uit duurzame bossen, in het gewicht van de stoffen, die lichter zijn, en het gebruik van stretch. ‘De kleding van nu beperkt je niet in je bewegingsvrijheid’, zegt Pascaline Wilhelm. ‘De modellen sluiten aan, maar ze zitten comfortabel. Die materialen zijn ook erg mooi om te zien: een beetje glanzend als zijde, wat mat of gekruld als wol. Ze zijn zo gemaakt dat er geen twijfel over kan bestaan: dit is geen stof voor joggingbroeken of parka’s.’

Goede modemanieren

‘Dit is een vrouw uit een sociale groep die dominant is: de bourgeoisie’, zegt Benjamin Simmenauer. ‘Per definitie streeft die groep ernaar zijn positie te behouden en een vorm van status quo in stand te houden, inclusief de uiterlijke kenmerken ervan. En in tegenstelling tot de aristocraat, maakt de bourgeois zijn fortuin door zaken te doen en niet door te erven. Hij heeft dus een grote affiniteit met actie, want hij moet handelen om zijn kapitaal in stand te houden en het uit te breiden. Kleding en decoratie zijn voor hem van secundair belang en dat zie je in wat hij draagt. Maar de bourgeoise verschilt in feite niet zozeer van de aristocrate in haar sociale rol: ze heeft een eerder decoratieve functie, zelfs al zijn de codes niet precies hetzelfde.

Balzac was de eerste die over de bourgeoise schreef. In Traité de la vie élégante dat in 1830 verscheen, is hij getuige van de overgang van de ene heersende klasse naar een andere, en hij ziet de verandering in kleding die daarmee gepaard gaat. Chic is een woord dat gebruikt wordt voor een bourgeois manier van kleden, met een zekere bescheidenheid, tijdloosheid en bevestiging van een bepaalde status, en met een aantal strenge codes waar niet van afgeweken mag worden. Om dat te bereiken, draagt men dure stoffen zoals kasjmier, alpaca en leer. Dat alles staat voor een discrete elegantie die de aandacht van de groep niet afleidt – die moet gevestigd blijven op de activiteiten en productiviteit van die groep – maar die formeel en duur genoeg is om te laten zien dat de draagster rijk is. Het is de vestimentaire vertaling van goede manieren.’