Kawaii goes dark: deze Japanse subcultuur stelt taboe rond zelfmoord aan de kaak

Blogger Kuua Oyasumi © Instagram
Aylin Koksal
Aylin Koksal Journalist Weekend.be

Wie ‘Kawaii‘ zegt, zegt pastelkleurige outfits, glitters, snoezige accessoires en opvallende pruiken. Het is onschuldig, oneindig optimistisch en zoals de vertaling het perfect beschrijft o zo schattig! De Japanse Kawaii-cultuur heeft nu echter een nieuw en duister zusje. Ontdek Yami Kawaii: de subcultuur die komaf maakt met taboes rond mentale gezondheid.

Van kattenoortjes tot nepbloed

Yami Kawaii ofwel vertaald ‘ziek schattig’, is een subcultuur en kledingstijl die de somberste hoeken van de Japanse cultuur aan het licht brengt. Een touw als ketting, oorbellen met pillen en spuiten, make-up met nepbloed: alles wat suggereert dat de drager kwetsbaar, ziek, emotioneel verwond en misschien zelfs suïcidaal is. Terwijl Japan al decennialang met een alarmerend zelfmoordprobleem en daarbij horende taboes kampt, stelt de Yami Kawaii beweging het probleem aan de kaak. Nog vorig jaar beroofden meer dan 21.000 mensen zich van het leven. ‘Aangezien de woorden zelfmoord en geestelijke gezondheid in Japan niet worden uitgesproken, worden ze op het lijf gedragen’, vertelt Hedy Choo, een Instagrammer die Yami Kawaii belichaamt.

Aangezien de woorden zelfmoord en geestelijke gezondheid in Japan niet worden uitgesproken, worden ze op het lijf gedragen

‘Ik leerde over deze subcultuur omdat het in Tokyo nogal hot topic is. Het is echt een mix and mash van lieflijke kledij met zeer gedurfde, soms duistere accessoires’, vertelt Hedy. De verschillen met de typische Kawaii-cultuur zijn onmiskenbaar: roze tinten zijn grauwer, de make-up is sober en de nagels, prints en strikjes zwart. Op babyroze t-shirts met hartjes wordt de boodschap ‘ik wil sterven’ geprint. Armbandjes die doen lijken alsof je polsen zijn doorgesneden, gaan als hete broodjes over de toonbank.

Blogger Hedy Choo, foto door Mia (@mvarvse op Instagram)
Blogger Hedy Choo, foto door Mia (@mvarvse op Instagram)© Instagram

Texaanse twintiger Taylor Rojas bezocht onlangs de bakermat van de Kawaii-cultuur: de Harajuku-wijk in Tokyo. ‘Als je daar bent, lijkt het voor een westerling alsof je in soort stijlvolle carnavalsparade bent terechtgekomen. Ik was van mijn melk. Yami Kawaii was onvermijdelijk en overal: op sociale media, op straat en op tv! Ik begon de stijl te appreciëren toen ik hoorde dat de beweging taboes als depressie en mentale gezondheid bespreekbaar willen maken. Nu ligt het mij nauw aan het hart.’

‘Veel jongvolwassenen voelen zich erg eenzaam en hebben het gevoel dat ze met niemand over hun problemen kunnen praten. Op sociale media lijkt het alsof iedereen een perfect leven leidt, er is nergens ruimte voor pessimisme en bovendien rust er een enorme taboe op mentale gezondheid en zelfmoord’, vertelt Taylor verder. Volgens haar vinden mensen die in stilte lijden de erkenning die ze zoeken terug in de Yami Kawaii beweging. ‘Dat is wat deze kledingstijl en beweging zo uniek maakt.’

Japans escapisme

Waarom is zelfmoord dan zo’n taboe in de Japanse samenleving? Japanoloog aan de KULeuven Dimitri Vanoverbeke weet waar het schoentje wringt: ‘Als Japanner is het heel belangrijk om een hoge status of reputatie te hebben. Je moet voortdurend conformeren aan een verwachtingspatroon. Vandaar dat fysieke en mentale zwaktes en ziektes zo veel mogelijk worden verborgen. Als gevolg daarvan neemt de stress uitermate toe. Wie buiten de hokjes valt en daar niet goed mee omgaat, belandt vaak in een depressie of burn-out en denkt in het ergste geval er een einde aan te maken.’

Wie buiten de hokjes valt en daar niet goed mee omgaat, belandt vaak in een depressie of burn-out en denkt in het ergste geval er een einde aan te maken.

Volgens Vanoverbeke is het net daarom essentieel dat er in Japan zo’n een kleurrijke, uitbundige Kawaii-cultuur bloeit. ‘Japanners leiden een normaal leven en dragen overdag strakke maatpakken. Op een vrije dag gaan ze dan cosplayen en verkleden zich bijvoorbeeld tot een anime-personage. Het is een uitlaatklep voor die mensen, een mooie vorm van ontspanning en het werkt in vele gevallen helend.’

Blogger Kuua Oyasumi (@kuua_oyasumi op Instagram)
Blogger Kuua Oyasumi (@kuua_oyasumi op Instagram)© Instagram

De Kawaii-cultuur is georganiseerd in veel sub-gemeenschappen om telkens een soort afbeelding van de maatschappij weer te geven. De typische Harajuku-girls bijvoorbeeld pronken met de lolita-jurkjes in vijftig tinten flashy. ‘Wat mensen eigenlijk doen, is hun eigen identiteit versterken. In dit geval wordt het “schattige” stereotiep zo tot in het extreme gebracht, dat de oorspronkelijke identiteit van de drager niet meer herkenbaar is. Je hoeft dus voor even jezelf niet meer te zijn’, vertelt Vanoverbeke.

Deep(er) down the rabbit hole

Wat als de Kawaii-wereld zijn vreugde en optimisme verliest? Werkt het dan nog altijd helend? Volgens de japanoloog kan het ook andersom werken: ‘Als je steeds naar erkenning zoekt voor je pathologie en daarvoor erkenning krijgt, ga je die ook automatisch versterken en romantiseren. Het wordt dan moeilijker om eruit te geraken’, vertelt hij, ‘Het verhaal van een Japanner die andere jonge vrouwen opzocht om collectief zelfmoord te plegen, maar ze eigenlijk gewoon op een brutale manier vermoordde, bewijst dat het met dit soort forums maar al te vaak verkeerd kan lopen.’

Het draait misschien “maar” om kleding, maar ik ken suïcidale mensen die dankzij de Yami Kawaii beweging zelfzeker zijn geworden en zich stukken mooier voelen

Ook heeft de Yami Kawaii beweging een onuitgesproken mascotte: Menhara-Chan, die ontworpen is door illustrator Ezaki Bisuko. De heldin is adorabel en heeft een konijntje als knuffeldier, maar hou je vast: om haar magische krachten te ontketenen, snijdt ze haar polsen door. ‘Verontrustend, maar geen kat die erbij stilstaat’, verzekert Instagrammer Hedy: ‘Ik heb ook nog niemand ontmoet die depressiever is geworden door de Yami Kawaii beweging. Mensen vragen hoe zij zich ook zo kunnen kleden en hoe ze eraan moeten beginnen. Af en toe krijg ik ook bekentenissen van mensen die te bang zijn om buiten hun comfortzone te treden. Het draait misschien “maar” om kleding, maar ik ken suïcidale mensen die dankzij de Yami Kawaii beweging zelfzeker zijn geworden en zich stukken mooier voelen’, aldus Hedy Choo.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Refinery29270video480https://www.youtube.com/3601.0https://i.ytimg.com/vi/1Wsk3Oa_3F8/hqdefault.jpg480YouTubehttps://www.youtube.com/user/Refinery29TVThe Dark Side Of Harajuku Style You Haven’t Seen Yet | Style Out There | Refinery29

Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content