Hoe de zazous in Frankrijk hun middelvinger opstaken naar het nazisme met mode & muziek

Zazou © Gf

Decadente dandy’s, kortgerokte vrouwen, swinging jazz en rebelse danswedstrijden: deze subcultuur gaf het Vichyregime lik op stuk. Langharig werkschuw tuig avant la lettre.

T-shirts met ‘We Should All Be Feminists’, ‘Make Love, Not Walls’, ‘No Time To Waste’ en ‘Nasty Woman’ zijn naast leuke sloganmode ook een politieke of ideologische coming out van de drager. Items met regenbogen, pins of patches, baretten, hoofddoeken, en andere accessoires kunnen net zo goed een statement vormen. Anno 2017 zijn dit soort statements, dankzij de turbulente politieke tijden, weer helemaal in de mode. Wat je aantrekt is niet voor iedereen even belangrijk, maar kan wel een duidelijke boodschap de wereld insturen. Meer dan zeventig jaar geleden had de jeugd dat ook begrepen en toonden de Parijse jongeren dat ze snakten naar vrede en plezier in plaats van oorlog en haat.

Hoe de zazous in Frankrijk hun middelvinger opstaken naar het nazisme met mode & muziek
Ā© gf

Tijdens het Vichyregime, dat collaboreerde met de nazi’s en fascisten begin jaren veertig, ontstond er een subcultuur onder de jongeren die we nu nog kennen als zazou. Zowel TC Matic als de Pet Shop Boys schreven liedjes over de rebelse subcultuur die met haar kledingstijl en wilde dansfeestjes de nazisympathisanten tegen de borst stootte. Hoewel ze ingingen tegen het nazisme, waren de zazous niet aangesloten bij het verzet. De jongeren wilden eigenlijk weinig weten van politiek en deden gewoon hun zin, zonder de regeltjes te volgen van de conservatieve regering.

De zazous woonden voornamelijk in Parijs, waren met enkele honderden en waren erg jong: tussen de zeventien en twintig. Er waren zazous van verschillende klassen, seksuele voorkeuren en afkomst. Het dandyisme en hedonisme van de zazous was een sarcastisch antwoord op de werkethiek van de nazi’s.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Now, here’s a very entrancing phrase,

It will put you in a daze,

To me it don’t mean a thing,

But it’s got a very peculiar swing!

Zaz-zuh-zaz-zuh-zaz, Zaz-zuh-zaz-zuh-zay.

Muziek, en met name jazz, was het symbool voor de vrije wereld, voor de Amerikaanse cultuur. De zazous liepen rond met een gesyncopeerde stap, om hun liefde voor swing ten allen tijde tentoon te spreiden. In Parijs was er een levendige jazz scene, die ontsproot tussen de twee wereldoorlogen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hielden de zazous die scene in leven. Ze verwelkomden zwarte jazzmuzikanten, die naar Parijs waren geĆÆmmigreerd, met open armen. Ook zigeunerjazzmuzikanten, zoals Django Reinhardt , waren populair.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Waarom de zazous zo’n grappige naam kregen, die gelijkstond aan alles wat cool en swing was in de jaren veertig, is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk komt zazou van de zwarte jazzmuzikant Cab Calloway en zijn lied Zah Zuh Zah. Johnny Hess, een populaire muzikant onder de zazous, zong in 1942 in zijn nummer ‘Je Suis Swing’ ook van ‘Za zou, za zou, za zou, za zou ze’ en brak potten.

That Zazou, he don’t care

Dark glasses, long hair

Takes his time, sneers at men

Some ugly people want revenge

De zazous drukten hun individualiteit uit door hun kapsels en kledingstijl. In tijden waarin de regering aanmaande om kort haar te dragen, lieten ze zazous hun haar net groeien. De mannen smeerden er een fikse dosis brillantine in en de vrouwen kozen voor krullen, liefst blond met een strook in een andere kleur. De kuiven van vrouwen en mannen gingen de hoogte in en vrouwen verschenen zonder hoed in het openbaar om hun gewaagde kapsel van alle kanten te laten bewonderen. Een snorretje zoals Clark Gable hoorde er voor de mannelijke zazous ook bij.

That Zazou he sleeps all day

then down to Select or Le ColisƩe

Sips his drinks, orders more says what he thinks

And it’s a crazy war

Naast een opvallend kapsel, liepen de zazous er ook behoorlijk extravagant gekleed bij. De mannelijke zazou droeg het liefst oversized jasjes, die tot op de knieƫn hingen, met zoveel mogelijk zakken. Die overdadigheid van stof was een rechtstreekse commentaar op de vraag van de regering om spaarzaam te zijn met stof. Ook de vrouwen droegen grote jassen, met brede schouders, maar hun rokken waren opvallend kort. HƩt patroon van de zazous was de ruit, zoals we het kennen van houthakkershemden.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

De accessoires waar je een zazou aan kon herkennen waren donkere zonnebrillen, schoenen met dikke zolen, rode lippenstift voor de vrouwen en paraplu’s om mee te flaneren. Die paraplu’s waren een verwijzing naar de Britse cultuur, waar zazous mee dweepten. Ze gebruiken zoveel mogelijk Engelse woorden om hun liefde voor Britse en Amerikaanse muziek uit te drukken en de Franse patriotten uit te dagen.

Now everybody’s under somebody’s spell

unless they’ve already gone to hell

In the streets you can hear the people say

‘That Zazou he should be locked away’

De beroemde Franse schrijfster en feminist Simone de Beauvoir beschreef de zazous in 1942 als volgt: ‘De jonge mannen dragen Britse drape suits met smalle broeken onder hun schapenwollenjassen en smeren rijkelijk brillantine in hun haar. De meisjes kiezen voor truien met rolkragen, korte A-lijn rokken en houten platformschoenen; ze dragen donkere zonnebrillen met grote lenzen, gebruiken veel make-up en lopen blootshoofds rond.’

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Ook Christian Dior beschreef de zazou cultuur in zijn autobiografie. Hij bewonderde hun motieven, maar moest niets weten van de modestijl: ‘Veel te grote hoeden, veel te korte rokjes, veel te lange jasjes, veel te zware schoenen. Ik twijfel er niet aan dat deze zazou-stijl z’n origine vond in een verlangen om de bezetters uit te dagen en in te gaan tegen de strengheid van Vichy. Uit gebrek aan andere materialen, gebruikten ze pluimen en sluiers in plaats van vlaggen om doorheen Parijs te wandelen als ware het revolutionaire banners. Maar als mode vond ik het afstotelijk.’ Dior was eerder fan van een meer klassieke, vrouwelijke schoonheid en keek neer op de excentrieke fashion freaks.

When the soldiers strut

all he cares about is love

When the flags are out all he cares about is love

And there’s a thin line between love and crime

De zazous vonden nog een andere manier om revolutionair uit de hoek te komen. Toen Joden gedwongen werden om een gele ster te dragen, om hen op straat te herkennen, naaiden de zazous ook gele sterren op met de woorden ‘Zazou’, ‘Goy’ of ‘Swing’. De jongeren waren de punkers van hun generatie, met patches die zo duidelijk afkeer tegenover het heersende regime toonden, dat ze veracht werden door datzelfde regime.

Hun gebrek aan patriottisme en rebelse gedrag was een doorn in het oog van de conservatieve regering. Er werd gevreesd dat deze groepering de rest van de jeugd zou infecteren met hun ‘gevaarlijke’ gedrag. Er werden talloze artikels gepubliceerd om de immoraliteit van de zazous aan te kaarten. Ze werden beschreven als werkschuw, egocentrisch en een gevaar voor de Franse moraal.

Hoe de zazous in Frankrijk hun middelvinger opstaken naar het nazisme met mode & muziek
Ā© gf

Het Vichyregime vreesde dat de zazous ervoor zorgen dat de jongeren niet zouden meewerken aan de heropbouw van het nationalisme. Een van de fascistische jeugdgroeperingen Jeunesse Populaire FranƧaise ging ’s avonds op pad om zazous op straat in elkaar te slaan en hun leuze ‘Scalpeer de zazous!’ te scanderen. Sommige zazous werden opgepakt en naar werkkampen gestuurd. De jongeren kozen voor een meer ondergrondse levensstijl na deze aanvallen en kwamen samen in clubs, die zich in kelders bevonden, om verder te dansen. De communisten keken met argwaan naar de zazous, omdat ze niet snapten dat ze zo apathisch reageerden op de oorlog. In plaats van wapens op te pakken, smeerden ze de benen in en hielden de zazous agressieve dance battles tegen soldaten en andersgezinden.

De fascinerende subcultuur toont ons vandaag dat stijl niet alleen frivool is, maar de geschiedenisboeken in kan gaan als een manier van verzet en hoop.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content