Een keuken die als een juwelenkistje in de bestaande structuur werd geschoven en een zwembad dat de oude binnenplaats een spiegel voorhoudt : bij de renovatie van deze vierkantshoeve werd voor even verrassende als stijlvolle oplossingen gekozen.

Na twintig jaar in een oude vierkantshoeve in Vlaams-Brabant gewoond te hebben, besloten de bewoners op een dag dat het tijd werd om enkele renovaties uit te voeren. Ze riepen de hulp in van het bureau 51N4E, dat ze een duidelijk wensenpakket overhandigden : een zwembad met badhuis en een nieuwe keuken met berging. Ze hadden dus zelf al een beeld van hoe en waar ze de veranderingen wilden. De mensen van 51N4E hielden er echter andere ideeën op na. Ze luisterden aandachtig naar de bewoners en herformuleerden het eisenpakket.

“De vrouw heeft hier ook een dansstudio en wilde per se een buitenzwembad. De man heeft in de hoeve zijn eigen kantoor en wilde bij de ingang daarvan liever een vijver of een waterpartij, in zwemmen is hij helemaal niet geïnteresseerd. We kwamen tegemoet aan beide wensen. In plaats van de waterpartij aan te leggen op de aanvankelijk voorziene plek, namelijk achter het huis, plaatsten we ze in het hart van de vierkantshoeve : het binnenplein, daar waar vroeger de mesthoop lag. We kozen voor een gewoon zwembad, in zijn elementairste prefabuitvoering. Maar in plaats van een blauwe folie kozen wij voor een zwarte. De rand bestaat uit een verhoogde betonplaat die tevens als zitband gebruikt kan worden. Door op deze manier te werk te gaan kreeg het zwembad een dubbele functie : in de zomer dient het om baantjes in te trekken en in de winter is het, onoverdekt, een monumentaal beeld dat de omsloten buitenruimte blijft bepalen. Op deze manier hebben we van het centrale erf in zekere zin een kamer gemaakt, die volledig in het patchwork van deze hoeve past.”

In de loop der jaren hebben de bewoners stukken van de hoeve verbouwd, veel van de plekken hebben een andere functie gekregen waardoor een natuurlijke versnippering van de oorspronkelijke ruimte is ontstaan. Dit ‘lappendeken’ hebben de architecten nog weten te versterken door rond het zwembad met betonnen vloertegels te werken die in een onregelmatig motief tussen de aloude kasseien liggen. “We hebben getracht om onze ingrepen zo neutraal mogelijk te houden. We willen niet opvallen, integendeel. De nieuwe elementen moeten zich vermengen met het leefpatroon en de bestaande architectuur. Het zou zinloos zijn om slechts een gedeelte van een huis opnieuw in te richten, waardoor de andere delen verarmen of in onbruik raken.”

De achterliggende tuin, waar aanvankelijk een zwembad zou komen, is nu bebouwd met een serre en een bowlingbaan. Naast het zwembad is een badhuis voorzien, niet meer dan een kamer met een deur- en raamopening, maar zonder deur of glas. Het is een binnen-buitenruimte waar gedoucht kan worden. Om de privacy te vrijwaren kozen de architecten voor grote gordijnen, wat de vervreemding tussen binnen en buiten, tussen interieur en architectuur vergroot.

De nieuwe keuken hebben we in de oude garageruimte aan de toegangspoort gesitueerd. Dertig procent daarvan werd ingericht als kookplek – met zeventig procent van het budget ! – en zeventig als berging. Dit huis is heel klassiek opgebouwd en we hebben deze ruimtes dan ook laten opgaan in de logica van het huis. Zo hebben we de oude deur naar de eetkamer behouden, waarbij de keuken als een open juwelenkistje in de bestaande structuur is geschoven.”

Geniaal aan dit juweeltje is het feit dat de marmeren achterwand in zijn geheel openschuift, waarachter dan de functionele berging tevoorschijn komt. Wanneer er in de keuken gewerkt wordt, staat die ‘schuifdeur’ open en is de eenheid van het huis compleet. Bovendien zorgt deze opening voor een bevreemdend gevoel. Net zoals het zwembad zowel een plek is om te baden als een monumentaal beeld, is deze keuken enerzijds een ode aan vorm en schoonheid en daarnaast een functionele plek waarin gewerkt wordt. Estheten zullen wellicht niet begrijpen waarom je de wand, die letterlijk het functionele van het puur schone scheidt, open zou laten staan. Wie echter gefascineerd is door ruimte, wonen en het leven zelf, kan alleen maar beamen dat deze transparante marmeren constructie een geniale vondst is. “Alles werd in het werk gesteld om de tegenstelling tussen keuken en bergplaats maximaal te laten renderen. Het keukenmeubel bestaat uit een combinatie van gletsjerwitte Korian en BMW-notelaarlaminaat. Voor de vloer werd Carrara Bianca gebruikt, net als voor de schuifwand. Die bestaat uit een ultralichte combinatie van vijf millimeter marmer gekleefd op een honingraatstructuur en afgedekt met een polyesterdichting. Bij sterk invallend licht werkt de schuifwand als een doorschijnend vlak, de berging als lichtbron.”

Het is duidelijk dat de drie jonge architecten van 51N4E meer willen dan bouwen en verbouwen. Het is hen in de eerste plaats te doen om het ‘produceren van ruimte’, vandaar ook dat ze zichzelf space producers noemen. Tot hun takenpakket behoren zowel het creëren van een privé-ruimte in een huis, als het herdefiniëren van een bestaande site, het uitwerken van een geheel nieuw scenario voor een oud gebouw (zoals de brouwerij Lamot in Mechelen) of het herdenken van de ruimte ‘Brussel als Europese hoofdstad’. Hun naam 51N4E verwijst trouwens naar de coördinaten van die stad. Voor de verbouwing van de vierkantshoeve in Outgaarden werden ze onlangs bekroond met de prijs voor architectuur van de provincie Vlaams-Brabant. n

Hilde Bouchez / Foto’s Vercruysse & Dujardin

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content