Zuid-Limburgers zijn door hun cultuur, hun savoir-vivre en hun zangerig dialect meer met het zuiden verbonden dan met het noorden. Ze staan bekend om hun levenslust en daar hoort tafelplezier bij. Wij gingen op stap en deden onze keuze uit het Zuid-Limburgse lekkers.

Het is echt niet overal vlak in Nederland, er wordt ook niet overal uit de muur gegeten en heus niet alle Nederlanders zijn stijf-calvinistisch: ga maar eens kijken, proeven en genieten in Zuid-Limburg, een stukje glooiend groen in de zuidelijke voet van Nederland. De regio grenst in het westen en het zuiden aan Belgiƫ, in het oosten aan Duitsland en is het smalst bij Susteren, waar een landstrook van amper vijf kilometer Duitsland en Belgiƫ van elkaar scheidt.

Zuid-Limburg bestaat uit groene heuvels, weiden, wijngaarden, bossen, mergelgroeven, boerenhoeves met gevels in speklagen, dorpjes met vakwerkhuisjes en ieder hun eigen schutterij. De Zuid-Limburgse idylle contrasteert met het chique uit mondain Maastricht. Zuid-Limburgers staan bekend om hun gemoedelijke, Bourgondische inslag en je kan ze niet meer beledigen dan door ze Hollanders te noemen. Zuid-Limburgers hebben een eigen identiteit en komen op voor wat ze zijn: overal wordt het Limburgs weer opgepakt, de tijd dat het schande was om dialect te spreken is voorbij! Zij staan bekend om hun vriendelijkheid en hun levenslust en daar hoort vanzelfsprekend tafelplezier bij. Zuid-Limburg is het land van lekkernijen als Rommedoekaas, blanke asperges, moffelkoek, mergellam, vlaaien en lokale gerechten als biersoep, zuurvlees, geperste kop, gebakken forel, kervelsoep en konijn met rode kool en duimdikke frieten. Om al het goede uit de Limburgse grond te beschermen werd het label Limburgsland geĆÆntroduceerd, een keurmerk voor natuurlijke kwaliteitsproducten.

Zuid-Limburg heeft ook een gevarieerd aanbod restaurants, dat gaat van toprestaurants, zoals Hotel-restaurant Prinses Juliana in Valkenburg of de Blaasbalg in Wittem, tot vriendelijk-eenvoudige eethuisjes.

Onze tocht langs winkels, banketbakkers en eethuizen begint in Valkenburg, eens een rumoerige uitgaansstad en nu een keurige flaneerstad. In het hartje bevindt zich Lebouille, een slagerij en poelier, die op afstand is te herkennen aan een oude slagersfiets die boven aan de gevel werd gehangen. Lebouille heeft een goede reputatie en verkoopt aan zo’n beetje alle kwaliteitsrestaurants uit de regio. De winkel is tot het plafond gevuld met bereide vleeswaren en delicatessen. Grote specialiteit is het succulente vlees van het Geuldallam, een ecolam dat op de Eperheide graast, en het vlees van het Limburgse Livarvarken. Bij de vleeswaren vind je lokaal lekkers, zoals zure pastei, zuurvlees bereid met kruidkoek, stroop, azijn en uien, mosterdspek, twee soorten preskop en boerenmetworst. Melanie staat in de winkel die haar ouders zo’n 60 jaar geleden begonnen. Zoon Michel staat in de werkplaats en poseert voor de fotograaf met een baron van het Geuldamlam.

Voor een onvervalste Limburgse vlaai en nog veel meer zoet lekkers, vergezeld van een prima kopje koffie, is er Fer Botterweck. In deze banketbakkerij uit 1875 met bijbehorend degustatiesalon, lunchroom en een riant terras, dat uitgeeft op het centrum van Valkenburg en de oude Nicolaaskerk, ziet men hoe het er in Bourgondisch Limburg aan toe gaat: twee oudjes bestellen ieder een schuimgebak, dat zo groot is dat ze er bijna achter verdwijnen. “De mensen hangen zich op voor schuimgebak”, zegt eigenaar Philippe Botterweck. Zijn zoon Ferry Philippi heeft de leiding over het atelier en waakt over de kwaliteit van de grondstoffen. “Gebak van goede ingrediĆ«nten voor een betaalbare prijs”, dat is zijn motto. Vlaaien zijn er in heel wat smaken: rijstevlaai, kersenvlaai, abrikozenvlaai, appelvlaai en, in de zomer, aardbeienvlaai. Ook de miserable van amandelschuim met botercrĆØme vliegt de deur uit.

Van Valkenburg rijden we door het mooie mergellandschap naar Gulpen, waar een fris glas bier wacht. In het rustige dorpje, aan het snelstromende riviertje de Gulp, bevindt zich sinds 1825 de Gulpener bierbrouwerij. Inmiddels is de zevende generatie aan het bewind. De oudste familiebrouwerij van Limburg is gespecialiseerd in bijzondere bieren en groeide uit tot de grootste onder de kleine brouwers. Het meest bekend is Gulpener Dort, een typisch moutbier, zacht gehopt met een hoog stamwortelgehalte (6,5% alcohol). Naast Dort en Pilsner zijn er een aantal speciaalbieren, die uitsluitend gebrouwen zijn met door mergel gezuiverd water, dat afkomstig is uit eigen bronnen. De bieren worden ongepasteuriseerd afgevuld en zijn gemaakt van grondstoffen uit eigen regio, die met een zo laag mogelijke milieubelasting worden geteeld. Het gamma omvat onder meer: het voortreffelijke Gulpener Korenwolf, een meergranen luxewitbier van hoge gisting, genoemd naar de in Zuid-Limburg nog sporadisch voortkomende wilde hamster, het versterkende Oud Bruin, ook gebruikt als toevoegsel aan pilsbieren (dan spreekt men van sjoes), Gerardus Wittems Kloosterbier als voortzetting van de brouwkunst uit het nabijgelegen klooster, en de Mestreechs Aajt, een zoetzuur bier ontstaan uit oerbier, versneden met donkerbruine bieren. Het oerbier, een soort geuze, gist spontaan in drie grote tonnen, die staan opgesteld in een vertrek van de nabijgelegen herberg De Zwarte Ruiter.

Aan de andere kant van de markt is l’Atelier, het eethuisje waar Hans & Ellen Kinkartz hun uiterste best doen om het de bezoekers zoveel mogelijk naar hun zin te maken. Hans leerde zijn toekomstige vrouw kennen in de Auberge De Rousck in Heerlen, waar zij alle twee werkten. Hun Atelier is een open restaurant met een huiskamersfeer. Er wordt gekookt volgens de regels van de klassieke, Franse keuken met hier en daar een snuifje zuiders Italiaans. Bereidingen met kreeft en oesters of met streekproducten, zoals Gulpener bier, Geulforel, Rommedoekaas en St.Petrusbitter, zijn troef. Het eethuis wordt vooral ’s avonds bezocht door streeknotabelen en families, die iets te vieren hebben. Het menu surprise, samengesteld uit luxeproducten, komt op 92,50 fl/41,97 euro.

Van Gulpen naar Eys, waar AndrĆ© Leclercq en zijn ouders, Margriet en Jef Leclercq, te midden van boomgaarden en moestuinen, een niet-alledaagse groentehal exploiteren. Eyserhalte is de naam en de clientĆØle gaat van veeleisende restaurateurs tot lokale fijnproevers. De schuur is gevuld met groenten en fruit. Specialiteiten zijn zelfgemaakte jams met vruchten uit de regio (morellen, kweeperen, mispels enz.), natuurlijke stroop gemaakt in koperen ketels die op hout worden verwarmd, bijenhoning, appelsap en vruchtenbrandewijn. Om aan de vraag te voldoen heeft de groentehal de kok Marc Creusen in dienst genomen. Hij werkte onder meer in het vermaarde Brusselse restaurant Sea Grill en zorgt nu voor delicatessen zoals dressings, chutneys, vijgen op port, ingelegde groene noten en… ganzenleverterrine.

Rustig en comfortabel slapen kan je in Hotel & Kasteel Vaalsbroek. Het landgoed is gelegen in de groene heuvels in een waterrijk gebied, nabij het drielandenpunt of ‘het balkon van Europa’. De naam van het kasteel is afgeleid van de woorden vallis, wat dal betekent, en bruch, dat staat voor moeras. Rij je de oprijlaan van het kasteel op dan kan je kiezen. Links stond vroeger een boerderij met watermolen. Het gebouw werd gerenoveerd en biedt sinds enkele jaren onderdak aan hotelgasten en het restaurant In de Oude Watermolen. Aan de rechterkant van het kasteel ligt een oude vakwerkschuur, die na de verbouwing van 1992 stijlvol werd ingericht als vergader- en feestruimte. De centrale as van de oprijlaan mondt uit in een weids park, met mooie wandelpaden en vijvers. In de weilanden ligt het mausoleum, waar de geesten rusten van lakenfabrikant Johan Arnold van Clermont. In het drukbezocht bezochte restaurant wordt de kookstijl omschreven als Frans met Limburgse aspecten, zoals het gebruik van Elslavera-kruidenbitter, Geuldallam, balkenbrij en Aubelse bloedworst. Restaurant en terras geven uit op een waterbekken. Er zwemmen karpers in en er dobberen zwarte zwanen rond.

Ubachsberg is Limburgs hoogstgelegen kerkdorp. Het is te vinden te midden van bronsgroen eikenhout bij de Wrackelberg en de Fromberg in de streek van de bijenorchideeĆ«n. Aan de rand van het landelijke dorp is Wijngoed Fromberg, waar men, voor Nederlandse begrippen, kwaliteitswijnen maakt. Daarbij is de enige Nederlandse mousserende wijn, gemaakt volgens de champagnemethode. Wijngoed Fromberg is geen kasteel maar een bescheiden optrek met wijnranken aan de gevel. De families Wiertz en Soomers vertrokken vanuit hun hobby. Vader Wiertz had veertig jaar ervaring in de akkerbouw achter zich. Studies van de landbouwhogeschool in Wageningen wezen uit dat de grond hier geschikt was om wijnstokken te laten gedijen. De bodem bestaat uit kalkzandsteen, net zoals in de champagnestreek. De families begonnen op een zuidelijk gelegen stuk grond met een hellingspercentage van 18 tot 22 procent met de aanplant van een derde hectare. Wiertz koos voor stokken die het goed doen in noordelijke contreien, zoals Auxerrois en MĆ¼ller Thurgau. In 1992 kwam er een derde van een hectare bij, en een jaar later was de wijngaard Ć©Ć©n hectare groot. De eerste wijn viel zo in de smaak, dat er bestellingen van kwaliteitsrestaurants volgden. De vraag was al spoedig groter dan het aanbod. Momenteel beslaat de wijngaard 2,25 hectaren en daarmee is Wijngoed Fromberg het op Ć©Ć©n na grootste professionele wijnmakersbedrijf van Nederlandse bodem. Er werden inmiddels zes verschillende variĆ«teiten van wijnstokken aangeplant. In het glas komen de streekwijnen droog over met een eigen karakter. De verkoop gebeurt vanaf het wijngoed.

In hetzelfde landelijke dorpje bevindt zich het stijlvolle fijnkostrestaurant De Leuf, ondergebracht in een monumentale hoeve uit 1759. Men wordt er verwelkomd in een tuin vol keramieken figuren, gemaakt door de Limburgse kunstenares Natacha Riter. Eigenaar Paul van de Bunt staat zelf aan het fornuis en voor de verwelkoming zorgt Sandra van de Bunt. De kok komt van boven de Moerdijk en wil niet meer terug naar het noorden. De eetcultuur ligt in Zuid-Nederland immers op een veel hoger niveau. Hij staat een kwarteeuw in de keuken, wat hem niet belet om ook nu nog de grenzen permanent te verleggen. Hij kookt met zijn ziel en wist in zijn carriĆØre de lat telkens wat hoger te leggen. Zo werd Paul van de Bunt een van de topkoks uit Limburg. Op de prachtige spijskaart tref je persoonlijke gerechten met invloeden uit ItaliĆ« en AziĆ«. Voorbeelden zijn: gebraiseerd rundersucadestuk met gesmolten eendenlever, jonge erwtjes en gebakken cantharellen onder een aardappeldakje met truffelmayonaise, of een Thais geĆÆnspireerde bereiding rond gegrilde, huisgerookte warme zalm met lenteui, bospeen, verse koriander en krokante mihoen met een saus van soja, koriander, limoen, rode peper en gemberwortel. De Leuf kreeg recentelijk een vernieuwd interieur aangemeten, waardoor de schilderijen van de Amsterdamse schilders Joop Rooyers en Marjan Van Berkel nog beter tot hun recht komen. Het restaurant heeft enkele hotelkamers, zodat men na een vorstelijke maaltijd niet meer hoeft te rijden.

Mensen die van luxewinkels en flaneren houden, gaan naar het mondaine Maastricht; mensen die van koopjes houden, gaan naar Heerlen, de stad die van ruwe mijnwerkersplaats evolueerde tot levendige winkelstad. Ben je moe van het shoppen, dan wacht De Boterbloem. Het restaurant heeft zijn onderkomen in een stijlvolle privĆ©-woning, die in 1939 werd gebouwd door architect Peutz. Deze bouwmeester is gekend van het glaspaleis in Heerlen, dat door sommigen wordt beschouwd als een van de honderd mooiste gebouwen ter wereld. Het romantische eethuis ligt in het hart van de stad en is omgeven door minder romantische kantoorgebouwen. Binnen branden kaarsjes en er wordt geconcentreerd genoten van actuele fijnkost. Een bibliotheek met culinaire boeken zorgt voor huiselijke gezelligheid. Vanuit de eetzaal heb je zicht op de wijnkelder. De weg naar beneden is aangegeven door een verlicht Michelin-mannetje. Ook het keukengebeuren is via een venster gedeeltelijk zichtbaar vanuit de eetzaal. LĆ©on en Bianca Winthaegen zijn de eigenaars: zij wisten hun Boterbloem met vaste hand te leiden naar de culinaire top van Zuid-Limburg. Hun inspanningen werden recentelijk beloond met een Michelin-ster. LĆ©on kookt herkenbaar, wat wil zeggen dat de dingen smaken naar wat ze zijn. Hij legt het accent op smaak, verwijst regelmatig naar vroeger en houdt van orgaanvlees en het goede uit eigen streek. De Boterbloem heeft voor haastige zakenlieden een aantrekkelijk geprijsde lunch van drie gangen (75 fl/34 euro). Voor lekkerbekken met tijd, en die komen meestal ’s avonds, is er een gevarieerde spijskaart en zijn er meer uitgebreide menu’s (vanaf 99.75 fl/ 45 euro).

ADRESSEN

Lebouille: Gosewijnstraat 15, N-6301 DT Bad Valkenburg. Tel. (0)43-6012315. www.lebouille.nl

Fer Botterweck: Grotestraat Centrum 51, 6301 CW Valkenburg. Tel. (0)43-6014300.

Gulpener Bierbrouwerij: Rijksweg 16, 6270 AB Gulpen. Tel. 43-4507575. e-mail: info@gulpener.nl

Herberg De Zwarte Ruiter: Markt 4, 6271 BD Gulpen. Tel. 43-4504635.

Atelier: Markt 9, 6271 BD Gulpen. Tel. 43-4504490.

Eyserhalte: Wittemerweg 1, 6287 AA Eys-Wittem. Tel. 43-4512290.

Hotel & Kasteel Vaalsbroek: Vaalsbroek 1, 6291 NH Vaals. Tel. 43-3089333. www.dolce.com, 130 luxetweepersoonskamers, Ơ la carte restaurant, cafƩ en vijverterras, seminarie- en feestruimtes, binnenzwembad, fitnesscenter, schoonheidssalon.

Wijngoed Fromberg: Hunsstraat 42a, 6367 JL Ubachsberg. Tel. 45-5754461. www.fromberg.nl

Restaurant De Leuf: Dalstraat 2, 6367 Ubachsberg. Tel. 45-5750226.

Restaurant De Boterbloem: Laanderstraat 27, 6411 VA Heerlen. Tel. 45-5714241.

Het landnummer van Nederland is +31

Info: Nederlands Bureau voor Toerisme, Louizalaan 89, 1050 Brussel. Tel. 02-543 08 01. info@nbt.be

Pieter van Doveren / Foto’s Michel Vaerewijck

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content