Ontspannen, zomers en oergezellig : tapabars en -restaurants brengen een stuk zuiderse savoir-vivre naar onze grijze contreien. Wij maakten anoniem een tour langs enkele Vlaamse en Brusselse adressen.

:: Las Tapas Del Sur : Verschansingstraat 5-7, 2000 Antwerpen, 03 294 05 12. Zaterdagavond flamenco.

:: Las Tapas : Grote Markt 23, 2000 Antwerpen, 03 225 00 23.

:: Tapa- en wijnbar El Pintxo : Riemstraat 49, 2000 Antwerpen, 03 237 06 00.

:: Casa Dario : Fonsnylaan 10, 1060 Brussel, 02 539 16 42. Assortiment van 21 tapas : 15 euro.

:: Tapas Y Mas : Boondaalsesteenweg 372, 1050 Brussel, 02 640 00 25.

:: Archi : Defacqzstraat 146, 1060 Brussel, 02 538 03 49, www.archi.hispagenda.com

:: Comocomo : Antoine Dansaertstraat 19, 1000 Brussel, 02 503 03 30.

:: Bar à Tapas : Borgwalstraat 11, 1000 Brussel, 02 502 66 02.

:: Bar à Tapas : Waterloosesteenweg 412 a, 1050 Brussel, 02 538 03 01.

:: El Pincho : Brabantdam 82, 9000 Gent, 09 224 44 02.

:: Sol Y Sombra : Langestraat 121 (bij Kruispoort), 8000 Brugge, 050 31 73 01, www.solysombra.tk

:: Barsalon : Langestraat 17, 8000 Brugge, 050 61 09 38. Geen reservatie mogelijk.

Het woord tapa betekent in het Spaans ‘deksel’. Een tapa zou oorspronkelijk een stuk brood zijn dat men over de glazen legde om te voorkomen dat er vliegen in de wijn of sherry zouden belanden. Niet iedereen is het daarmee eens. Tapa kan ook afkomstig zijn van het Spaanse werkwoord tapar, wat naast ‘bedekken’ ook ‘stoppen’ of ‘vullen’ betekent. Volgens deze versie betekent tapa een hapje om de honger te stillen. Wat juist is, weten wij niet. In ieder geval ontstond in Spanje een ware tapacultuur. Op het Iberische schiereiland zijn er veel gereputeerde bar-restaurants waar de koks het als een eer beschouwen om deze hapjes zo fijn mogelijk te bereiden. Het repertoire is op druk bezochte adressen zo uitgebreid dat men, zonder in herhaling te vallen, de hele avond kan blijven snoepen. In de Spaanse grootsteden is het mogelijk om van tapabar naar tapabar te trekken, waarbij men vaak slechts de straat hoeft over te steken om aan te meren aan een nieuwe toog. Zo’n tour, die men in het Spaans tapeo noemt, is boeiend want niet alleen het decor verandert regelmatig, ook het publiek wisselt.

Geroutineerde tapa-eters weten dat een goede bar te herkennen is aan de hoeveelheid op de grond rondslingerende servetten. Tapas eet men bij voorkeur met de handen en het is een stevig ingeburgerd gebruik om na elk geconsumeerd hapje een papieren servetje uit de houder te plukken, de mond en vingers schoon te vegen om vervolgens het gebruikte servet te verfrommelen en met nonchalant gebaar op de grond te gooien.

De hapjes staan in Spanje meestal open en bloot in schalen op de toog uitgestald en zijn, zeker in de zomerhitte, snel onderhevig aan bederf. Dus tast toe en zorg ervoor dat je niet te laat komt : in Spanje, waar de siësta de dag verlengt, betekent dat vanaf 21 uur ! Er zijn hapjes die je gratis krijgt naast een aperitief, zoals ingelegde olijven of groenten, en er zijn er waarvoor je betaalt, zoals die met heerlijke maar kostbare serranoham of met almejas (schelpjes) in looksaus. Sommige bestel je per ración (raciónes = grotere porties).

In Baskenland eet men geen tapas maar pintxos of pinchos, een soort langwerpige canapés, die in handen van creatieve koks in oneindig veel variaties uit de keuken komen. De Spanjaard eet zijn tapas bijna altijd staande tussen bekenden en onbekenden aan de bar. De Belg is gesteld op zijn privacy en daarom werd de formule voor onze markt aangepast : in het merendeel van de Belgische tapabars en -restaurants eet men niet aan de toog en staan er überhaupt geen schalen uitgestald. Men bestelt aan tafel en laat zich bedienen, waarbij het eten rechtstreeks uit de keuken komt. In Spanje zijn de porties van hapklaar formaat. In ons land zijn ze volumineuzer en komen ze aan tafel als een klein voorgerecht. Daardoor gaat het Spaanse snoepeffect grotendeels verloren.

Alle tapabars in Vlaanderen bezoeken is bijna onmogelijk, want de hapjes zijn populair en het aantal adressen groeit met de dag. Onze tour gaat langs een twaalftal plaatsen in Antwerpen, Brussel, Gent en Brugge. Wij kwamen zonder ons bekend te maken, snoven de sfeer op, bestelden diverse tapas en proefden aandachtig. Onze waardering voor de kwaliteit wordt weergegeven op een spiesje : van één tot vijf olijfjes.

ANTWERPEN

Las Tapas Del Sur

“Enige echte tapabar”, staat er op de deur van het etablissement, waar we onthaald en bediend worden door een onverschillige en hautaine jongeman. Het is druk en wij komen maar voor enkele hapjes, wat duidelijk niet in goede aarde valt ! Natuurlijk is het commercieel interessanter wanneer iemand een tapatafel voor twee bestelt (29,90 euro met soep en een fles huiswijn). Las Tapas Del Sur is te vinden in een zijstraat van de Leopold de Waelplaats en is te herkennen aan de opgesmukte façade en het terras op het voetpad. De inrichting is zoals Belgische toeristen in Spanje dat graag zien. Ook hier kun je beter over taparestaurant dan over tapabar spreken, want iedereen eet aan tafel en met mes en vork. De keuze op de spijskaart is uitgebreid. Om wegwijs te geraken is het repertoire ingedeeld in de hoofdstukken tapas frías, tapas montaditos (minibroodjes), tapas vegetarias, tapas carnes (met vlees) en tapas pescados (met vis). Aanvullend is er een reeks bereidingen met gamba’s van verschillende afmetingen (van 8 tot 70 euro !) en zijn er populaire Spaanse gerechten, zoals een paella suprema de las tapas del sur (31 euro). Wij proefden : kip met knoflook en witte wijn, opgediend als jumbo tapa (4 euro), smakelijke plakjes gepaneerde en vers gefrituurde aubergine (4 euro) en gefrituurde stukjes inktvis (6 euro) en waren redelijk tevreden over de kwaliteit.

Las Tapas

Er moet nog heel wat gebeuren voordat de Grote Markt weer echt gezellig wordt. Las Tapas is een op de grote massa afgestemd taparestaurant. Dat zie je aan de enorme afmetingen van de eetzaal en aan het banale repertoire op de spijskaart. Ook deze plek werd ingericht als een toeristenrestaurant in Spanje. De ober die ons bedient, is een en al vriendelijkheid, maar dat kan niet goedmaken dat de huiswijn niet in de smaak valt. Omdat wij rond ons zien dat de porties royaal zijn, bestellen wij slechts twee tapas. Na lang wachten komt er ensalada de la casa, of een ruim bemeten salade met matige serranoham, hard gekookt ei, olijven en manchegokaas (5,50 euro), en calamares romana, of smakelijke gebakken inktvisjes in het formaat van een voorgerecht (7,40 euro).

El Pintxo

Juist om de hoek van de Vlaamse Kaai, bij de oude vismijn aan de Riemstraat, ligt El Pintxo. De inrichting is wars van toeristische tralala en geënt op de bars uit het Baskenland, compleet met witbetegelde muren en een massa aan het plafond rijpende hammen. Ook de manier waarop de hapjes worden gepresenteerd is oorspronkelijk : in El Pintxo staan schalen met kleine, fijne hapjes op de toog. De warme exemplaren komen rechtstreeks uit de keuken. Dit is ook een wijnbar, want de mensen achter deze zaak bemoeien zich eveneens met de Spaanse wijnhandel Puerta de Sol uit Deurne. Het repertoire hapjes is authentiek Spaans en smakelijk. Voor de liefhebber zijn er pintxos variados, met tien door de chef gekozen warme en koude pintxos (20 euro). Wij proefden van bijzonder smakelijke hapjes : champignons omwikkeld met buikspek pata negra (2,5 euro), tomaat gevuld met beuling en pata negra (2,5 euro), gepelde zachte paprika gevuld met tonijnsla (2 euro), pulpo in Galicische saus (2 euro), en dronken daarbij een excellent glaasje Castelo de Medina, sauvignon blanc (3 euro). El Pintxo is een adres om te koesteren !

BRUSSEL

Casa Dario

Schuin tegenover het Zuidstation ligt Casa Dario, aan het plein waar iedere zondagmorgen de vreemdelingenmarkt plaatsvindt. Op weekdagen komen bureaucraten uit de omgeving goedkoop lunchen met de dagschotel (9 euro). ’s Avonds is het een stuk kalmer dan vroeger en zijn, zoals in de weekends, de Spanjaarden in de meerderheid. Dan staat de televisie afgestemd op een Spaanse zender en waant men zich 2000 kilometer naar het zuiden. De bezoekers klitten samen aan de lange bar en er worden aperitiefjes gedronken en tapas gegeten. In de keuken staat een rasechte Spaanse kokkin. Zij voorziet de vitrinekast in de toog van een twintigtal verschillende tapas. Bestelt men warme tapas, dan worden die in de magnetron opgewarmd en dat gaat vaak ten koste van de kwaliteit. Wij proefden ravioli van tonijn in tomatensaus, gepaneerde bakvis met knoflookmayonaise en gepaneerde krabbenpoten en beleefden de keuken als authentiek, smakelijk en vriendelijk geprijsd.

Tapas Y Mas

Tapas Y Mas ligt in de buurt van de VUB / ULB en heeft een eenvoudige inrichting met in de schemerige achterzaal blauwe, pepervormige lampjes aan het plafond en verlichte röntgenfoto’s als muurlampen. Vrijdagavond loopt de zaak vol met overwegend Franstalige jonge mensen en heerst er een uitgelaten ambiance. De sfeer van een jeugdclub wordt ondersteund door een stevige discodreun. De spijskaart is een samenraapsel van populaire, overwegend zuiderse hapjes, zoals Griekse tzatziki en tarama, Mexicaanse guacamole (allemaal 2,5 euro), Aziatische gehaktbal met curry en kokosmelk (3 euro), Amerikaanse spareribs (3 euro), Franse ovenaardappel met zaalmeesterboter (3 euro) en Spaanse patatas bravas (2,5 euro). Wij proefden guacamole, aan tafel gebracht als een ondefinieerbare puree (2,5 euro op de spijskaart en 3 euro op de rekening), salade van wortel en honing (simpel en duur, 2,5 euro) en drie scampi’s met onvindbare koriander (3,5 euro). Wij waren absoluut niet onder de indruk van het kunnen van deze freestyle tapaskok.

Archi

Archi is een kleinschalig en idealistisch project in een kelderverdieping. Deze authentieke bar is tegelijkertijd het podium voor allerlei culturele activiteiten, zoals minitentoonstellingen, muziekconcerten enzovoorts. Wij kwamen tijdens een Don Quichot-tentoonstelling, bewonderden de tekeningen en de geselecteerde boeken en namen plaats aan een hoog wiebeltafeltje bij de toog. In het achterhuis staan enkele lage tafeltjes waar in alle rust wordt gegeten. De gerechten zijn vermeld op een leien bord, maar in ons geval was het repertoire nog van vorige week en daardoor slechts gedeeltelijk beschikbaar. In de vitrine stonden zes glazen bakjes met voorbereide tapas en daar moesten wij het mee doen. Het werd uiteindelijk : croquetas caseras of zalmkroketten (3,50 euro), inktvis met ui en citroen (6 euro), tonijn op zijn Baskisch met tomaat, paprika en ui (6 euro) en patatas bravas met tomatensaus (2,50 euro). Wij ondervonden de keuken als eerlijk, eenvoudig en landelijk.

Comocomo

De leukste tapabar uit de reeks is Comocomo. Het restaurant ligt in de trendy Dansaertstraat en heeft een moderne, sobere en pure inrichting. Vanuit de open keuken vertrekt een tachtig meter lange lopende band die als een slang langs de muur, het raam en de toog kruipt. Op de band passeren, beschermd door doorzichtige plastic stolpen, een vijftigtal verschillende hapjes. Het pintxos-repertoire is origineel en gebaseerd op de nieuwe Baskische keuken. Het personeel is vriendelijk en helpt om de eerste keer wegwijs te geraken. De kleur van de bordjes vertelt over de inhoud : geel is kaas, groen is vegetarisch, paars is knoflook, blauw is vis, rood is varken en oranje is nagerecht. Een lichtbak met afbeeldingen omschrijft de hapjes in het Engels. Wij kiezen crab legs en wachten geduldig tot die langskomen. De gefrituurde krabpoten zijn een beetje zoet en bestaan uit in vorm gedrukt gemalen surrogaatkrabvlees. Enthousiaster waren wij over machego & membrillo, of kaas met kweeperenconfituur, honing en rozemarijn. Als derde hapje was er cabrales-kaas met witlof en roomkaas. Een menu met 6 pintxos kost 14 euro, neem je daar 6 glaasjes proefwijn bij, dan komt de prijs op 30 euro. Er is een aantrekkelijke wijnkaart, mooi en modern uitgevoerd met Spaanse wijnen die ook per glas worden geschonken.

Comocomo betekent : ‘hoe eet ik ?’ Het antwoord is : ‘met je vingers’. Deze vestiging is een test. Het ligt in de bedoeling om in de toekomst een keten te openen.

Bar à Tapas

Deze drukbezochte bar ligt in de Borgwalstraat, tussen de Beurs en het Sint-Goriksplein. ’s Avonds wordt er bij schemerlicht van Moorse lampionnen en kaarsjes stemmingvol gegeten. Vanuit de eetzaal heeft men zicht op de keuken. De hapjes komen veelal in aarden potjes op tafel en wanneer men de prijzen onder de loep neemt, dan zijn de porties klein. De kwaliteit van het eten is, zoals die van de huiswijn, min of meer redelijk. De spijskaart vermeldt meer dan zestig verschillende Spaanse tapas. Wij proefden van : Spaanse salade (2,95 euro), vleesballetjes in tomatensaus (3,95 euro), pikante calamares (4,25 euro), Andalusische auber- ginegratin (3,95 euro) en langoustinebeignets (3,95 euro) en vonden de laatste twee het lekkerst. Wat wij misten, was verfijning en de echte smaken van de zon (olijfolie, verse kruiden enzovoorts).

Bar à Tapas

Gedreven door het succes van de vestiging aan de Borgwal opende er aan de Waterloosesteenweg in Elsene een tweede Bar à Tapas. Ook hier is de sfeer de troef. Het decor is opgebouwd uit Noord-Afrikaanse en Spaanse elementen, zoals zandkleurige muren, smeedijzeren meubilair, oude wijnvaten en drogende hammen aan het plafond. Ook deze plek wordt druk bezocht en reserveren is aangeraden. Het repertoire is hetzelfde als in het Brusselse centrum. Veel op de kaart vermelde hapjes zijn in grote hoeveelheid aangemaakte stoofgerechten, die in kleine schaaltjes worden verdeeld en heropgewarmd. Wij proefden van Spaanse linzen (3,95 euro), auberginegratin (3,95 euro) en pikante inktvis (4,25 euro) en waren opnieuw gematigd enthousiast.

GENT

El Pincho

De naam van het Gentse El Pincho verwijst naar de Baskische versie van de tapa, de pincho of pintxos, een naam die afkomstig is van het prikkertje dat in het hapje is gestoken. Nadat de tapa is opgesnoept, legt men het houtje op een schaaltje. Aan het einde van de avond telt de ober de hoeveelheid prikkertjes en kan hij de rekening opmaken. Het Gentse taparestaurant El Pincho ligt in de warme buurt en bestaat uit een grote ruimte met een koelvitrine voor de keuken. Achter glas staan schalen met koude bereidingen. Wij kwamen op een avond, troffen heel wat fietsen voor de deur en werden binnen geconfronteerd met een gezelschap dat in uitgelaten vakantiesfeer aan het hossen was. De muziek stond luid en regelmatig klonk er “olé” : het leek wel de Costa Brava. De baas is een Nederlander, met tapabarervaring boven de Moerdijk. Het repertoire op de spijskaart is voorspelbaar en gaat van kippensoep (3,70 euro) tot spies met zeevruchten (4,60 euro). Wij kregen smakelijk warm brood met aïoli en kozen gehaktballen in tomatensaus (5,20 euro), patatas bravas, of gefrituurde aardappelblokjes met pikante aïoli (3,40 euro) en steurgarnaal met knoflook uit de oven (5,40 euro), en vonden de smaken meer Hollands dan Spaans.

BRUGGE

Sol Y Sombra

Brugge werd onlangs verrijkt met twee tapabars, allebei in de Langestraat. Voor Sol Y Sombra moet men door een grote poort. Het restaurant heeft een sfeervolle inrichting in bruinhout die doet denken aan het interieur van een Canadese woudloperschalet. Het ziet er best gezellig uit en aan de achterkant, op de binnenplaats, wacht een terras voor zwoele dagen. Ook hier wordt er aan tafeltjes met mes en vork gegeten en ook hier maakt een gezelschap plezier. Tapabars zijn blijkbaar uitverkoren plaatsen om in groepsverband te bezoeken. Er is een lange toog, maar daar zit of staat niemand. De vriendelijke baas legt uit dat men in ons land niet graag aan de toog eet en vooral niet met de handen. De spijskaart is ingedeeld in aperitiefhapjes, tapas en raciónes of porties, en het repertoire is populair maar min of meer authentiek : kalfslever in sherrysaus (4,70 euro of 8 euro), Spaanse omelet (3 of 4,50 euro) en gehaktballetjes in amandelsaus (3,50 of 5 euro). De gerechten die wij proefden, waren sardientjes op de plancha (3,50 euro), gefrituurde inktvisringen (3 euro) en mengsla (2,50 euro). Deze tapas waren smakelijk en correct geprijsd.

Barsalon

De leukste en meest flashy tapabar uit de reeks is ongetwijfeld Barsalon. Deze trendy plek werd opgestart door het duo Peter Laloo en Hermes Vanliefde, die naast de deur het druk bezochte eethuis Rock Fort uitbaten. Ook Barsalon is een schot in de roos en dat komt door het vlotte, verrassende concept. Barsalon is een modieuze bar met kleurrijke inrichting. Men zit er aan de toog of aan hoge cocktailtafels en heeft zicht op de keuken in het achterhuis. Barsalon is een place to be. Met een beperkte keuze aan internationale teasers, aan luxeteasers en andere wereldse dishes. De gerechten worden ondersteund door een achttal met zorg gekozen karakterwijnen, die ook per glas beschikbaar zijn. Wij genoten van een smakelijke en frisse sashimi new style, in glas gepresenteerd en samengesteld uit rauwe tonijn, sesam, salade, soja en tomaat (6 euro), Iberico teasers of dun gesneden ham, chorizo en salsichon (6 euro) en drie yakitori-spiesjes met eendenmaagjes en een frivool boeket salade (6 euro). Bij deze amusante gerechtjes kwam een glas Nosis, Buil i Giné als markerende, pure wijn gemaakt in de Spaanse Ruenda-streek van honderd procent verdejo (4,50 euro).

Tekst Pieter van Doveren l Foto’s Charlie De Keersmaecker